Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός στη γενοκτονία στη Ρουάντα

Μια αναδρομική ματιά στη γενοκτονία και στον ουσιαστικό ρόλο της Γαλλίας

του Πολ Μαρτιάλ, 16 Απριλίου 2021

μετάφραση από το internationalviewpoint.org

Για τις γαλλικές αρχές, τα πράγματα είναι πολύ απλά. Το αεροπλάνο που μετέφερε τους προέδρους του Μπουρουντί, τον Cyprien Ntaryamira και της Ρουάντα, Juvénal Habyarimana, καταρρίφθηκε στις 6 Απριλίου 1994 από το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντα (RPF), που εκπροσωπείται από τους Τούτσι, πυροδοτώντας αμέσως μια εκτεταμένη σφαγή των τελευταίων από τους Χούτου. Η Γαλλία, σε μια έξαρση ανθρωπιστικής ανησυχίας, έστειλε τους γενναίους αλεξιπτωτιστές της για να αποφευχθεί μια δεύτερη γενοκτονία που το RPF σίγουρα θα διέπραττε ως αντίποινα.

Είναι τόσο απλό, που αυτό το μήνυμα έλαβαν τα περισσότερα από τα μεγάλα πρακτορεία ειδήσεων. Στη συνέχεια, οι μικροί και μεγάλοι ελιγμοί συνέχισαν να προσπαθούν να κρύψουν την αλήθεια.

Μια συνέπεια της αποικιοκρατίας

Η γενοκτονία είναι, πάνω απ’ όλα, συνέπεια της αποικιοκρατίας. Οι Βέλγοι, που ήταν οι κύριοι της χώρας εκείνη την εποχή, χρησιμοποίησαν τους Τούτσι ως δεκανίκι της αποικιακής εξουσίας για δεκαετίες, γεγονός που προφανώς προκάλεσε τη δυσαρέσκεια των Χούτου. Αντιμέτωπη με τα αιτήματα των Τούτσι για ανεξαρτησία στη δεκαετία του 1950, το Βέλγιο άλλαξε τον προσανατολισμό του και υποστήριξε τους Χούτου και την «επανάσταση του 1959», το οποίο με τη σειρά του έφερε μεγάλες σφαγές των Τούτσι. Οι αποικιοκράτες, με τη βοήθεια χριστιανών ιεραποστόλων, βοήθησαν στην αποκρυστάλλωση των δύο εθνοτικών ομάδων.

Στη δεκαετία του 1990, η γαλλική κυβέρνηση υποστήριξε τον Juvénal Habyarimana, ο οποίος είδε την εξουσία του να παραπαίει, πιασμένη ανάμεσα σε μια αντιπολίτευση των Χούτου και σε ένα όλο και πιο ισχυρό RPF, ταλαντευόμενη μεταξύ μιας εθνικής ένωσης με την τελευταία [την αντιπολίτευση των Χούτου] και της εξτρεμιστικής γραμμής στο εσωτερικό των Χούτου για μια αδιαίρετη εξουσία. Το Ελιζέ (Προεδρικό Μέγαρο της Γαλλίας) στη συνέχεια είδε το RPF ως απειλή. Αυτή η αποστροφή μπορεί να εξηγηθεί με διάφορους τρόπους. Το RPF, αποτελούμενο από απογόνους των Τούτσι μετά την «επανάσταση του 1959», λέγεται ότι αποτελούνταν από πράκτορες αγγλόφωνων χωρών, που αμφισβητούν τη γαλλική ηγεμονία στην περιοχή. Πάνω απ’ όλα, αυτός ο οργανισμός δεν έχει ποτέ υποσχεθεί πίστη στο Παρίσι. Στους στρατιωτικούς κύκλους, τα μέλη του ονομάζονται “Khmer Noirs” (Mαύροι Χμερ, κατά τους Κόκκινους Χμερ στην Καμπότζη).

Καθοριστικός ρόλος του γαλλικού στρατού

Μετά την επίθεση του RPF το 1993, η οποία σταμάτησε χάρη στον αποφασιστικό ρόλο του γαλλικού στρατού, η γενοκτονία ήταν σαφώς προμελετημένη. Οι πολιτοφυλακές σχηματίστηκαν και εκπαιδεύτηκαν, διατέθηκαν όπλα, και τα μέσα ενημέρωσης, όπως το Radio des Mille Collines, συνέχισαν να αναπαράγουν το μίσος. Αλλά η υποστήριξη της Γαλλίας δεν μειώθηκε. Πριν από τη γενοκτονία, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, διαπράχθηκαν σοβαρές κακοποιήσεις υπό την επίβλεψη του γαλλικού στρατού, όπως προκύπτουν από διάφορες μαρτυρίες: «Είδα τους Γάλλους εκπαιδευτές στο στρατόπεδο του Bigogwe. Εκεί έφεραν πολίτες μέσα σε φορτηγό. Βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν, και μετά θάφτηκαν σε μαζικό τάφο.» [1] Το 1992, οι στρατιωτικοί αρχηγοί των Ένοπλων Δυνάμεων της Ρουάντα (FAR) καθόρισαν τον εχθρό ως εξής: «Ο κύριος εχθρός ήταν: οι Τούτσι εντός ή εκτός της χώρας, εξτρεμιστές και νοσταλγοί της εξουσίας, που ΠΟΤΕ δεν αναγνώρισαν και δεν θα αναγνωρίσουν τις πραγματικότητες της κοινωνικής επανάστασης του 1959 και που επιθυμούν να ανακτήσουν την εξουσία με όλα τα απαραίτητα μέσα, συμπεριλαμβανομένων των όπλων». [2]

