Ιστορία: 100 χρόνια από την ίδρυση της 3ης Διεθνούς

100 χρόνια από την ίδρυση της 3ης Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν)

Από την Εργατική Πάλη Μαρτίου

Η ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς έρχεται πάνω σε μία συγκυρία απόλυτης ανάγκης για την ύπαρξη επαναστατικού κόμματος με στόχο την οργάνωση της πάλης του παγκόσμιου προλεταριάτου. Ασφαλώς, ήταν μια απόρροια αρκετά σημαντικών γεγονότων και αναγκαιοτήτων, τεράστιων δυνάμεων που έψαχναν μια νέα διέξοδο και προέκυπταν από την χρεοκοπία της 2ης Διεθνούς, τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και τα διδάγματά του, την Οκτωβριανή Επανάσταση και την ανάγκη στήριξής της, την Γερμανική Επανάσταση και ευρύτερα το επαναστατικό κύμα του 1918-23, καθώς επίσης και από την αναγκαιότητα βαθέματος της επαναστατικής προοπτικής σε μια σειρά από χώρες που βρίσκονταν την συγκεκριμένη περίοδο σε κοινωνικό και επαναστατικό αναβρασμό.

Συνεπώς, το προπολεμικό status quo με τα μετριοπαθή, σοσιαλσωβινιστικά και ρεφορμιστικά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να προδώσουν τα ιστορικά καθήκοντα της εργατικής τάξης και να την μετατρέψουν σε κρέας για τα κανόνια των ιμπεριαλιστικών και αστικών συμφερόντων, έπρεπε άμεσα να αλλάξει άρδην.

Τα χρόνια που ακολούθησαν, με τις φρικτές συνέπειες που άφηνε πίσω του ο Α’ ΠΠ, οδήγησαν σε διεθνείς αντιπολεμικές συνδιασκέψεις της μειοψηφικής, αλλά καθοριστικής τάσης των αριστερών σοσιαλδημοκρατών (επαναστατών μαρξιστών) της Ευρώπης κατά την διάρκεια του πολέμου. Η συνδιάσκεψη στο Τσίμερβαλντ (1915), και κυρίως ένα χρόνο μετά αυτή του Κίενταλ (1916), είχαν ως αποτέλεσμα να κρατήσουν αναμμένη τη φλόγα του προλεταριακού διεθνισμού. Πάρθηκαν αποφάσεις για την διατήρηση της διεθνιστικής στάσης κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, διακήρυξαν την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού ως το μέσο για την αντιμετώπιση του ιμπεριαλισμού και το σταμάτημα του πολέμου. Υπήρξαν ένα σημαντικό βήμα προς την Οκτωβριανή Επανάσταση, καθώς επίσης και το φύτρο της 3ης Διεθνούς.

Το 1917, συνέβη στην Ρωσία ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα στην ανθρώπινη ιστορία. Η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, η πρώτη νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση. Αυτή η υψίστης σημασίας εξέλιξη για την ανθρωπότητα έδωσε μία τεράστια ώθηση στο εργατικό κίνημα για την δημιουργία μπολσεβίκικου τύπου κομμουνιστικών κομμάτων σε όλο τον κόσμο. Ήταν επίσης και ο προπομπός του μεγάλου επαναστατικού κύματος του 1918-23 που γέννησε σημαντικές επαναστάσεις και εξεγέρσεις σε αρκετές χώρες της Ευρώπης.

Για να συμπληρωθεί, λοιπόν, όλη αυτή η διαδικασία, απαραίτητη προϋπόθεση, πλέον, αποτελούσε η ύπαρξη μια νέας διεθνούς, που θα είχε ως στόχο της επανάσταση και τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό σε κάθε χώρα. Ένα νέο επαναστατικό παγκόσμιο κόμμα το οποίο θα ήταν απαλλαγμένο από τον οπορτουνισμό και τον σοσιαλσωβινισμό και θα αποτελούσε το συντονιστικό κέντρο των ΚΚ παγκοσμίως.

Έτσι, λοιπόν, οι ηγέτες της Οκτωβριανής Επανάστασης, Λένιν και Τρότσκι κατέβαλαν μία μεγάλη θεωρητική και πρακτική προσπάθεια για να πραγματοποιηθεί η ίδρυση της 3ης Διεθνούς και από αναγκαιότητα να γίνει πράξη.

