8 ΜΑΡΤΗ: Μέρα της Γυναίκας, Μέρα Αγώνα
Το γυναικείο κίνημα, αναπόσπαστο κομμάτι του εργατικού κινήματος ενάντια σε μνημόνια, πόλεμο, ρατσισμό, καταστολή
Η 8 Μάρτη –παρά την προσπάθεια των αστών πολιτικών και των επιτελείων τους να την περιορίσουν, στην καλύτερη περίπτωση, σε ένα ζήτημα ισότητας των δύο φύλων ή να την εκφυλίσουν σε μια ανώδυνη επέτειο– είναι η μέρα που τιμούμε πάνω απ’ όλα τις εργάτριες γυναίκες που αγωνίστηκαν, αγωνίζονται και θα αγωνίζονται ενάντια στην ταξική καταπίεση.
Το γυναικείο κίνημα έχει τις ρίζες του στους αιματοβαμμένους αγώνες των εργατριών στα κλωστοϋφαντουργεία των ΗΠΑ τον 19ο αιώνα, που διεκδικούσαν υψηλότερους μισθούς, λιγότερες ώρες εργασίας (αναγκάζονταν να δουλεύουν μέχρι και 16ωρα!), καλύτερες εργασιακές συνθήκες. Η επέτειος θεσπίστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο το 1910, στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Σοσιαλιστριών στην Κοπεγχάγη, ως παγκόσμια ημέρα γυναικείων αγώνων και διεκδικήσεων, ύστερα από πρόταση του βορειοαμερικανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και της γερμανίδας σοσιαλίστριας Κλάρα Τσέτκιν. Ο ξεσηκωμός των εργατριών στα κλωστοϋφαντουργεία της Πετρούπολης 7 χρόνια αργότερα θα πυροδοτήσει την ίδια την Φεβρουαριανή επανάσταση και την πτώση του Τσάρου. Οι γυναικείοι αγώνες έχουν προτάξει ιστορικές διεκδικήσεις όπως το δικαίωμα ψήφου, την ισότητα μισθών και εργασιακών δικαιωμάτων, την ελευθερία αυτοδιάθεσης του σώματος, την ελευθερία συνδικαλιστικής δράσης, την πάλη ενάντια στον μιλιταρισμό και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.
Στην Ελλάδα, η πρώτη γυναικεία απεργία που έχει καταγραφεί είναι όταν απήργησαν οι υφάντρες στο εργοστάσιο των αδελφών Ρετσίνα στον Πειραιά στις 13 Απρίλη το 1892, επειδή η εργοδοσία ήθελε να μειώσει τις αποδοχές τους. Το 1952, οι γυναίκες καταφέρνουν να αποκτήσουν το δικαίωμα του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι». Ανατρέχοντας στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος θα δούμε τις γυναίκες εργαζόμενες να πρωτοστατούν στους αγώνες της εργατικής τάξης, να δίνουν ακόμα και τη ζωή τους για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της.
Οι γυναίκες, πρώτα θύματα της καπιταλιστικής βαρβαρότητας
Παρά τις κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος, η ισότητα στην εργασία, στην οικογένεια ακόμα και στο ίδιο το δικαίωμα στη ζωή είναι ακόμη ζητούμενο.
Οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και η κολοσσιαία επίθεση ενάντια στην εργατική τάξη και τους λαούς, με εκατομμύρια θύματα σε ολόκληρο τον πλανήτη, έχουν επιβάλλει βαρύ ανθρώπινο φόρο στις γυναίκες. Μόνο ο πόλεμος στη Συρία κόστισε πάνω από 400.000 αμάχους δολοφονημένους, στην πλειοψηφία τους γυναίκες και παιδιά. Οι καθημερινές δολοφονίες μεταναστών/στριών στη Mεσόγειο, η ταλαιπωρία τους και οι άθλιες συνθήκες στα κέντρα κράτησης έχουν σαν πρώτα θύματα γυναίκες και παιδιά. Το δουλεμπόριο, εκμεταλλευόμενο τη νέα φουρνιά εξαθλιωμένων και ανυπεράσπιστων γυναικών, κάνει χρυσές δουλειές εξαγοράζοντας, απαγάγοντας και εξαναγκάζοντας μετανάστριες –και όχι μόνο– να ζήσουν μια ζωή χειρότερη κι απ’ το θάνατο.
