Όξυνση της πολιτικής κρίσης στη Λιβύη – Εμφύλιος και Διχοτόμηση ξανά στον ορίζοντα
Όξυνση της πολιτικής κρίσης στη Λιβύη – Εμφύλιος και Διχοτόμηση ξανά στον ορίζοντα
Από την Εργατική Πάλη Μάρτη
Κλιμακούμενη βαίνει η πολιτική κρίση στη Λιβύη μετά την αναμενόμενη επ’ αόριστον αναβολή των βουλευτικών εκλογών της 24ης Δεκεμβρίου. Οι δύο παράλληλες εξουσίες που έχουν παγιωθεί στη χώρα από το 2014, εντείνουν τις προσπάθειές τους να ελέγξουν το πολιτικό τοπίο και να εξασφαλίσουν την εξουσία –η καθεμιά για τον εαυτό της– με την αμέριστη στήριξη των ξένων δυνάμεων που εποφθαλμιούν τα πλούσια ενεργειακά αποθέματά της και τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει ο έλεγχός της.
Η τελευταία, σε μια μακρά σειρά από ενέργειες προσπάθειας δημιουργίας τετελεσμένων, αφορά στον αυθαίρετο και με συνοπτικές διαδικασίες διορισμό από το Κοινοβούλιο (ανατολικό στρατόπεδο) του πρώην υπουργού Εσωτερικών, Φατί Μπασάγκα ως νέου πρωθυπουργού της χώρας, απόφαση που δεν έκανε δεκτή ο μέχρι πρότινος πρωθυπουργός, Αμπντουλάχ Χαμίντ Ντμπεϊμπά. Ο τελευταίος είχε επιλεγεί πριν από ένα χρόνο να ηγηθεί της καθολικά αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας –η οποία αντικατέστησε την ελεγχόμενη από το δυτικό στρατόπεδο Κυβέρνηση Εθνικής Συνεργασίας– με στόχο να προετοιμάσει το έδαφος για τις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου και αξιώνει να παραμείνει στη θέση του μέχρι τη διενέργεια των εκλογών, όποτε αυτή οριστεί. Ο ίδιος παρουσίασε ένα χρονοδιάγραμμα που προβλέπει εκλογές τον Ιούνιο του 2022, χωρίς ωστόσο πιθανότητες επιτυχίας καθώς όλοι οι παράγοντες που οδήγησαν στην αναβολή των εκλογών το Δεκέμβρη, παραμένουν και ενισχύονται.
Δύο Στρατόπεδα – Πολλοί Παίκτες
Εδώ και πάνω από μια δεκαετία (11 χρόνια συμπληρώνονται από την ανατροπή του Καντάφι), η Λιβύη ζει βυθισμένη στον πόλεμο και τις συγκρούσεις. Τα δύο στρατόπεδα που έχουν αποκρυσταλλωθεί είναι από τη μία, εκείνο που ελέγχει το ανατολικό τμήμα της χώρας, με έδρα το Τομπρούκ και ασκεί την εξουσία του μέσω του Κοινοβουλίου και από την άλλη, εκείνο που, μέσω της Κυβέρνησης και με έδρα την Τρίπολη ελέγχει το δυτικό τμήμα της χώρας. Πίσω από το ανατολικό στρατόπεδο βρίσκεται ο στρατηγός Χαφτάρ και ο Εθνικός Λιβυκός Στρατός του, πίσω από το δυτικό, διάφορες παραστρατιωτικές οργανώσεις και συμμορίες. Από την άνοιξη του 2019 που ο Χαφτάρ, με τη βοήθεια της Ρωσίας, επιχείρησε να καταλάβει το σύνολο της χώρας και ανακόπηκε από την Τουρκία, στο κάδρο έχουν απροκάλυπτα μπει μια σειρά από χώρες που πριμοδοτούν τη μια ή την άλλη πλευρά, τινάζοντας στον αέρα οποιαδήποτε πιθανότητα συμφωνίας ή συμβιβασμού. Τον μεν Χαφτάρ ενισχύουν, εκτός από τη Ρωσία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Γαλλία, τη δε Κυβέρνηση της χώρας, που εμφανίζεται φίλα προσκείμενη στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, η Τουρκία, το Κατάρ, αλλά και οι Ιταλία, Γερμανία και, εμμέσως οι ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή στο έδαφος της Λιβύης δρουν 20.000 ξένοι μισθοφόροι χρηματοδοτούμενοι κυρίως από τη Ρωσία (Group Wagner) και την Τουρκία (Σύριοι μισθοφόροι). Πέρα από την πρόσφατη αποχώρηση 300 μισθοφόρων από το Τσαντ, που δεν αρκεί ούτε για να τηρηθούν τα προσχήματα, καμιά άλλη δεν προβλέπεται παρά τις διεθνείς συμφωνίες. Δρουν επίσης πολυάριθμες παραστρατιωτικές οργανώσεις που ενισχύονται ποικιλοτρόπως από τις αντιμαχόμενες δυνάμεις προκειμένου να ενισχύσουν τη θέση τους, υποσκάπτοντας την οποιαδήποτε πιθανότητα να δημιουργηθεί ενιαίος εθνικός στρατός και εξαπλώνοντας την ανομία και το χάος.
