Το προλεταριάτο δυναμικά στο προσκήνιο βαθαίνει και οξύνει την κρίση του Ευρώ και της Ε.Ε.
Τον περασμένο Φλεβάρη, η είδηση ότι η βουλγαρική κυβέρνηση παραιτήθη¬κε κάτω από την πίεση των καθημερι¬νών μαζικών διαδηλώσεων (βλέπε ΕΠ Μαρτίου) ήχησε ευχάριστα στα αυτιά των ελλήνων εργαζομένων. Ταυτόχρονα όμως γέν¬νησε και την απορία για το τι είναι αυτό που έβγα¬λε τους βούλγαρους εργαζόμενους τόσο δυναμικά στους δρόμους, αφού προς το παρόν οι λέξεις τρόι¬κα, μνημόνια, χρέος δεν είναι στο καθημερινό τους λεξιλόγιο.
Το δημόσιο χρέος στη Βουλγαρία είναι το δεύτε¬ρο μικρότερο στην EE, κάτω από το 20% του ΑΕΠ (με αυξητικές τάσεις) και το έλλειμμα το 2012 ήταν κάτω από 3%. Η περίπτωση της Βουλγαρίας αποδει-κνύει ότι η ευημερία των αριθμών δεν σημαίνει ότι ευ¬ημερούν και οι άνθρωποι. Ακόμα δείχνει ότι η κρίση που πλήττει την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία δεν είναι μόνο δημοσιονομική, αλλά εμφανίζεται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και ότι οι χώρες θα πέφτουν η μία μετά την άλλη σ’ αυτήν. Η βουλγάρι¬κη οικονομία είναι σε ύφεση τα δύο τελευταία χρό¬νια (-1,2% το 2011 και -0,8% το 2012) και η κυβέρνη¬ση έχει εφαρμόσει αρκετά σκληρά μέτρα για να περι¬ορίσει το δημόσιο έλλειμμα. Η ανεργία έχει αυξηθεί αρκετά και φτάνει το 12,4%, ενώ οι μισθοί είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη, με τον μέσο μηνι¬αίο μισθό να βρίσκεται στα 393 ευρώ και τον κατώτα¬το στα 159 ευρώ.
Πέρα από το διετές πρόγραμμα λιτότητας που έχει εφαρμόσει η κυβέρνηση Μπορίσοφ, οι δύο κύριες αι¬τίες που έβγαλαν τους Βούλγαρους στους δρόμους εί¬ναι οι υπέρογκες τιμές του ρεύματος (όλες οι εταιρί¬ες είναι ιδιωτικές), που εξαφανίζουν τα πενιχρά τους εισοδήματα, και η διαφθορά του πολιτικού συστήμα¬τος και των κομμάτων που εδώ και 23 χρόνια (από την πτώση του «ανατολικού μπλοκ» το 1989-91) κυ¬βερνούν τη χώρα.
Το κίνημα στη Βουλγαρία έχει αρκετά κοινά χα¬ρακτηριστικά με το κίνημα των «αγανακτισμένων» σε Ελλάδα και Ισπανία και την αράβικη άνοιξη. Για με¬γάλο χρονικό διάστημα οι συγκεντρώσεις ήταν κα¬θημερινές στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας και σε πολλές περιπτώσεις οι διαδηλωτές πραγματοποιού¬σαν λαϊκές συνελεύσεις, που αποφάσιζαν νέες δρά¬σεις και συγκεντρώσεις. Αν και αρχικά οι διαδηλώ¬σεις είχαν ειρηνικό χαρακτήρα, γρήγορα οι επιθέσεις ενάντια στις εταιρίες ηλεκτρικής ενέργειας και οι συ¬γκρούσεις γενικεύτηκαν. Η κυβέρνηση δοκίμασε τη λύση της σκληρής κρατικής καταστολής, η οποία όμως ενδυνάμωσε το κίνημα και την οδήγησε σε πα¬ραίτηση. Προπύργιο αυτού του αγώνα είναι μέχρι και σήμερα η Βάρνα, όπου, έξω από το δημαρχείο στις 20 Φλεβάρη, αυτοπυρπολήθηκε ένας άνεργος, σε ένδει¬ξη διαμαρτυρίας για την οικονομική και πολιτική κα¬τάσταση. Να σημειωθεί ότι μόνο τον τελευταίο μήνα στη Βουλγαρία έχουν γίνει έξι αυτοπυρπολήσεις πο¬λιτών. Οι διαδηλωτές στη Βάρνα έφτασαν μέχρι και τους 70.000 (σε πληθυσμό 350.000), ενώ με συνεχείς κινητοποιήσεις μέχρι και τη στιγμή που γράφεται το άρθρο (κατάληψη δημαρχείου, αποκλεισμός σιδηρο¬δρομικών γραμμών κ.α.) απαιτούν την παραίτηση του δημοτικού συμβουλίου (ο δήμαρχος είχε παραιτηθεί στις 6 Μάρτη).
