Διεθνή: Η κατάληψη της Μανμπίτζ πυροδότης εξελίξεων στη Συρία

Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΜΑΝΜΠΙΤΖ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ

–

Από την Εργατική Πάλη Σεπτεμβρίου

Στις 12 Αυγούστου, μετά από πολιορκία δέκα εβδομάδων, έπεσε στα χέρια των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) – στρατιωτικής αντικαθεστωτικής σύμπραξης της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG με μαχητές διαφόρων εθνοτήτων όπως Άραβες, Ασσύριοι κ.α. – η μικρή μεθοριακή πόλη Μανμπίτζ, που θεωρείται στρατηγικής σημασίας, καθώς βρίσκεται στον δρόμο που οδηγεί στη Ράκα (άτυπη πρωτεύουσα του ισλαμικού χαλιφάτου) και ελέγχει τον ανεφοδιασμό της από την Τουρκία, αλλά και μόλις 33 χιλιόμετρα από την Τζαραμπλούς, το τελευταίο σημείο διέλευσης που παρέμενε υπό τον έλεγχο του ISIS στην τουρκο-συριακή μεθόριο, «εμποδίζοντας» τη συνένωση των κουρδικών περιοχών στη βόρεια Συρία.  Η επιχείρηση στηρίχτηκε από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, που συμμετέχουν με συμβούλους και εκπαιδευτές στις SDF και τις αναγνωρίζουν ως την αποτελεσματικότερη δύναμη στον πόλεμο κατά του ISIS.

Λίγες μέρες μετά (24 Αυγούστου), και ενώ ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μπάιντεν επισκεπτόταν την Τουρκία, πραγματοποιήθηκε η τουρκική εισβολή στη Συρία, με τις ευλογίες και τη στήριξη των ΗΠΑ, που κάλεσαν μάλιστα τους Κούρδους να αποσυρθούν στις περιοχές ανατολικά του Ευφράτη, εγκαταλείποντας τα εδάφη που είχαν καταλάβει στα δυτικά του, δηλαδή τη Μανμπίτζ (εξ ου και η ονομασία «Ασπίδα του Ευφράτη» της τουρκικής εισβολής). Ακολούθησε η κατάληψη της Τζαραμπλούς από τον τουρκικό στρατό, που συνοδευόταν από συριακές αντικαθεστωτικές δυνάμεις εκπαιδευμένες στην Τουρκία, και η επίθεση, την αμέσως επόμενη μέρα, ενάντια στην απελευθερωμένη Μανμπίτζ και τις κουρδικές δυνάμεις, με τη δικαιολογία ότι καθυστερούσαν να αποσυρθούν. Όλα αυτά έχουν βέβαια άμεση σχέση με την εντυπωσιακή αλλαγή πολιτικής του Ερντογάν στις σχέσεις του με τη Ρωσία, το Ιράν και το καθεστώς Άσαντ, που οδηγούν σε ευρύτερες ανακατατάξεις και αλλαγές συσχετισμών στο απίστευτο αλαλούμ που έχουν δημιουργήσει οι ιμπεριαλιστές στη Συρία.  

–

Καταλύτης το Κουρδικό Ζήτημα

Πίσω από την φαινομενικά απροσδόκητη στροφή του Ερντογάν και την προσέγγιση των χθεσινών του αντιπάλων βρίσκεται βέβαια το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου, που επέβαλε συνολικότερους επαναπροσδιορισμούς. Καταλυτικό ρόλο, ωστόσο, έπαιξε η επέλαση των SDF και των κουρδικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία, η επικείμενη πλήρης συνένωση των κουρδικών περιοχών εκεί και η δημιουργία μιας ντε φάκτο αυτόνομης κουρδικής περιοχής (της Ροτζάβα), δίπλα στο ήδη αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν και κάτω από τις τουρκικές κουρδικές περιοχές, που ονειρεύονται την απελευθέρωσή τους από την τουρκική καταδυνάστευση.