Γυναίκα και Εργασία…
Οι γυναίκες πλήττονται με μεγαλύτερη σφοδρότητα από τη φτώχεια, την ανεργία, τη μερική απασχόληση και την ανασφάλιστη εργασία. Οι ίσες ευκαιρίες στη δουλειά, η μισθολογική ισότητα και οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας δεν ισχύουν στην πράξη, παρά μένουν μόνο στα χαρτιά. Το 60% των εργαζόμενων γυναικών στις ΗΠΑ έχει χαμηλότερες απολαβές από ότι οι άνδρες συνάδελφοί τους, ενώ η πληρωμένη άδεια μητρότητας δεν υφίσταται ούτε καν νομικά. Παγκόσμια οι γυναίκες είναι αυτές που καταλαμβάνουν τις περισσότερες θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης έναντι της πλήρους, όπως και θέσεις που συγκαταλέγονται ανάμεσα σε αυτές με τις χειρότερες συνθήκες εργασίας, όπως ο επισιτισμός και το εμπόριο. Ταυτόχρονα οι γυναίκες εργαζόμενες δεν έχουν καταφέρει να αποδεσμευτούν από την σκλαβιά του νοικοκυριού. Πέρα από την καταπίεση στη δουλειά, κάθε μέρα τις περιμένει η οικιακή εργασία, η οποία φυσικά είναι απλήρωτη. Η φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ασθενών πέφτει κι αυτή στις γυναίκες.
Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα των μνημονίων, η ανεργία είναι γένους θηλυκού με ποσοστό 23,4% (σύμφωνα με το επίσημο ποσοστό, γιατί το πραγματικό είναι μεγαλύτερο) κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2018. Η γλώσσα των αριθμών γίνεται ακόμα πιο σκληρή παρατηρώντας το ποσοστό των εγγεγραμμένων μακροχρόνιων ανέργων στις γυναίκες, που ανέρχεται σε 64,5% έναντι 36% στους άνδρες. Σημαντική απόκλιση (πάνω από 40%) παρουσιάζει και η διαφορά των συνολικών αποδοχών μεταξύ των δύο φύλων. Τα νούμερα θα ήταν ακόμα μεγαλύτερα, αν ήταν δυνατόν να συνυπολογίσουμε και την τεράστια γυναικεία στρατιά ανέργων, που αναγκάζεται να μην δουλέψει ώστε να ασχοληθεί με την ανατροφή των παιδιών και την απλήρωτη οικιακή εργασία. Φυσικά, τις γυναίκες που εγκλωβίζονται μέσα στο σπίτι και την οικογένεια οι αστικές κυβερνήσεις και στατιστικές τις υπολογίζουν ως άεργες, άρα «άχρηστες»…
Έγκυες γυναίκες απολύονται με τις ευλογίες του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και του Αρείου Πάγου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απόλυση της εγκύου εργαζόμενης από την εταιρεία Vresnet κ.ά. Όταν πρόκειται για εργάτριες και εργάτες, τα αστικά δικαστήρια δεν δείχνουν καμία επιείκεια ή ακόμα χειρότερα δικάζουν και αποφασίζουν με σκοπό να εξοντώσουν και να τσακίσουν κάθε διεκδίκηση. Πρόσφατο παράδειγμα η καταδίκη καθαρίστριας μητέρας 13 παιδιών (τα 5 από αυτά είναι ανήλικα) σε 8ετή φυλάκιση, επειδή «πλαστογράφησε» το απολυτήριο δημοτικού αλλάζοντας τον χρόνο αποφοίτησης για να βρει δουλειά. Από την άλλη, όσες περιπτώσεις προχωρούν σε δίκη και αφορούν εργοδότες, φασίστες ή αστυνομικούς, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτοί πέφτουν στα μαλακά.
Η οικονομική κρίση, η φτώχεια και η εξαθλίωση ενισχύουν τα φαινόμενα βίας εντός κι εκτός της οικογένειας. Η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στη μαύρη λίστα των καταγεγραμμένων βιαιοπραγιών και σεξουαλικών παρενοχλήσεων σε γυναίκες στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το ΕΚΚΕ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) τα ποσοστά της πορνείας (εργασία στο σεξ με πληρωμή) στην Ελλάδα τα χρόνια των μνημονίων έχουν εκτοξευθεί κατά 150% (στην συντριπτική πλειοψηφία τους αφορούν, φυσικά, ελληνίδες και μετανάστριες γυναίκες), ενώ οι περισσότερες ελληνίδες εκδιδόμενες απάντησαν (στα πλαίσια της έρευνας) ότι παλαιότερα είχαν άλλες δουλειές, αναγκάστηκαν, όμως, να στραφούν στην πορνεία προκειμένου να συντηρήσουν τις ίδιες και τις οικογένειες τους.