Το ιδρυτικό συνέδριο της Γ’ Διεθνούς πραγματοποιήθηκε στις 2-6 του Μάρτη του 1919, με αντιπρόσωπους από 35 κομμουνιστικά κόμματα και σοσιαλιστικές ομάδες διαφόρων χωρών. Με την ίδρυση της ΚΔ επισημοποιήθηκε η διάσπαση σε διεθνές επίπεδο των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, με την δημιουργία πλέον των κομμουνιστικών κομμάτων. H Προγραμματική Διακήρυξη της ΚΔ πρόβαλε τη δικτατορία του προλεταριάτου, αντιπαρατέθηκε στην αστική δημοκρατία ως μορφής της δικτατορίας του κεφαλαίου, διατύπωσε το σπουδαίο ντοκουμέντο «Μανιφέστο προς το διεθνές προλεταριάτο» και ξεκαθάρισε τον κομμουνιστικό χαρακτήρα της Γ’ Διεθνούς.

Στο 2ο Συνέδριο της ΚΔ (Πετρούπολη και Μόσχα, 6 – 25 Ιούλη 1920) ψήφιστηκαν οι Θέσεις και το Καταστατικό. Οι Θέσεις έθεταν τα ζητήματα της άμεσης προετοιμασίας για την προλεταριακή δικτατορία και του σχηματισμού σε κάθε χώρα ενός ενιαίου ΚΚ. Μεγάλης σημασίας ντοκουμέντο του Συνεδρίου αποτέλεσε το κείμενο με τους 21 δεσμευτικούς όρους εισδοχής στην ΚΔ, τους οποίους εισηγήθηκε το μπολσεβίκικο κόμμα. Βασικοί από τους 21 όρους ήταν η εκκαθάριση των κομμάτων από τα σοσιαλδημοκρατικά στοιχεία, η αποδοχή της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού στο εσωτερικό κάθε κόμματος και της ΚΔ, η διαγραφή όσων διαφωνούσαν με τις θέσεις της ΚΔ, η καταδίκη του πασιφισμού και του σοσιαλσωβινισμού.

Το 3ο και το 4ο Συνέδριο της ΚΔ (Μόσχα, 22 Ιούνη – 12 Ιούλη 1921) επιχείρησαν να διαμορφώσουν την τακτική και την δράση των κομμουνιστών ανάμεσα στις εργατικές δυνάμεις, καθώς η πλειοψηφία των συνδικαλισμένων εργατών παρέμενε εγκλωβισμένη στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Ο Λένιν και ο Τρότσκι έριξαν το σύνθημα «Ανάμεσα στις μάζες» και παρουσίασαν την τακτική του «Ενιαίου Εργατικού Μετώπου», που θα βοηθούσε στο κέρδισμα και στην συγκρότηση της εργατικής τάξης σε ένα ταξικό μέτωπο, μέσα στο οποίο τα επαναστατικά κόμματα θα έπρεπε να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση και αφομοίωση του στρατηγικού στόχου και της κατάληψης της εξουσίας και θα έβγαζαν στην επιφάνεια τις αντιφάσεις ανάμεσα στον πόθο της εργατικής βάσης των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων για κοινωνική απελευθέρωση και τα σχέδια των ρεφορμιστικών ηγεσιών τους που προφανώς δεν συμμερίζονταν τον ίδιο πόθο.

