Δυτική Αφρική: Βυθισμένη στο χάος από τους Γάλλους ιμπεριαλιστές
Δυτική Αφρική: Βυθισμένη στο χάος από τους Γάλλους ιμπεριαλιστές
Από την Εργατική Πάλη Μάρτη
Η Αφρική, ευλογημένη γη από τον άφθονο φυσικό πλούτο της (ουράνιο, χρυσό, σπάνιες γαίες), ήταν σε όλη τη σύγχρονη ιστορίας της ένας καταραμένος τόπος για τους κατοίκους της, που η ιμπεριαλιστική λεηλασία και η καπιταλιστική αναρχία τους καταδίκαζε σε ξερίζωμα από τον τόπο τους και δουλεία (σε 12.5 εκατ. υπολογίζεται ο αριθμός των αφρικανών σκλάβων που μεταφέρθηκαν στην Αμερική μεταξύ 1500 και 1866), ακραία πείνα και φτώχεια, εξόντωση από ιάσιμες ασθένειες, καταστροφικούς πολέμους και στυγνές δικτατορίες, περιβαλλοντική καταστροφή συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης πόσιμου νερού. Ενώ το 1950 στην Αφρική κατοικούσε μονάχα το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη η μεγαλύτερη δημογραφική έκρηξη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Από τα 2 δις παιδιών που αναμένεται να γεννηθούν το διάστημα 2019-2050, τα 1,3 δις θα είναι στην Αφρική. Ταυτόχρονα με την δημογραφική έκρηξη η Αφρική γνωρίζει μια τεράστια αστικοποίηση (έως το 2030 δύο αφρικανικές πόλεις (Λάγος, Κάϊρο) βρίσκονται στις 10 μεγαλύτερες του κόσμου, ενώ δεν συμπεριλαμβάνεται καμιά ευρωπαϊκή) και ανάπτυξη υποδομών (δρόμοι, σιδηρόδρομοι, λιμάνια, γέφυρες, φράγματα), κυρίως με την βοήθεια κινεζικών επενδύσεων – ως κομμάτι του δρόμου του μεταξιού – ενώ αποτελεί ταυτόχρονα το πεδίο σύγκρουσης των σύγχρονων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της εποχής μας (Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία, ΕΕ).
Από το 1895 έως το 1958 ο γαλλικός ιμπεριαλισμός έλεγχε δια πυρός και σιδήρου την αποκαλούμενη Γαλλική Δυτική Αφρική, μια ομοσπονδιακή αποικιοκρατική δομή που συγκέντρωνε οκτώ αποικίες. Την Μαυριτανία, τη Σενεγάλη, το Γαλλικό Σουδάν (τώρα Μάλι), τη Γουινέα, την Ακτή Ελεφαντοστού, τον Νίγηρα, την Άνω Βόλτα (τώρα Μπουρκίνα Φάσο), το Τόγκο και τη Νταχομέη (τώρα Μπενίν). Πρόκειται για έκταση 4.6 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων με μέγεθος επτά φορές εκείνο της Γαλλίας. Οι γάλλοι αποικιοκράτες μεταχειρίστηκαν σαν κτήνη τους αφρικανικούς λαούς εφαρμόζοντας τους πιο απάνθρωπους νόμους και διακρίσεις. Είναι ενδεικτικό της “δυτικής κουλτούρας” πως κανένα παιδί αφρικανών δεν επιτρεπόταν να χρησιμοποιεί ποδήλατο ή να μαζεύει φρούτα από δέντρα, «προνόμια» που ανήκαν μόνο στα παιδιά των εποίκων, ενώ η παραβίαση αυτών των κανόνων οδηγούσε τους γονείς τους στη φυλακή ή ακόμη και στην γκιλοτίνα.
