Εμβόλια – Αντιμετώπιση της Πανδημίας: Στην υπηρεσία της κοινωνίας, με εργατικό έλεγχο

Εμβόλια – Αντιμετώπιση της Πανδημίας

Στην υπηρεσία της κοινωνίας, με εργατικό έλεγχο

Όχι στα χέρια των νεοφιλελεύθερων, του κέρδους, των ανταγωνισμών

–

Από την Εργατική Πάλη Ιανουαρίου

–

«Μπορείς να πατεντάρεις τον ήλιο;»: με αυτή την φράση απάντησε ο επιστήμονας που αρνήθηκε να ιδιοποιηθεί και να πατεντάρει το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας που ανακάλυψε το 1955. Έτσι, αυτό έγινε προσιτό μαζικά, εξαλείφοντας μια μεταδοτική ασθένεια που μεταπολεμικά είχε θεωρηθεί ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Σήμερα, απέναντι σε μια ανάλογη απειλή, η νεοφιλελεύθερη διαχείριση της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης έχει εντάξει τις επιστημονικές ανακαλύψεις σε μια ατελείωτη κούρσα συμφερόντων και ανταγωνισμών, όπου πρωτοστατούν εταιρείες, κράτη και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ή μπλοκ.

Μετά την αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος του SARS–Cov–2 τον προηγούμενο Γενάρη, ξεκίνησαν να παράγονται περίπου 13 διαφορετικά εμβόλια από ερευνητικά κέντρα ανταγωνιστικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Γερμανία, Βρετανία, Κίνα, Ρωσία, Ισραήλ κοκ). Χωρίς συνεργασία μεταξύ τους ή με δημόσια ιδρύματα, ανακοίνωναν –επιλεκτικά– κομμάτια μόνο της ερευνητικής διαδικασίας, σε δελτία τύπου(!), όχι επιστημονικά περιοδικά, καταλήγοντας να παράγουν εμβόλια με διαφορετικούς μηχανισμούς. Σε κάποια χρησιμοποιήθηκαν επαναστατικές τεχνικές, όπως η τεχνητή νοημοσύνη ή ο συνδυασμός mRNA εμβολίων (είχαν δοκιμαστεί σε γρίπη, λύσσα και λοίμωξη HIV–1) με ένα καινοτόμο «όχημα» (λιπιδικά νανοσωματίδια (LNPs), μέσω των οποίων εισέρχεται στα κύτταρα το τροποποιημένο mRNA του ιού, ενεργοποιώντας τη φυσική άμυνα και ανοσία του οργανισμού). Τα 3 βασικά στάδια δοκιμών και ελέγχου (πριν εισέλθουν στο 4ο, την κυκλοφορία) έγιναν «κατ’ εξαίρεση» εσπευσμένα λόγω της επείγουσας κατάστασης. Οι μέχρι τώρα δοκιμές δείχνουν σημαντική αποτελεσματικότητα γύρω στο 90%, ενώ οι παρενέργειες που έχουν καταγραφεί είναι σπάνιες και ήπιες (π.χ. πυρετός ή τοπικό ερύθημα).

Αυτά τα αισιόδοξα αποτελέσματα, που δείχνουν την ιλιγγιώδη πρόοδο της τεχνολογίας και της επιστήμης, σημαίνουν αναγκαστικά ότι «ξεμπερδέψαμε» με τον ιό; Στην πραγματικότητα εγείρονται πολλαπλά ερωτήματα από την πολυδιαφημισμένη «εμβολιάδα», που πλασάρεται από τα αστικά επιτελεία ως πανάκεια.

Κυβερνήσεις και συστημικά ΜΜΕ υποστηρίζουν πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος βρίσκεται στην αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας ή ασφάλειας των εμβολίων, στις «θεωρίες συνομωσίας», στους «αρνητές» ή «ψεκασμένους». Χωρίς αμφιβολία, είναι υπαρκτά τέτοια φαινόμενα ανορθολογισμού (και η πολιτική σπέκουλα πάνω σ’ αυτά). Αυτά όμως δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των λεγόμενων ψευδών ειδήσεων (fake news). Ούτε πρέπει να αντιμετωπίζονται αφ’ υψηλού (στο πρότυπο του δόγματος «οι φτωχοί δεν ξέρουν να ψηφίζουν σωστά» των σημερινών ελίτ), ως η αφόρητη μουρμούρα της «πλέμπας», ενός αδαούς κοινού (όσο κι αν οι ακριβείς γνώσεις του είναι αναγκαστικά περιορισμένες). Οφείλονται κυρίως στη δυσπιστία που γεννούν οι εγκληματικές κυβερνητικές πολιτικές διαχείρισης, η κερδοσκοπία των πολυεθνικών (που τρίβουν τα χέρια τους για τις υπερκοστολογήσεις ή το φούσκωμα των μετοχών τους κ.λπ.), η αδιαφάνεια σε όλα τα στάδια παραγωγής τους. Στην ανικανότητα των αρχών για σοβαρή και συστηματική ενημέρωση της κοινωνίας, στην επιλεκτική δημοσιοποίηση ιατρικών δεδομένων, που χειραγωγήθηκαν και ωραιοποιήθηκαν από τα αστικά και κυβερνητικά επιτελεία. Σε κάθε περίπτωση, άλλο σκεπτικισμός και ανησυχία, άλλο άρνηση των εμβολίων, που αν μη τι άλλο είναι μια στάση οπισθοδρομική και επικίνδυνη.