Ο Βέλγος δημοσιογράφος Colette Braeckman αναφέρει την επίσκεψη στο Παρίσι στις 9 Μαΐου 1994 από τον υπολοχαγό Rwabalinda, αναπληρωτή αρχηγός του προσωπικού της FAR, με τον στρατηγό Huchon, επικεφαλής της αποστολής στρατιωτικής συνεργασίας· εν μέσω της γενοκτονίας, είναι πάνω από όλα ζήτημα βελτίωσης της εικόνας της Ρουάντα, ώστε η Γαλλία να μπορεί να συνεχίσει τη βοήθειά της!

Ανακύκλωση

Η διεθνής κοινότητα άργησε να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα. Περισσότεροι από 800.000 Τούτσι και Χούτου, είχαν σφαγιαστεί. Στη συνέχεια, η Γαλλία ξεκίνησε την Επιχείρηση Τιρκουάζ, υποστηρίζοντας ένα ανθρωπιστικό σχέδιο. Η αλήθεια ήταν πολύ διαφορετική. Αυτή η επιχείρηση χρησίμευσε πάνω απ’ όλα για να αποτρέψει την ήττα του στρατού της Ρουάντα και των γενοκτονικών πολιτοφυλακών, ενόψει της προόδου του RPF, να μετατραπεί σε πανωλεθρία. Έτσι, η Γαλλία ανέλαβε την απόσυρση χιλιάδων ένοπλων ανδρών στο Ζαΐρ, όπου θα μπορούσε να βασιστεί στην αδιάλειπτη υποστήριξη του δικτάτορα Mobutu. Έτσι, όλοι αυτοί οι άντρες που συμμετείχαν στη γενοκτονία, τοποθετήθηκαν στα σύνορα της Ρουάντα με τα όπλα τους. Αυτή η κατάσταση εξηγεί την επακόλουθη σύγκρουση μεταξύ του Ζαΐρ και της Ρουάντα, η οποία οδήγησε σε εκατοντάδες χιλιάδες θύματα, συμπεριλαμβανομένων και των αμάχων που εγκλωβίστηκαν στη διαμάχη.

Όπως επεσήμαναν οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, η Γαλλία θα συνεχίσει να προστατεύει τα πρόσωπα πίσω από τις γενοκτονίες, με πρώτον και κύριο τον συνταγματάρχη Thonone Bagosora, που θεωρείται ο διοργανωτής της γενοκτονίας: «Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ, ο γαλλικός στρατός χρησιμοποίησε σημαντικούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του Thononeste Bagosora και τον ηγέτη της πολιτοφυλακής Interahamwe, Jean-Baptiste Gatete, καθώς και τα ελίτ στρατεύματα FAR και των πολιτοφυλακών από τη Γκόμα, σε άγνωστους προορισμούς μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 1994».

Ο γαλλικός στρατός ανακύκλωσε κι άλλους εμπλεκόμενους στη γενοκτονία, ιδίως στο Κονγκό-Μπραζαβίλ, όπου βρέθηκε ο στρατηγός Bizimungu, άλλος ένας αξιωματούχος του καθεστώτος της Ρουάντα, δίπλα στον Sassou-Nguesso. Οι καταγγελίες κρίθηκαν παραδεκτές από το Εφετείο του Παρισιού. Αναφέρονται στην άμεση συμμετοχή Γάλλων στρατιωτών στις σφαγές των Τούτσι, με την παράλληλη στήριξη των στρατιωτικών. Στο αξιοσημείωτο έργο της εξεταστικής επιτροπής των πολιτών, συλλέχθηκαν μαρτυρίες, ιδιαίτερα στην περιοχή του Bisesero, όπου οι επιζώντες διηγούνται λεπτομερώς τις πράξεις των Γάλλων στρατιωτών. Τα νεοαποικιοκρατικά δίκτυα της Γαλλίας, η αυτονομία του στρατού στο πεδίο, η απομάκρυνση του γαλλικού κοινοβουλίου σχετικά με εξωτερικές στρατιωτικές παρεμβάσεις, η συναίνεση μεταξύ των σοσιαλιστών [του ΣΚ] και των δεξιών ηγετών ευνόησαν στη συνενοχή της Γαλλίας στη γενοκτονία στη Ρουάντα και τις προσπάθειες να καλυφτεί η αλήθεια.

[1] Jean Carbonare, le Nouvel Observateur, 4 August 1994.

[2] April 2006 Human Rights Watch (HRW). “The Rwandan Genocide: How It Was Prepared A Human Rights Watch Briefing Paper”.

[3] HRW Report 1995.