Κρίση και αδιέξοδα σε ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ

Ο χώρος του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε βαθύτατη κρίση, από την οποία είναι μάλλον απίθανο να συνέλθει, δείχνοντας έτσι ότι δεν μπορεί ν’ αποτελέσει αξιόπιστη εναλλακτική για τους εργαζόμενους και τη νεολαία.

Ρεφορμιστικό πρόγραμμα

Η βασική αιτία είναι ο ρεφορμιστικός χαρακτήρας του ΣΥΝ, κυρίαρχης δύναμης του χώρου, όπως διαπιστώνεται και από σειρά θέσεων πχ. του 6ου Έκτακτου Συνεδρίου του (Ιούνιος 2010).

Όλο το κείμενο του Συνεδρίου διατρέχεται από την άρνηση του χαρακτήρα της κρίσης, το «προπατορικό αμάρτημα» κάθε ρεφορμισμού. Σε ελάχιστες γραμμές αναφέρεται μια «καπιταλιστική κρίση που έχει τη ρίζα της στην υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου», που είναι επίσης «διατροφική, ενεργειακή, περιβαλλοντική», δηλαδή «δομική». Αυτή θεωρείται ότι «εκδηλώθηκε το 2008 αρχικά στις τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, στη συνέχεια στις επενδύσεις και τη μείωση της παραγωγής και πέρασε… στην εργασία, την απασχόληση και τα εισοδήματα», προτού μετατραπεί σε «κρίση χρέους». Δεν υπάρχει καμία απολύτως εξήγηση πως φτάσαμε στην κρίση. Ενώ η καπιταλιστική παραγωγή, βάση απ’ όπου ξεπηδούν όλες οι αντιφάσεις του συστήματος, έχει αναποδογυριστεί από αίτιο σε αποτέλεσμα και υποβιβαστεί σ’ έναν από τους τελευταίους κρίκους της αλυσίδας εκδήλωσης της κρίσης.

Αμέσως παρακάτω, η κρίση ρητά θεωρείται ως «αποτέλεσμα εφαρμογής της νεοφιλελελεύθερης αντίληψης». Σ΄αυτήν μάλιστα «οι κυρίαρχες δυνάμεις στον ευρωπαϊκό χώρο επιμένουν, παρότι γέννησε την κρίση και σήμερα την επιδεινώνει επικίνδυνα». Γιατί όμως πράττουν τόσο αλόγιστα; Για τον ΣΥΝ, δεν μπορεί να υπάρχει άλλη εξήγηση εκτός του ότι είναι δεξιές, αντιδραστικές, ίσως και τυφλές μπροστά στα αδιέξοδα που συσσωρεύονται… Η πραγματικότητα που αποκρύπτουν οι ρεφορμιστές είναι όμως αδυσώπητη: οι καπιταλιστικές κρίσεις ξεπερνιούνται μόνο με το τσάκισμα του προλεταριάτου. Αυτό ακριβώς κάνει ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός των διαφόρων μνημονίων (για να μην αναφερθούμε στον πόλεμο και στο στραγγάλισμα των δημοκρατικών ελευθεριών) – και γι’ αυτό δεν είναι ένα σύμπτωμα, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι του ολοκληρωτικού ταξικού πολέμου που έχει εξαπολύσει το κεφάλαιο για τη σωτηρία του.

Έχοντας έτσι παρουσιάσει την κρίση και το νεοφιλελευθερισμό, προκύπτει ο στόχος μιας «εναλλακτικής προοδευτικής πορείας». Αν και αυτή «συνδέεται περισσότερο από ποτέ με την υπέρβαση του καπιταλιστικού… σχηματισμού και την προώθηση του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία», ούτε το περιεχόμενο αυτού του «σοσιαλισμού» προσδιορίζεται ούτε πως θα φτάσουμε εκεί. Αυτή η αφηρημένη φρασεολογία έντυνε πάντα το ρεφορμιστικό σχέδιο του λεγόμενου «σοσιαλιστικού μετασχηματισμού», όπου η πρώτη λέξη χάνεται στην ομίχλη του μέλλοντος, ενώ για το σήμερα απομένει η πολύ πραγματική συμμετοχή σε αστικούς θεσμούς και κυβερνήσεις, «αριστερές» ή «προοδευτικές».

Τα προγράμματα των ΣΥΝ και ΣΥΡΙΖΑ είναι μια παράθεση αιτημάτων, χωρίς ένα σχέδιο αγώνων και ασύνδετα από τη σοσιαλιστική επανάστασης. Πράγμα που σήμερα κάνει και το πιο απλό αίτημα χίλιες φορές πιο ουτοπικό από ένα «προωθημένο». Φαντάζεται πχ. ο ΣΥΝ ότι είναι εφικτή «η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, με στόχο την επιμήκυνση… και τη διαγραφή μέρους του… επωφελής για το λαό και να υπηρετεί ένα σχέδιο αλλαγής της κοινωνίας»; Απείρως πιο ρεαλιστική είναι η άμεση και οριστική διαγραφή του χρέους – αρκεί βέβαια κανείς να μην εξαντλείται σε θεσμικά και κοινοβουλευτικά σούρτα-φέρτα, αλλά να πιστεύει στη δύναμη του εργαζόμενου λαού να το επιβάλλει, φτάνοντας μέχρι και την επαναστατική ανατροπή!