Παρόμοιες κινητοποιήσεις πραγματοποιούνται και σε άλλες πόλεις (Πλέβεν, Πλόβντιβ) με αιτήμα¬τα μεταξύ άλλων την παραίτηση των δημοτικών αρ¬χών και τη μείωση των δημοτικών φόρων. Μέσα από τις κινητοποιήσεις έχουν αναδειχθεί και πιο ριζοσπα¬στικά αιτήματα, όπως η επανεθνικοποίηση των εται¬ριών ηλεκτρισμού, το πάγωμα των αποκρατικοποιή¬σεων μέχρι τις εκλογές, ο έλεγχος της νομιμότητας των πρόσφατων αποκρατικοποιήσεων κ.α.
Η συζήτηση στις διάφορες λαϊκές συνελεύσεις και τα φόρουμ είναι έντονη και έχουν αρχίσει να διατυ-πώνονται αιτήματα όπως νέο Σύνταγμα μέσα από Συ¬ντακτική Συνέλευση, σε αντιπαράθεση με τις επικεί-μενες εκλογές, στις οποίες δεν φαίνεται κάποια ουσι¬αστική αλλαγή του πολιτικού προσωπικού που οι δι¬αδηλωτές αποκαλούν μαφία. Από τις υπάρχουσες πο¬λιτικές δυνάμεις δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια με επιρροή στο κίνημα, πέρα από κάποιες μικρές ομά¬δες αντιεξουσιαστών και το κόμμα της βουλγάρι-κης αριστεράς (συμμετέχει στο κόμμα της Ευρωπαϊ¬κής Αριστεράς), το οποίο σύρθηκε κουρασμένα πίσω από τις κινητοποιήσεις. Η απουσία αριστερών και ει¬δικά επαναστατικών δυνάμεων στο βουλγάρικο ερ-γατικό κίνημα είναι σίγουρα ένα βασικό μειονέκτημα, που εμποδίζει την κατάκτηση από το κίνημα συγκε¬κριμένων αιτημάτων ώστε να πετύχει τους στόχους του. Παρόλα αυτά, είναι πολύ σημαντική η αναγέν¬νηση του εργατικού κινήματος και η έντονη αμφισβή¬τηση που εκφράζει απέναντι στο πολιτικό και οικο¬νομικό σύστημα, ειδικά σε μια χώρα όπου για δεκαε¬τίες βιαζόταν το όραμα του σοσιαλισμού από το στα¬λινικό καθεστώς και όπου μόλις πριν μερικά χρόνια ο νεαρός βουλγάρικος καπιταλισμός, με την είσοδό του και στην ΕΕ, έμοιαζε αιώνιος και ανίκητος.
Στις 12 Μαΐου θα διεξαχθούν εκλογές. Μέχρι τότε τη διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, με υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον δι¬πλωμάτη Μαρίν Ράικοφ. Για να κάμψει τις αντιδρά-σεις μέχρι τις εκλογές, η κυβέρνηση των τεχνοκρα¬τών ανακοίνωσε πρόγραμμα βοήθειας ύψους 41 εκ. λέβα (περίπου 20 εκ. ευρώ) στους οικονομικά αδύ¬ναμους και σε όσους επλήγησαν από την κρίση. Ανε-ξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών (οι δημο¬σκοπήσεις δείχνουν ότι ούτε ο Μπορίσοφ ούτε οι σο-σιαλιστές κατακτούν την αυτοδυναμία), η οικονομι¬κή κατάσταση και η πολιτική κρίση θα επιδεινωθούν το επόμενο διάστημα στη Βουλγαρία. Στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή της για «την εργασία και την κοι¬νωνική κατάσταση στην ΕΕ», η Κομισιόν αναφέρει για τη Βουλγαρία «ανησυχητική φτώχεια» και «αυξα¬νόμενη κοινωνική αναταραχή», προοιωνίζοντας νέες σκληρές επιθέσεις αλλά και νέους μεγαλειώδεις αγώ¬νες του βουλγάρικου προλεταριάτου. Παρά τα προ¬βλήματα, τις αδυναμίες και τα βάρη που κουβαλάει το εργατικό κίνημα, αναμφίβολα ανοίγεται μια περίοδος πολιτικοποίησης και ριζοσπαστικοποίησής του, όπως συμβαίνει και σε όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού νό¬του. Αυτό κάνει πιο αναγκαία από ποτέ την ενότητα όλων των ευρωπαίων εργαζομένων, ειδικά των φτω¬χότερων χωρών και των χωρών που πλήττονται από τη λιτότητα και τα μνημόνια, ενάντια στο τέρας της ΕΕ-Γερμανίας και το ζουρλομανδύα του ευρώ.
ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ – Απρίλιος 2013