…Τρομακτικές οι διαστάσεις της βίας ενάντια στις γυναίκες
Τα περιστατικά βιαιοπραγίας, βιασμών, σεξουαλικών παρενοχλήσεων, αλλά και δολοφονιών γυναικών, αυξάνονται με επικίνδυνο ρυθμό. Στις ΗΠΑ, 2 στις 3 εργαζόμενες έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από τους προϊσταμένους ή τους ίδιους τους εργοδότες τους. Σε αντίθεση με τα φασιστικά παραληρήματα ενάντια στους μετανάστες, οι πραγματικοί βιαστές των γυναικών θα πρέπει να αναζητηθούν πρώτα και κύρια στα στελέχη, τους εργοδότες και όλη την αστική κουστωδία. Μπροστά σε αυτές τις κτηνωδίες, το γυναικείο κίνημα στις ΗΠΑ βρίσκει νέες μορφές έκφρασης και ελπιδοφόρα μαζικότητα. Toν περασμένο Σεπτέμβρη στις ΗΠΑ, χιλιάδες κυρίως αφροαμερικάνες και λατίνες, πάμφτωχες εργαζόμενες της πολυεθνικής αλυσίδας των φαστφουντάδικων Mc Donald έκαναν στάση εργασίας και κατέβηκαν σε διαδηλώσεις σε δέκα αμερικανικές πολιτείες, απαιτώντας να σταματήσει η εργοδοσία την υποκριτική σιωπή της και την συστηματική κάλυψη των βίαιων σεξουαλικών επιθέσεων που υφίστανται οι εργαζόμενες από τους προϊσταμένους, αλλά και τους πελάτες των καταστημάτων της. Σε συνεργασία με το εργατικό κίνημα των 15 δολαρίων ( «Fight for 15$») που αγωνίζεται εδώ και χρόνια για την αύξηση στα 15 δολάρια του κατώτατου ωρομισθίου, το γυναικείο κίνημα ενάντια στους βιασμούς και τη σεξουαλική παρενόχληση, έχει πυροδοτήσει εξελίξεις τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αξίζει να αναφερθεί η μαζική απεργία στην Google, όπου χιλιάδες εργαζόμενοι και εργαζόμενες έκλεισαν τους χώρους εργασίας σε διάφορες χώρες (Λονδίνο, Τόκιο, Νέα Υόρκη κτλ) και κατέβηκαν στους δρόμους σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συστηματική κάλυψη των σεξουαλικών παρενοχλήσεων από ανώτερα στελέχη, όπως του διαβόητου Andy Rubin (δημιουργός του τηλεφώνου Android). Με σύνθημα το «τέλος των βιασμών και των βιαιοπραγιών στη δουλειά και την οικογένεια» έχουν ξεπηδήσει γυναικεία κινήματα και σε διάφορες άλλες χώρες όπως η Ινδία, το Βέλγιο και το Πουέρτο Ρίκο. Στην Ιρλανδία, το κίνημα υπέρ της αυτοδιάθεσης του σώματος και για το δικαίωμα στην άμβλωση κυοφορούσε ριζοσπαστικά αιτήματα κατά του θεσμού της εκκλησίας και των αναχρονιστικών του επεμβάσεων στο σύνταγμα, καταλήγοντας σε δημοψήφισμα (Μάιος 2018) υπέρ της αλλαγής του νομοθετήματος περί απαγόρευσης των αμβλώσεων με ποσοστό 66,4% .
Ο δρόμος για τη νίκη, μακρύς και δύσκολος… αλλά ο μόνος
Το επίπεδο επιτυχίας αυτών των αγώνων εξαρτάται από το πως θα καταφέρουν να ενωθούν τα αιτήματα του γυναικείου κινήματος με τις συνολικές διεκδικήσεις των εργαζομένων, σε μια ταξική συμμαχία με σοσιαλιστική προοπτική. Οι καπιταλιστές προσπαθούν με όλα τα μέσα να μας διαιρέσουν (με βάση το φύλο, το έθνος κ.ά.). Για να διαλύσουν κάθε αγωνιστική και ταξική συνείδηση, χρησιμοποιούν ή και κατασκευάζουν διαφορετικές «ταυτότητες», που θέλουν οι ίδιοι και οι μηχανισμοί τους (ΜΜΕ, αστικές και κυβερνητικές «ΜΚΟ», φιλανθρωπία της «καλής κοινωνίας» κ.λπ.) να τις διαχειρίζονται ως οι μόνοι «προοδευτικοί» και υπερασπιστές της «ανεκτικότητας». Ώστε να αποπροσανατολιζόμαστε από την κύρια διαίρεση στην κοινωνία, αυτή των εργατών με τα αφεντικά, αυτών που παράγουν τον πλούτο και αυτών που τον εκμεταλλεύονται και τον κλέβουν. Πρόκειται για μια ακόμα μεγάλη ιδεολογική και ηθική επίθεση στην εργατική τάξη, που δεν έχει καμία σχέση με τα πραγματικά προβλήματα και αγώνες των γυναικών.