Στο επίπεδο της ΕΕ, τα παραπάνω εκφράζονται με την ουτοπία της «επανίδρυσης όλης της… αρχιτεκτονικής της», κυρίως μέσω του Ευρωπαϊκού Αριστερού Κόμματος. Αφενός συσκοτίζεται επίμονα η καπιταλιστική/ιμπεριαλιστική φύση της ΕΕ, αδύνατο να μεταρρυθμιστεί ριζικά. Αφετέρου, οι ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΣΥΝ (πχ. Μπλοκ στην Πορτογαλία) βρίσκονται αρκετά πιο δεξιά από τον ίδιο, με πάμπολλους δεσμούς -και κυβερνητικούς- με τη σοσιαλδημοκρατία, παρά την «ιδεολογική και ηθική χρεοκοπία της» που επικαλείται ο ΣΥΝ.

Μακριά από την εργατική τάξη, κοντά στον κυβερνητισμό

Η παρουσία των ΣΥΝ και ΣΥΡΙΖΑ στα συνδικάτα και τους εργατικούς χώρους είναι αναιμική, πολύ περισσότερο η ικανότητα να οργανώνουν αγώνες, όταν βέβαια οι συνδικαλιστές τους (παρά κάποιες πρόσφατες διαφοροποιήσεις) δεν «συγκυβερνούν» με την ΠΑΣΚΕ σε ΔΣ και προεδρεία. Ενώ απανωτά εκλογικά αποτελέσματα δείχνουν τη ριζική συρρίκνωσή τους στις εργατικές/λαϊκές περιοχές και τους δεσμούς τους με μεσαία ή και ανώτερα μικροαστικά στρώματα, που κυριαρχούν πλέον στην κοινωνική σύνθεσή τους.

Γι’ αυτό ο ΣΥΝ μάλλον επιστρέφει τελικά στην «πραγματική» πολιτική του, τη συμμαχία με κομμάτια του ΠΑΣΟΚ, το ξαναζέσταμα του κυβερνητισμού, στο όνομα του λεγόμενου «σοσιαλιστικού χώρου» (βλ. και υποψηφιότητα Μητρόπουλου). Αυτό σημαίνει χρεοκοπία του ΣΥΡΙΖΑ, που εξάντλησε το μοναδικό σχεδόν πολιτικό του καύσιμο, την «ενότητα της αριστερά», χωρίς κάποια θετική συμβολή στην ανασυγκρότηση του κινήματος.

 «Ανανεωτές» και «ριζοσπάστες»

Στο συνέδριο του ΣΥΝ τον Ιούνιο, σχεδόν 300 σύνεδροι (περίπου το 1/4) με επικεφαλής τον Φ. Κουβέλη αποχώρησαν, σχηματίζοντας αργότερα τη Δημοκρατική Αριστερά (ΔΑ). Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για αριστερά, έστω και ρεφορμιστική. Πρόκειται για μια ακόμα πιο δεξιά εξέλιξη, κατά τα ιταλικά πρότυπα του «Δημοκρατικού Κόμματος» που άφησε πίσω ό,τι είχε απομείνει να θυμίζει αριστερό παρελθόν. Η ΔΑ ολοφάνερα προαλείφεται για δεκανίκι σε κυβερνητικές λύσεις έκτακτης ανάγκης, τέτοιοι «ανανεωτές» άλλωστε έχουν επανειλημμένα τροφοδοτήσει το ΠΑΣΟΚ (πχ. Δαμανάκη, Μπίστης).

Τέλος, αυτές οι εξελίξεις κάνουν ακόμα πιο εντυπωσιακή την στάση των διαφόρων συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ, που μόνο καταχρηστικά μπορούν πλέον να χαρακτηρίζονται «ακροαριστερές». Αυτό αφορά εξίσου:

– είτε όσες δένονται όλο και πιο στενά με τον ΣΥΝ, όπως πχ. το Ξεκίνημα, που θεώρησε ότι με την αποχώρηση Κουβέλη ο ΣΥΝ απαλλάχτηκε από δεξιά βαρίδια και μπορεί να στραφεί αποφασιστικά προς τ’ αριστερά!

– είτε όσες διαφοροποιούνται, όπως πχ. οι ΚΟΕ και ΔΕΑ, ποντάροντας σε μια «ανανεωμένη» εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ, στο Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής. Είναι σαφές ότι το ανακάτεμα της ίδιας τράπουλας δεν μπορεί να υπέρβει τα αδιέξοδα της ρεφορμιστικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Το μόνο «καινούριο» είναι ίσως η επιδίωξη με κάθε κόστος της «ευρύτητας» και των εντυπωσιακών εκλογικών αποτελεσμάτων, επιστρατεύοντας επικοινωνιακά τεχνάσματα και προσωπικότητες, σε βάρος κάθε ουσιαστικής δουλειάς οργάνωσης και πολιτικοποίησης των αγώνων.

Η πολιτική πρακτική αυτών των οργανώσεων, παρά τη διατήρηση κάποιων θολά ριζοσπαστικών ή «ορθόδοξων» επαναστατικών θέσεων, βουλιάζει όλο και περισσότερο στο ρεφορμισμό, ενώ ουσιαστικά έχουν υιοθετήσει την πολιτική του «σοσιαλιστικού χώρου», προσβλέποντας ίσως και σε άλλα οφέλη (πλασάρισμα στο επίσημο πολιτικό σκηνικό, θέσεις σε μηχανισμούς) από μια κατ’ όνομα συμμαχία, ολοφάνερα τόσο επισφαλής και αδιέξοδη όσο αυτή του ΣΥΡΙΖΑ.

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ – Νοέμβριος 2010