Τα πραγματικά εμπόδια σήμερα είναι κυρίως η ανεπάρκεια των εμβολίων (φαίνεται ότι θα είναι παρατεταμένη), η ανισοκατανομή τους σε βάρος των φτωχών χωρών και φυσικά των εργατικών και φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Διεξάγεται μια κυνική μάχη για το ποιες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα τα αποκτήσουν πρώτες, ανάλογα με την ισχύ τους, όχι ισότιμα ή με βάση την επιδημιολογική κατάσταση και τις πραγματικές ανάγκες ανά τον κόσμο. Ενδεικτικά, οι ΗΠΑ έχουν παρακρατήσει αναλογικά σχεδόν τη διπλάσια ποσότητα ανά κάτοικο σε σχέση με την ΕΕ (που και εδώ επιβεβαίωσε την τεράστια κρίση και αδυναμία της). Παραμένει ζητούμενο πότε θα προμηθευτούν εμβόλια οι «φτωχότερες» χώρες (ο ΠΟΥ λέει μέχρι το τέλος του 2021). Ήδη από το Νοέμβριο του 2020, πάνω από το 80% των παρεχόμενων εμβολίων των Pfizer–BioNTech και Moderna που έχουν προγραμματιστεί για το 2021, είχαν πουληθεί σε πλούσιες χώρες. Οι διακηρύξεις για αγαστή συνεργασία και παραμερισμό των ανταγωνισμών μπροστά στον πανανθρώπινο κίνδυνο παραμένουν, στην καλύτερη περίπτωση, ένας ευφημισμός.

Μια ακόμα τεράστια πρόκληση είναι ότι τα εμβόλια των Moderna και Pfizer–BioNTech (πέρα από το υψηλό κόστος τους) απαιτούν συντήρηση σε –20 έως –80 βαθμούς Κελσίου αντίστοιχα, που σημαίνει τεράστιες δαπάνες σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό για να μπορέσουν να εμβολιαστούν δισεκατομμύρια άνθρωποι. Έτσι π.χ. οι χώρες του Μαγκρέμπ στράφηκαν στα ρωσικά και κινέζικα εμβόλια. Αποτελεί μάλιστα ζήτημα αν τα δημόσια συστήματα υγείας ανά τον κόσμο μπορούν να συντονίσουν το σχέδιο εμβολιασμού (σε δύο δόσεις, με συγκεκριμένο μεσοδιάστημα), ενώ έχει ξεγυμνωθεί η αδυναμία τους από τη νεοφιλελεύθερη υπονόμευση ως διάλυσή τους (προσωπικό, υποδομές κ.λπ.). Επίσης, αν και οι μακροπρόθεσμες παρενέργειες αναμένονται μικρές, είναι ακόμα αδιευκρίνιστες. Γι’ αυτό απαιτείται, από σήμερα κιόλας, μέριμνα από τα δημόσια συστήματα υγείας ειδικά για κατηγορίες που δεν συμπεριλήφθηκαν στις πρώτες κλινικές δοκιμές (παιδιά, έγκυοι, ανοσοκατεσταλμένοι κ.λπ.). Είναι γνωστό ότι στη σύμβασή τους με τα κράτη, οι πολυεθνικές που παράγουν τα εμβόλια ουδεμία ευθύνη αναλαμβάνουν «μετά την απομάκρυνση από το ταμείο».

Η θριαμβολογία της κυβέρνησης Μητσοτάκη (σχέδιο «Ελευθερία») έχει αρχίσει ήδη να μετατρέπεται σε ένα ακόμη φιάσκο. Οι δόσεις που αναλογούν είναι λιγότερες από 100.000 κάθε μήνα, ποσότητα γελοία συγκριτικά με τα 2 εκ. που είχαν ανακοινωθεί. Είναι μάλιστα εντελώς ανεπαρκής ακόμα και για την κάλυψη των ευπαθών ομάδων, όπου ανήκει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, τόσο λόγω της δεκαετούς κρίσης (που έχει χτυπήσει το βιοτικό επίπεδο) όσο και λόγω του υποβαθμισμένου συστήματος υγείας. Ήδη προέκυψαν αναβολές σε προγραμματισμένους εμβολιασμούς υγειονομικών, είτε εξαιτίας της γνωστής «αποτελεσματικότητας» του «επιτελικού κράτους» ή για να πάρουν θέση οι «άριστοι» της κυβέρνησης και το λοιπό συγγενολόι!