H διπλή καταπίεση των γυναικών δεν ίσχυε πάντα και δεν θα ισχύει εσαεί. Οι γυναίκες δεν ήταν πάντα το καταπιεσμένο φύλο. Στην πρωτόγονη κοινωνία οι γυναίκες ήταν ίσες με τους άνδρες. Η ανισότητα σε όλα τα κοινωνικά φαινόμενα γεννιέται μαζί με την ατομική ιδιοκτησία, το κράτος, τις άρχουσες τάξεις. Η καταπίεση των γυναικών διατρέχει όλες τις ταξικές κοινωνίες (δουλεία, φεουδαρχία, καπιταλισμό). Ο Μαρξ και ο Ένγκελς (ιδιαίτερα μέσα από το έργο του δεύτερου «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους») απέδειξαν ότι η ανισοτιμία των φύλων σε βάρος της γυναίκας ως κοινωνικό φαινόμενο, πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης, ενώ η λήξη του θα έρθει όταν εκλείψουν και οι όροι που το δημιούργησαν. Με απλά λόγια, για να απελευθερωθεί πλήρως η γυναίκα από τα δεσμά της πρέπει να εξαλειφθεί η εκμετάλλευση από άνθρωπο σε άνθρωπο, να προχωρήσουμε στην ανατροπή του καπιταλισμού, στη Σοσιαλιστική Επανάσταση, σε μια πορεία προς την αταξική κοινωνία, τον Κομμουνισμό. Η Οκτωβριανή Επανάσταση (και όλες οι μεγάλες στιγμές του εργατικού και επαναστατικού κινήματος), πριν από τον σταλινικό εκφυλισμό της, δίνει ένα λαμπρό παράδειγμα γι’ αυτό.
Το γυναικείο κίνημα και πολλές δυνάμεις της αριστεράς (κυρίως οι ρεφορμιστές) πολλές φορές αποπροσανατολίζονται από την κυρίαρχη ιδεολογία, τις επιθέσεις, τη διαίρεση και συνειδητή σύγχυση και αποπολιτικοποίηση που κατευθύνεται προς το σύνολο της εργατικής τάξης. Η ουσία της πάλης ενάντια στην καταπίεση των γυναικών δεν μπορεί παρά να περνάει πρωτίστως μέσα από τις εργατικές διεκδικήσεις, την πάλη για την λύση των προβλημάτων των εργαζομένων. Τους εργατικούς αγώνες με υποκείμενα και πρωταγωνίστριες τις γυναίκες, την ανάδειξη μιας επαναστατικής ηγεσίας της εργατικής τάξης όπου οι γυναίκες παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Ο αγώνας των γυναικών πρέπει να συνδέεται με τους συνολικούς αγώνες ενάντια στην καταπίεση, τον πόλεμο, την φτώχεια, τη βαρβαρότητα του συστήματος. Για να κερδίσει πρέπει να ξεκινάει με τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τις γυναίκες και τους εργαζόμενους, να προσπαθεί να επιβάλλει λύσεις με έναν μαχητικό και οργανωμένο τρόπο και να στοχεύει στην κατάργηση κάθε εκμετάλλευσης, δηλαδή στην επανάσταση και τον σοσιαλισμό.
ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ/ΠΑΛΕΥΟΥΜΕ ΓΙΑ:
- ΚΑΜΙΑ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ – ΑΥΞΗΣΗ ΜΙΣΘΟΥ ΣΤΑ 751 ΕΥΡΩ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΓΙΑ ΟΛΕΣ/ΟΛΟΥΣ – ΡΙΖΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΑΔΕΙΩΝ, ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ.
- ΔΗΜΟΣΙΑ–ΔΩΡΕΑΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΥΓΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ/ΕΣ – ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΟΛΟΗΜΕΡΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΚΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ/ΣΧΟΛΕΙΑ, ΚΕΝΤΡΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Κ.ΛΠ.) –
- ΚΑΜΙΑ ΑΝΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ– ΤΣΑΚΙΣΜΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΑΠΟ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΕ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ/ΕΣ
- ΤΣΑΚΙΣΜΑ ΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΕΩΝ ΜΕΣΑ ΚΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ, ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ, ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
- ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΩΝ/ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ/ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ– ΟΛΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ
- ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ/ΣΤΡΙΩΝ, ΙΣΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ/ΕΣ – ΣΥΝΟΡΑ ΑΝΟΙΧΤΑ, ΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΗ – ΑΣΦΑΛΗ – ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ – ΠΛΗΡΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΩΝ–ΕΠΑΝΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥΣ
- ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ – ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ – ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΕΕ. ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ – ΚΟΙΝΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ.
- ΠΑΛΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ
- ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
Ρία Κατζέλη