Η Γαλλία ανακοίνωσε πρόσφατα την απόσυρση των δυνάμεών της από το Μάλι ύστερα από απειλές των συνταγματαρχών που έχουν την εξουσία. Τα γαλλικά στρατεύματα εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο Μάλι με δύναμη 6.000 αντρών το 2014, με την συνεργασία των πρώην αποικιών της σε Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Μαυριτανία και Νίγηρα στη λεγόμενη επιχείρηση Barkhane για να πολεμήσει δήθεν τους ισλαμιστές στην περιοχή του Σαχέλ. Στην πραγματικότητα πρόκειται για προστασία των ορυχείων ουρανίου – σε αφθονία στο βόρειο Μάλι και Νίγηρα – που τροφοδοτούν τα γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια που παράγουν το 78% της ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία. Όπως εύστοχα έχει γραφτεί “ο Νίγηρας και το Μάλι με το ουράνιό τους φωτίζουν τη Γαλλία για να παραμένουν οι κάτοικοί τους στο σκοτάδι”. Την περίοδο 1960-1996 πραγματοποιήθηκαν πάνω από 100 γαλλικές πυρηνικές δοκιμές στην έρημο της Αλγερίας. Λίγα μόλις χρόνια μετά τις «Συμφωνίες του Εβιάν» τον Μάρτιο του 1962, που επισφράγισαν το τέλος του πολέμου στην Αλγερία και την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία, η γαλλική κυβέρνηση υλοποίησε υπό άκρα μυστικότητα 57 δοκιμές στην αλγερινή έρημο. Στις 13 Φεβρουαρίου 1960, μία βόμβα πλουτωνίου πυροδότησε μία γιγαντιαία έκρηξη στην πόλη Reggane της Αλγερίας η οποία ευθύνεται, έως και σήμερα, για πλήθος ασθενειών λόγω της ακτινοβολίας. ενώ οι επιπτώσεις της δοκιμής έπληξαν όλη τη Δυτική Αφρική και σχετίζονται με πολλές μορφές καρκίνου.
Για το χάος που επικρατεί στο Σαχέλ και την ενίσχυση των ακραίων ισλαμιστικών ομάδων υπεύθυνη είναι η ίδια η Γαλλία και οι ιμπεριαλιστές σύμμαχοί της, βρετανοί και αμερικάνοι. Μετά το 2011, όταν διέλυσαν τη Λιβύη και εξόντωσαν τον συνταγματάρχη Καντάφι, ο βερβερικός λαός των Τουαρέγκ (4 εκατ.) που κατανέμεται σε Αλγερία, Λιβύη, Νίγηρα, Μάλι, Μαυριτανία και Μπουρκίνα Φάσο εξεγέρθηκε και το 2012 κήρυξε την ανεξαρτησία του Κράτους του Αζαουάντ, στο βόρειο Μάλι. Οι στρατιωτικές ήττες και η διάλυση του μαλιανού στρατού οδήγησαν τους Γάλλους στην ενορχήστρωση στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2012 ανατρέποντας τον πρόεδρο Αμαντού Τουρέ και τοποθετώντας φιλική στα σχέδιά τους κυβέρνηση.
Μετά από 10 χρόνια συγκρούσεων οι δυνάμεις των Τουαρέγκ όχι μόνο δεν ηττήθηκαν αλλά έχουν χωριστεί σε δύο μεγάλες ομάδες, στενά συνδεδεμένες με την Αλ Κάϊντα και το Ισλαμικό Κράτος και έχουν επεκταθεί από το βόρειο και κεντρικό Μάλι, τον Νίγηρα και την Μπουρκίνα Φάσο έως την Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού. Η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει χιλιάδες νεκρούς, 3,5 εκατ. εκτοπισμένων και πάνω από 13 εκατ. που χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια. Το χάος που προκάλεσαν οι γάλλοι ιμπεριαλιστές στην περιοχή έφερε νέα πραξικοπήματα στο Μάλι τον Αύγουστο του 2020 και τον Μάιο του 2021. Και στις δύο περιπτώσεις πραγματοποιήθηκαν από νεαρούς συνταγματάρχες, οι οποίοι διαφωνούσαν με τις γαλλικές στρατηγικές για την καταπολέμηση των ισλαμιστών, οι οποίες περιορίζονταν στην προστασία των εταιρειών τους και στον εξαναγκασμό των κυβερνήσεων να αγοράζουν αποκλειστικά γαλλικά όπλα. Στο Μάλι το νέο στρατιωτικό καθεστώς στο οποίο ηγείται ο συνταγματάρχης Assimi Goïta έχει κάνει συμφωνίες με την ρωσική εταιρεία μισθοφόρων Βάγκνερ ενώ παράλληλα ανακοίνωσε τη συγκρότηση της Εθνικής Επιτροπής για τη Σωτηρία του Λαού και υποσχέθηκε να οργανώσει εκλογές.
Μετά την αποχώρηση από το Μάλι, η Γαλλία ανακοίνωσε ότι μεταφέρει τα στρατεύματά της στον γειτονικό Νίγηρα, κοντά στα σύνορα με την Μπουρκίνα Φάσο, ως κέντρο για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στο Σαχέλ. Γαλλικές δυνάμεις θα παραμείνουν σταθμευμένες και στην Μπουρκίνα Φάσο, όπου ομοίως στρατιωτικό πραξικόπημα κατέλαβε την εξουσία τον Γενάρη του 2022 ως αντίδραση στο χάος που επικρατεί στην χώρα από την επέλαση των τζιχαντιστών. Περισσότεροι από 2 εκατ. έχουν εκτοπιστεί προς την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα και πάνω από 2.000 έχουν δολοφονηθεί. Την ευθύνη για το πραξικόπημα ανέλαβε το «Πατριωτικό Κίνημα για την Ασφάλεια και την Αποκατάσταση», ενώ υπήρξαν διαδηλώσεις υποστήριξης των πραξικοπηματιών εκφράζοντας την έντονη λαϊκή δυσαρέσκεια και την βαθιά οργή εναντίον της Γαλλίας, αλλά και της Δύσης γενικότερα.
Ως συνέπεια του πραξικοπήματος είναι και η αναβολή της δίκης για την δολοφονία του “Τσε Γκεβάρα της Αφρικής”, του επαναστάτη μαρξιστή Τομά Σανκαρά (1949-1987), ο οποίος δολοφονήθηκε το 1987 σε μια ενορχηστρωμένη από την Γαλλία ανατροπή του επαναστατικού καθεστώτος (1983-1987) του οποίου ήταν επικεφαλής. Το 2021 άρχισε δίκη για την δολοφονία του με κύριο κατηγορούμενο τον Μπλεζ Κομπαορέ, στενό φίλο και πρώην σύντροφο του Σανκαρά ο οποίος μετά την δολοφονία του παρέμεινε στην εξουσία έως το 2014 όπου ανατράπηκε από μια λαϊκή εξέγερση. Το 2016, οι αρχές της Μπουρκίνα Φάσο πίεσαν την γαλλική κυβέρνηση να αποχαρακτηριστούν στρατιωτικά έγγραφα και αρχεία σχετικές με την δολοφονία του Τομά Σανκαρά, κάτι που πραγματοποιήθηκε σε διάστημα 5 ετών.
Προερχόμενος από τον στρατό ο Σανκαρά ηγήθηκε ενός επαναστατικού και αντιαποικιακού κινήματος. Άλλαξε το όνομα της χώρας από το γαλλικό “Άνω Βόλτα” σε Μπουρκίνα Φάσο, η “Χώρα των Τίμιων Ανθρώπων”. Για πρώτη φορά φτιάχτηκαν σχολεία και νοσοκομεία, καταπολεμήθηκαν οι θάνατοι από ιάσιμες ασθένειες (εμβόλια μηνιγγίτιδας, πολιομυελίτιδας κ.α), καταπολεμήθηκε ο αναλφαβητισμός (87% το 1983, 27% το 1987), αναδιανεμήθηκε η γη στους ακτήμονες ενάντια στους γαιοκτήμονες με θεαματική αύξηση της αγροτικής παραγωγής και μείωση της πείνας. Ο Σανκαρά ηγήθηκε του κινήματος των αδέσμευτων χωρών καταγγέλλοντας την υποδούλωση των αφρικανικών χωρών στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Μιλώντας στην Γενική Συνέλευση των Αφρικανικών Χωρών στις 29 Ιουλίου του 1987 είπε όσα δεν τολμά να πει καμιά κυβέρνηση σήμερα: “Δεν μπορούμε να ξεπληρώσουμε το χρέος μας, Αυτό είναι αδύνατον, δεν είναι θέμα ηθικής τάξης, ούτε αθέτηση υποσχέσεων. Εάν δεν πληρώσουμε, οι πιστωτές μας δεν θα πεθάνουν, αυτό είναι βέβαιο. Εάν όμως πληρώσουμε, ο λαός μας θα εξοντωθεί. Οι πιστωτές έπαιξαν όπως κάνουν στα καζίνο. Κέρδισαν πολλά, πολλές φορές. Ας χάσουν και μια φορά. Η ζωή θα συνεχιστεί”.
Παρότι έμεινε στην εξουσία μονάχα πέντε χρόνια, η μορφή του Σανκαρά, στιγμάτισε την ιστορία και τον λαό της Μπουρκίνα Φάσο στην οποία είναι γνωστός ως “ο πρόεδρος των φτωχών”, ενώ πολλές κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις φέρουν το όνομά του. Φωτεινός φάρος για τους λαούς της Αφρικής η μορφή του Σανκαρά, παραμένει ζωντανή και στοιχειώνει τον ύπνο των ιμπεριαλιστών και εκμεταλλευτών αυτού του κόσμου, θυμίζοντάς τους τα λόγια του Τούπακ Κατάρι πριν εκτελεστεί από τους ισπανούς κατακτητές το 1781: “Εγώ θα πεθάνω, αλλά θα επιστρέψω και θα είμαι εκατομμύρια”.