Η πιθανότητα να εκριζωθεί ο ιός και να δοθεί σύντομα τέλος στην πανδημία είναι σενάριο όχι απλώς υπερβολικά αισιόδοξο, αλλά εξωπραγματικό! Ο εμβολιασμός από μόνος του δεν αρκεί. Είναι συμπληρωματικός στα διαγνωστικά τεστ, στην ουσιαστική ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Την ίδια στιγμή, η παγκόσμια οικονομική κρίση (που γίνεται όλο και πιο βαθιά και εκρηκτική) και το νέο κύμα των λόκνταουν εξανεμίζουν προσδοκίες και αυταπάτες για εξομάλυνση ή επιστροφή σε κάποια «κανονικότητα». Στον καπιταλισμό, δεν υπάρχει «δωρεάν γεύμα»: οι δαπάνες στήριξης και διάσωσης των μεγαλοκαπιταλιστών, εξυπηρέτησης των φουσκωμένων χρεών, ακόμα και αγοράς των εμβολίων κάθε χώρας, θα πληρωθούν με νέο γύρο λεηλασίας των εργατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, αρπαγής κάθε αποθέματος δημόσιου πλούτου και λαϊκού εισοδήματος.

 Η προστασία της δημόσιας υγείας δεν είναι ούτε υπερταξική ούτε υπερεθνική, αλλά καθαρά ταξική υπόθεση των εργαζομένων, της νεολαίας και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Οι πανδημίες, όπως έχουν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια πολλοί επιστήμονες και ο ΠΟΥ, θα γίνουν συχνότερες και επιθετικότερες – μια «πανδημία των πανδημιών», λόγω της διατάραξης της περιβαλλοντικής ισορροπίας και της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Ο έγκαιρος εντοπισμός των νέων λοιμώξεων, η διεθνής ενημέρωση, η αποτροπή της μετατροπής τους σε επιδημίες και πανδημίες, η ανάπτυξη εμβολίων κάτω από ένα πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων και κοινωνικού/εργατικού ελέγχου (που θα αποσπάσει τις επιστημονικές/τεχνικές προόδους από την επικίνδυνη ή καταστροφική μέγγενη των πολυεθνικών), αλλά και η ανάπτυξη του συστήματος υγείας, είναι καθοριστικά για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων. Πόσο μάλλον για να αρχίσει να αντιστρέφεται η σημερινή κρίση και καταστροφή του περιβάλλοντος, η διάβρωση της δημόσιας υγείας που μοιραία επιφέρει!

Το εργατικό κίνημα πρέπει να προτάξει αγωνιστικά το αίτημα εθνικοποίησης, χωρίς αποζημίωση, του ιδιωτικού τομέα της υγείας (φαρμακευτικές εταιρείες, νοσοκομεία, κλινικές, διαγνωστικά κέντρα, κ.ά.), των εφοδιαστικών αλυσίδων και υποδομών, τη μαζική χρηματοδότηση του ΕΣΥ, την ποιοτική δημόσια υγεία με δωρεάν πρόσβαση για όλους – και την ένταξή τους σε ένα γενικό σχέδιο εμβολιασμού κάτω από τον έλεγχο των εργαζομένων. Πρέπει να συμβάλλει αποφασιστικά, ώστε να επιτευχθεί η ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας και του καθενός, δηλαδή το πνεύμα αυτοθυσίας, αυτενέργειας, αλληλεγγύης, υπευθυνότητας και αυτοοργάνωσης των μαζών. Όχι βέβαια για τον σεβασμό των μέτρων καταστολής των κυβερνήσεων (απαγόρευση κυκλοφορίας, αστυνόμευση πληθυσμού κ.λπ.) και των σπασμωδικών οδηγιών (διάβαζε: παλινωδιών) των «ειδικών» τους. Αλλά για την τήρηση των πραγματικά απαραίτητων μέτρων προστασίας, την επιβολή και υλοποίηση ενός σχεδίου εμβολιασμών στη μέγιστη δυνατή έκταση και αποτελεσματικότητα.

Αυτές οι αναγκαίες λύσεις συγκρούονται με τη λογική του κέρδους, του αστικού κράτους, της καπιταλιστικής κρίσης, των ανταγωνισμών των πολυεθνικών και ιμπεριαλιστών. Θέτουν επί τάπητος την ανάγκη μιας Κυβέρνησης των Εργαζομένων, που θα τις εγγυηθεί στην πράξη. Του Σοσιαλισμού, μιας ριζικά διαφορετικής, πολύ πιο αποτελεσματικής οργάνωσης και λειτουργίας της οικονομίας και της κοινωνίας, με έναν δημοκρατικό κεντρικό σχεδιασμό, ιεραρχώντας τις κοινωνικές ανάγκες. Είναι η μόνη διέξοδος που μπορεί να προτάξει την προστασία του βιοτικού επιπέδου όλης της κοινωνίας, τον ουμανιστικό προσανατολισμό των επιστημονικών ανακαλύψεων, την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.