Μετά το 4ο Συνέδριο η συζήτηση δεν προχώρησε καθόλου στην Κομμουνιστική Διεθνή. Οι θέσεις των τεσσάρων πρώτων Συνεδρίων και κυρίως του 3ου και του 4ου για την διαμόρφωση της τακτικής του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου και την επικύρωση της επαναστατικής στρατηγικής δεν θα ολοκληρωθούν. Πολύ γρήγορα μετά τον θάνατο του Λένιν και με το πογκρόμ και τις εξορίες που εξαπέλυσε η σταλινική γραφειοκρατεία μέσα και έξω από την ΕΣΣΔ στον Τρότσκι και την Αριστερή Αντιπολίτευση, κατάφεραν να σταλινοποιήσουν τα ΚΚ (με την υποταγή στις γραμμές και τις θέσεις της ΚΔ, με την από τα πάνω επιβολή ευνοούμενων στελεχών και ΓΓ από το Κρεμλίνο και τον Στάλιν) και να μετατρέψουν την 3η Κομμουνιστική Διεθνή σε όργανο και εργαλείο της Μόσχας. Ήδη από το 5ο και στην πορεία προς το 7ο Συνέδριο, ο σταλινικός εκφυλισμός και η υποχώρηση της επαναστατικής στρατηγικής είναι καταφανής. Μέσα σε αυτήν την περίοδο η ΚΔ υιοθετεί εγκληματικές αντιμαρξιστικές και αντεπαναστατικές θέσεις όπως, ο Σοσιαλισμός σε μία μόνο χώρα, ο Παμφασισμός (ταύτιση των ρεφορμιστών με τους φασίστες), την θεωρία των Σταδίων (πρώτα αστικοδημοκρατική επανάσταση και στο απώτατο μέλλον, εφόσον έχουν ωριμάσει οι συνθήκες προχωράμε και στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό), την τακτική των Λαϊκών Μετώπων, όπου καλούσε σε συμμαχία και συμπόρευση των εργαζομένων με την «δημοκρατική και προοδευτική» αστική τάξη απέναντι στον κίνδυνο του φασισμού και του ναζισμού.

Όλες αυτές οι αντιμαρξιστικές θέσεις ήταν η ασφαλιστική δικλείδα της σταλινικής γραφειοκρατίας για να αποτραπεί η οποιαδήποτε σοσιαλιστική επανάσταση σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, καθώς θα μπορούσε ένα άλλο παράδειγμα σοσιαλιστικής επανάστασης που δεν θα είχε πνιγεί στην κούνια του από την σταλινική αντεπανάσταση να παρασύρει και το ρώσικο προλεταριάτο να παλέψει για πολιτική επανάσταση και να πάρει την εξουσία από τα χέρια των γραφειοκρατών. Με σκοπό, λοιπόν, την διατήρηση των υλικών της προνομίων, αλλά και της αυθεντίας που απέπνεε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα, έβαλε φρένο στην επαναστατική στρατηγική, πρόδωσε δεκάδες επαναστάσεις και εξεγέρσεις παγκοσμίως, οργάνωσε διαταξικές συμμαχίες, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το παγκόσμιο προλεταριάτο.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το 1943, η σταλινική γραφειοκρατία πήρε την απόφαση να διαλύσει την 3η Διεθνή, ως δώρο-παραχώρηση προς του ιμπεριαλιστές συμμάχους της (Αγγλία και ΗΠΑ) με την δικαιολόγηση του Στάλιν ότι:«1) πλέον η 3η Κομμουνιστική Διεθνής έχει εκπληρώσει τον ρόλο της 2) πως πρέπει να ξεσκεπαστεί η συκοφαντία των χιτλερικών ότι η “Μόσχα” δήθεν σκοπεύει να παρεμβαίνει στη ζωή των άλλων κρατών και να τα “μπολσεβικοποιήσει” και 3) ότι η διάλυση διευκολύνει το έργο των πατριωτών στις φιλελεύθερες χώρες για την ένωση των προοδευτικών δυνάμεων της χώρας τους ».

Με την διαμόρφωση, λοιπόν, της συγκεκριμένης κατάστασης ο Τρότσκι και η Διεθνής Αριστερή Αντιπολίτευση είδαν την αναγκαιότητα δημιουργίας της Τέταρτης Διεθνούς, η οποία και δημιουργήθηκε το 1938 στο Παρίσι με σκοπό να συνεχίσει το νήμα από το 4ο Συνέδριο της ΚΔ. Καθήκον της δεν ήταν μόνο να διαφυλάξει τις κατακτήσεις των πρώτων τεσσάρων Συνεδρίων, αλλά και την περαιτέρω εμβάθυνση και επεξεργασία τους. Ο Τρότσκι και η 4η Διεθνής ανέλαβαν να αναλύσουν και να επεξεργαστούν το φασιστικό φαινόμενο, ενάντια στην προδοτική πολιτική των Λαϊκών Μετώπων.

Σήμερα 100 χρόνια μετά, η ύπαρξη μιας Διεθνούς παραμένει εξίσου απαραίτητη, όμως Διεθνής χωρίς επαναστάσεις και επαναστατικά κινήματα δεν υπάρχει και αυτό το συμπέρασμα μας υπενθυμίζει στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο τα καθήκοντά μας, την πάλη για την επαναστατική κατάληψη της εξουσίας και την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος.