80 χρόνια από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Μαΐου 2025
O Δεύτερος Παγκόσμιος Ιμπεριαλιστικός πόλεμος έληξε με την παράδοση της Ιαπωνίας στις 5 Μαΐου του 1945 αφήνοντας πίσω του πάνω από 50 εκατομμύρια νεκρών κυρίως αμάχους, και ολόκληρες χώρες διαλυμένες και ερειπωμένες. Αυτά που έκαναν τον Β΄ Π. Π. τόσο φρικτό δεν είναι απλώς η διάρκειά του, ούτε η μεγάλη συμμετοχή κρατών, αλλά η ίδια η φύση των σαπισμένων ιμπεριαλιστικών τεράτων που συγκρούστηκαν μεταξύ τους για την αλλαγή των συσχετισμών δύναμης. Αξιοποίησαν όλη την τρομακτική και σαδιστική τους βαρβαρότητα, πράγματα που πάντα ήξεραν να κάνουν «κάτω από το χαλάκι» στις χώρες του «Τρίτου κόσμου» και στις αποικίες τους, όμως η λύσσα τους, τούς ανάγκασε να τα κάνουν μπροστά στα μάτια όλου του πλανήτη στην καρδιά της «πολιτισμένης» Ευρώπης και για άλλη μια φορά στις πλάτες των εργαζομένων, των φτωχών, των νέων, των παιδιών και της ίδιας της ανθρωπότητας. Ήταν ο πόλεμος των ιμπεριαλιστών, των αποικιών, των περιφερειακών οικονομιών και ο πόλεμος κατά των εργαζομένων όλου του κόσμου.
Μπορεί ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος να ήταν ακόμα πολύ πρόσφατος όμως, παρά την τεράστια καταστροφή κεφαλαίων και την αναδιανομή του πλούτου, οι εσωτερικές αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος δεν μπορούσαν να ξεπεραστούν. Η πρώτη έκφραση του μακρού κύματος κάμψης της οικονομίας ήταν το κραχ του 1929 και οι πτωτικές τιμές κέρδους που κορυφώθηκαν με την κρίση του 1938. Για ένα νέο, παροδικό ξεπέρασμα αυτής της οξυμένης και διαρκούς κρίσης απαιτούνταν μια νέα αναδιανομή του πλούτου μέσω μιας αναζήτησης νέων ζωνών επιρροής σε Ευρωπαϊκό και περιφερειακό επίπεδο. Μόνο έτσι η κρίση θα μπορούσε να μεταφερθεί από μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και να καταπνίξει άλλες περιφερειακές οικονομίες. Αυτό το φαινόμενο από μόνο του έβαζε σε έναν ανταγωνισμό τα ιμπεριαλιστικά κράτη που διέθεταν αποικίες και ζώνες επιρροής με αυτά που δεν είχαν. Την ίδια στιγμή με την επικράτηση των μονοπωλίων, την ανάπτυξη της διεθνοποιημένης μεταποιητικής βιομηχανίας και την επέκταση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου η δύναμη του εθνικού εγχώριου κεφαλαίου είχε αντικατασταθεί από ατομικά αλλά γιγάντια κεφάλαια που απλώνονταν απ’ άκρη σ’ άκρη στον πλανήτη. Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν το βάθος των αιτιών της τεράστιας σύγκρουσης και την γεωγραφική της έκταση, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι ήδη από τον μεσοπόλεμο φαινόταν ότι νέες δυνάμεις ξεκίνησαν να διεκδικούν τον ρόλο του παγκόσμιου ιμπεριαλιστή ηγέτη στη σκιά της πτώσης της Αγγλίας.
O ρόλος της Γερμανίας έχει μεγάλο βάρος ως υπεύθυνη για την «πρώτη πράξη» του πολέμου στα εδάφη της Ευρώπης με την επίθεση της Βέρμαχτ στην Πολωνία το 1939. Το βάρος του γερμανικού ιμπεριαλισμού όμως δεν προκύπτει μόνο από τον «τρελό και εγωπαθή Χίτλερ» ούτε εξαιτίας κάποιου υποτιθέμενου «μιλιταρισμού» του γερμανικού προλεταριάτου που «αγκάλιασε» τον ναζισμό. Αναμφίβολα οι σαδιστικές πολιτικές του Χίτλερ και της γερμανικής αστικής τάξης ήταν υπεύθυνες για την έναρξη του πολέμου στην Ευρώπη, όμως, στην πραγματικότητα βασικός τους στόχος ήταν να ανοίξουν πρώτοι τη σύγκρουση και να προλάβουν την επίθεση που ερχόταν στην Γερμανία από τις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία. Ήταν η μοναδική ευκαιρία της Γερμανίας να σωθεί από την οικονομική της κρίση, τα λιμνάζοντα κεφάλαια, την εξαφάνιση των συναλλαγματικών αποθεμάτων και την πληρωμή του μεγάλου χρέους της. Μόνο έτσι θα κέρδιζε νέα εδάφη μέσα στην Ευρώπη ώστε να εξάγει την κρίση της, να αποκόψει τους εμπορικούς δρόμους των άλλων ιμπεριαλιστών και, μέσα από την επιρροή της, να διεκδικήσει την θέση της ηγέτιδας δύναμης — άλλωστε η πλειοψηφία των εδαφών σε Αφρική, Ασία και Μέση Ανατολή και όλοι οι κομβικοί εμπορικοί δρόμοι είχαν μοιραστεί μέσω των αποικιών στα χέρια των άλλων ιμπεριαλιστών.
Το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται με μανία. Κάθε χώρα που χτυπούσε ή κατακτούσε ο γερμανικός ιμπεριαλισμός αποτελούσε έναν ακόμα λόγο για τις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία να ανοίξουν τα γεωγραφικά όρια του πολέμου ώστε να σφραγίσουν την ηγεμονία τους σε διάφορα σημεία του πλανήτη από την Ευρώπη στην Άπω Ανατολή έως τον Ειρηνικό ωκεανό. Οι φιλοδοξίες της Ιαπωνίας να ηγεμονεύσει με τον ίδιο τρόπο που επιδίωκε και η Γερμανία και να εξολοθρεύσει την Κίνα, οι υποσχέσεις του Χίτλερ προς την Τσεχοσλοβακία και η κατοχή της Γαλλίας και του γαλλικού στρατού από τους Γερμανούς αποτελούσαν τεράστια απειλή για τον βρετανικό ιμπεριαλισμό και την επέκταση των ΗΠΑ.
Όλοι οι πόλεμοι εκτός από ενδοιμπεριαλιστικοί είναι και ταξικοί. Η γερμανική αστική τάξη ήταν το ίδιο ιμπεριαλιστική με αυτή των ΗΠΑ και των Βρετανών και εννοείται ότι επιθυμούσε να ξεμπερδέψει με την Σοβιετική Ένωση και το παράδειγμα της νικηφόρας επανάστασης. Την ίδια στιγμή άλλωστε εκτελούσε με μανία εργάτες, κομμουνιστές και κάθε λογής προοδευτικούς, ενώ δεν δίσταζε να συνεργαστεί με κομμάτια αστικών τάξεων που ανήκαν στο αντίπαλο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο, για να επιφέρει πρώτα και κύρια μια ολική ήττα στην εργατική τάξη. Το ίδιο άλλωστε έκαναν και οι Βρετανοί για να σώσουν την αντίπαλη κατά τα’ άλλα γερμανική αστική τάξη από την όξυνση της ταξικής πάλης, κι ας ήξεραν ότι μετά αυτή θα ξεκινούσε πόλεμο εναντίον τους.
Η μεγαλύτερη ήττα των μαζών που τους έβαλε μέσα σε αυτόν τον αιματηρό πόλεμο ήταν η αδυναμία τους να αντιληφθούν τους πραγματικούς εχθρούς και να οργανώσουν μια αντίσταση όχι για λογαριασμό του «πιο καλού καπιταλιστή», ούτε για λογαριασμό της δικής τους αστικής τους τάξης. Αυτό όμως δεν είναι ευθύνη των μαζών γενικά και αόριστα που πάντα είχαν και θα έχουν απέχθεια προς τον πόλεμο και τους ισχυρούς τους κόσμου που τους ληστεύουν. Η ήττα έρχεται πάντα πριν τον πόλεμο για την εργατική τάξη και στην προκειμένη είχαν φροντίσει για αυτό σταλινικοί και σοσιαλδημοκράτες. Οι Σοσιαλδημοκράτες, είχαν προδώσει ήδη από το 1917-1923 το επαναστατικό κύμα της Ευρώπης και πλέον ήταν ολοκληρωτικά ταγμένοι με τα αστικά και ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Οι Σταλινικοί, παίρνοντας την σκυτάλη, όχι απλά κατασπάραξαν την ΕΣΣΔ και το όραμα του σοσιαλισμού αλλά διέλυσαν την Κομμουνιστική Διεθνή τερματίζοντας κάθε προσπάθεια επανάστασης στον μεσοπόλεμο. Οι συσχετισμοί θα ήταν πολύ διαφορετικοί τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου, οι συνέπειες πολύ λιγότερες και η συμμετοχή των λαών στο σφαγείο δεν θα γίνονταν ανεκτή αν είχαν καταφέρει να φτιαχτούν νέοι ισχυροί επαναστατικοί φάροι αντί αυτής της τεράστιας ήττας και απογοήτευσης στο όνομα του κομμουνισμού και της επαναστατικής εναλλακτικής.
Τα εγκλήματα των σταλινικών δεν σταματάνε στον μεσοπόλεμο ούτε εξιλεώνονται από την νίκη του Κόκκινου Στρατού επί των ναζί. Οι ρώσοι εργάτες πολέμησαν με τόλμη και νίκησαν για να υπερασπιστούν τα κεκτημένα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Θα ήταν γελοίο να χαρίσουμε την νίκη στις πολεμικές ικανότητες του γραφειοκρατικού επιτελείου του Στάλιν.
Αντιθέτως ο μηχανισμός τους αποδείχτηκε παντελώς απροετοίμαστος, ο Κόκκινος Στρατός αποδεκατισμένος και το εσωτερικό της ΕΣΣΔ εξαντλημένο από τις διώξεις και τις εκτελέσεις, τις Δίκες της Μόσχας και το ξύρισμα της ραχοκοκαλιάς της πρωτοπορίας. Τέλος, η εγκληματική πολιτική των Λαϊκών Μετώπων των ΚΚ έστειλε τους λαούς του κόσμου να σφαγιαστούν «στο πλευρό των δημοκρατών εναντίων των φασιστών», στο πλευρό δηλαδή των Αμερικάνων και Άγγλων, των πιο άγριων ιμπεριαλιστών της ιστορίας. Αρνήθηκαν την ιμπεριαλιστική φύση του πολέμου γιατί τότε έβλεπαν τα συμφέροντά τους με τη Δύση. Έτσι εξήγησαν την γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ, έτσι την εξήγησαν και στην Ελλάδα προδίδοντας την ελληνική επανάσταση και φέρνοντας τους Άγγλους να επιβάλουν μια δικιά τους «δημοκρατική» κατοχή και 17.000 νεκρούς στα Δεκεμβριανά. Για να σώσει το τομάρι της η γραφειοκρατική κλίκα έκανε άλλη μια στροφή 180 μοιρών προστατεύοντας το Τρίτο Ράιχ, χαρίζοντας την Πολωνία στα χέρια των ναζί με το επαίσχυντο γερμανο-σοβιετικό σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, με τις συμφωνίες του Στάλιν και του Χίτλερ για καθυστέρηση της επίθεσης.
Οι πιο φρικτές εικόνες του πολέμου, τα ολοκαυτώματα, οι εκτελέσεις, οι ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι θάλαμοι αερίων και η εξάπλωση του ναζισμού είναι όντως αυτά που ο κάθε ένας θυμάται πρώτα για αυτόν τον πόλεμο, σαν ιστορίες του σκοτεινού παρελθόντος. Τα αίτια όμως όλων αυτών των αηδιαστικών φαινομένων παραμένουν ακόμα υπαρκτά και οι κυρίαρχοι ιμπεριαλιστές πλησιάζουν σήμερα σε μια ακόμα χειρότερη σύγκρουση που μπορεί αυτή τη φορά να μην φέρει νέες ανακατατάξεις αλλά έναν ολικό πυρηνικό όλεθρο. Η παγκόσμια εργατική τάξη σήμερα γνωρίζει καλά τους αντιπάλους της, οι οποίοι πιο αποδυναμωμένοι από ποτέ ξεκινούν να χτίζουν πάλι σφαγεία στο όνομά τους. Στον ιδιότυπο Τρίτο Παγκόσμιο που πλησιάζει δεν υπάρχει χώρος για νέες προδοσίες, παρά μόνο για νέες επαναστάσεις.