Η κατάληψη της Μανμπίτζ από τις SDF και η δημιουργία του Στρατιωτικού Συμβουλίου της Τζαραμπλούς, με στόχο την προετοιμασία της απελευθέρωσης της πόλης, δεν άφησε περιθώρια στον Ερντογάν, εφόσον ήθελε να ανακόψει τις SDF. Ήδη από τον Ιούνιο ξεκίνησε μυστικές διαπραγματεύσεις, τόσο με τη Ρωσία και το Ιράν (βλ. σχετικό άρθρο), όσο και με τον Άσαντ. Έτσι προέκυψαν οι δηλώσεις του νέου τούρκου πρωθυπουργού Γιλντιρίμ ότι ο Άσαντ μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο, για μια ορισμένη μεταβατική περίοδο στη Συρία, ενώ δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία, τη δεδομένη χρονική στιγμή, η σφοδρή επίθεση με αεροπορικές επιδρομές των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων σε κουρδικές θέσεις στην πόλη Χασάκα, στη βορειοανατολική Συρία, για πρώτη φορά μετά από μεγάλο διάστημα σιωπηρής ανοχής του καθεστώτος στην κουρδική επέκταση. 

Άλλωστε, δεν είναι μόνο ο Ερντογάν και το τουρκικό κατεστημένο που φοβούνται τις αριστερές επαναστατικές κουρδικές δυνάμεις. Καμιά από τις δυνάμεις που συμμετέχουν σε αυτό τον πόλεμο δεν καλοβλέπει την παρουσία τους. Όσο για τις ΗΠΑ, ουσιαστικά έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία και προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν, προς όφελός τους, τις επιτυχίες της κουρδικής πολιτοφυλακής ενάντια στον ISIS, μιας και η πολιτική της Τουρκίας να ενισχύει το Ισλαμικό Κράτος προκειμένου να ανακόψει τους Κούρδους δεν επέτρεπε να στηριχτούν σε αυτήν.  Φρόντισαν, ωστόσο, να περιορίσουν στο ελάχιστο την παροχή εξοπλισμού στους κούρδους μαχητές και πρόσφεραν αντ’ αυτού τη στήριξη των αεροπορικών τους επιδρομών. Έχουν, επιπλέον, μπλοκάρει την παρουσία κουρδικής αντιπροσώπευσης σε όλες τις μέχρι τώρα ειρηνευτικές συνομιλίες.

Η αλλαγή πλεύσης του Ερντογάν, που μένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί, δημιουργεί νέα δεδομένα, χωρίς, ωστόσο, να αλλάζει ούτε τους παίκτες αυτού του πολυσύνθετου παζλ, ούτε τους στόχους του καθενός. Έτσι, μπορεί ο Άσαντ να επιτίθεται στους Κούρδους ως αντάλλαγμα για την κάμψη της τουρκικής εχθρότητας, δεν παύει όμως να έχει απέναντί του τόσο τα αντικαθεστωτικά στρατεύματα που εκπαιδεύονται και ελέγχονται από την Τουρκία, όσο και τους Αμερικανούς. Από την άλλη, ο Ερντογάν, τόσο με τις μέχρι σήμερα επιλογές του, όσο, πολύ περισσότερο, μετά το πραξικόπημα και τα νέα δεδομένα στο εσωτερικό της χώρας του, δεν αποτελεί αξιόπιστο συμπαίκτη για κανέναν, ούτε για τους Αμερικανούς, που φαίνεται να επέλεξαν, στην παρούσα φάση, να στηρίξουν την επέμβασή του στη Συρία για να κρατήσουν τις εύθραυστες ισορροπίες στην περιοχή.

Πάντως, ο Ερντογάν δείχνει να μπήκε στη Συρία για να μείνει, είτε άμεσα, με την παρουσία τουρκικών στρατευμάτων, είτε έμμεσα, με την επιβολή φίλα προσκείμενων συριακών αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Η συνένωση των κουρδικών καντονιών και η δημιουργία της Ροτζάβα και της ενωμένης, πολυεθνικής, πολυπολιτισμικής και πολυθρησκευτικής Συρίας για την οποία αγωνίζεται το PYD (κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης) απομακρύνεται προσωρινά, αλλά σίγουρα δεν εγκαταλείπεται.

Μαρία Κτιστάκη