Οικονομικές Συμφωνίες και Γεωπολιτικές Βλέψεις
Για να δημιουργηθούν λοιπόν οι προϋποθέσεις ώστε να καθίσουν οι δυο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όχι προσχηματικά, αλλά για να συζητήσουν και να συμφωνήσουν, θα πρέπει να εκλείψουν οι έξωθεν πιέσεις, πράγμα απίθανο. Η μεν Ρωσία κατάφερε επιτέλους να βάλει πόδι στην Αφρική και προωθεί με αξιώσεις την επέκταση της επιρροής της στη Βόρεια Αφρική και τις λεγόμενες χώρες του Σαχέλ. Η δε Τουρκία εδραιώνει τη στρατηγική θέση της με τις παλιές και τις νέες βάσεις που έχει συμφωνήσει (στην Αλ Κουμς) και αποκτά πρόσβαση στους υδρογονάνθρακες του Λιβυκού με το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Χώρες όπως η Ιταλία αγωνιούν για τις ενεργειακές συμφωνίες που έχουν συνάψει, ή διαγκωνίζονται για τη θέση του ρυθμιστή των εξελίξεων όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Υπάρχει, επίσης, η προσπάθεια κάποιων όπως τα ΗΑΕ να φρενάρουν την επέκταση της Τουρκίας, κ.ά.
Από την πλευρά τους, οι διεθνείς οργανισμοί και οι κατά καιρούς διασκέψεις που συγκαλούνται, παίρνουν αποφάσεις για απόσυρση των ξένων στρατευμάτων από τη χώρα – που ποτέ δεν τηρούνται, ούτε βέβαια και επιβάλλονται – και πιέζουν με εμμονή για διενέργεια εκλογών –χωρίς να εξετάζουν και πολύ περισσότερο να διασφαλίζουν– την ύπαρξη συνθηκών ομαλότητας.
Πολιτικό Αδιέξοδο
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι δεδομένο ότι καμιά συνεννόηση δεν πρόκειται να υπάρξει και κανένας οδικός χάρτης να εφαρμοστεί. Το σημερινό αδιέξοδο, όπου δεν μπορεί να υπάρξει καμιά συμφωνία ούτε καν για τη διαδικασία των εκλογών — αν θα προηγηθούν οι προεδρικές ή οι βουλευτικές, αν μπορούν να είναι υποψήφιοι στρατιωτικοί εν ενεργεία (Χαφτάρ), υπόδικοι για εγκλήματα πολέμου (όπως ο γιος του Καντάφι), όπου εκλογικά και συνταγματικά σχέδια βγαίνουν εκατέρωθεν, οι νόμοι προσαρμόζονται στα συμφέροντα του καθένα και όπου η διαφθορά κυριαρχεί, μόνο σε νέες συγκρούσεις μπορεί να οδηγήσει. Στην πραγματικότητα γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι διεξάγεται μια πολιτική σύγκρουση όπου και οι δυο πλευρές αναζητούν τρόπους να σαμποτάρουν οποιαδήποτε δημοκρατική διαδικασία και να διατηρήσουν επ’ άπειρο την εξουσία. Θύμα για ακόμα μια φορά ο λιβυκός λαός που παρακολουθεί τη χώρα του να έχει μετατραπεί σε πεδίο αντιπαράθεσης ντόπιων και ξένων συμφερόντων, και τον κίνδυνο ενός νέου εμφυλίου να πλησιάζει μέρα με τη μέρα.
