Καπιταλισμός και Πανδημία
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ
–
Από την Εργατική Πάλη Δεκεμβρίου
–
Αυτό που όλες οι κυβερνήσεις παγκόσμια αποκρύπτουν και αποφεύγουν να πουν για την πανδημία είναι το από πού προέρχεται. Η ανεξέλεγκτη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, χωρίς μελέτη των επιπτώσεων από το καπιταλιστικό σύστημα που λειτουργεί με βάση το κέρδος, αποτελεί την πραγματική αιτία και των επιδημιών, της κλιματικής κρίσης, της καταστροφής του περιβάλλοντος. Η ανθρώπινη προσέγγιση των άγριων οικοσυστημάτων, όπου είναι και η εστία επώασης των νέων λοιμώξεων, η καταστροφή των άγριων δασών και οι επιπτώσεις της πάνω στις μετακινήσεις ζώων (π.χ. η νυχτερίδα από την οποία προέρχεται ο SARS, ο MERS, ο Έμπολα, η ηπατίτιδα C, πάμπολλοι άλλοι κορωνοϊοί, καθώς και η Covid-19), η κλιματική κρίση, η εντατικοποίηση των τρόπων παραγωγής τροφίμων με τρόπους που αυξάνουν τις αρρώστιες, το εμπόριο άγριων ζώων, είναι οι βασικοί λόγοι ανάπτυξης των ασθενειών.
Η διαχείριση της πανδημίας από τις κυβερνήσεις παγκόσμια μπορεί με βεβαιότητα να χαρακτηριστεί αποτυχημένη. Κατ’ αρχήν δεν έκαναν τίποτε για να προλάβουν την εμφάνιση της μόλυνσης από τον ιό. Είχαν αρκετές προειδοποιήσεις ήδη από τη δεκαετία του 1990, όπου επιστήμονες στις ΗΠΑ προειδοποιούσαν για «αναδυόμενες λοιμώξεις» και για την απειλή από «μικρόβια που προκαλούν ασθένειες που θα «ενταθεί στα επόμενα χρόνια». Ακόμη περισσότερο, το 2013 δύο εργαστήρια, ένα στην Κίνα και ένα στις ΗΠΑ, προειδοποίησαν μετά από διερεύνηση ιών σε ένα είδος νυχτερίδων, από όπου προέρχεται και η Covid-19, για μια απειλή που την ονόμασαν «προ-πανδημία». Επιπλέον, είχαν μια σημαντική εμπειρία επιδημιών από προηγούμενους κορωνοϊούς όπως ο SARS το 2003 και ο MERS, από τους οποίους ο πρώτος θεωρείται η πρόδρομη νόσος της Covid-19. Επίσης είχαν τις επιδημίες του HIV, Έμπολα, γρίπης των χοίρων, των πτηνών. Κατά δεύτερον, δεν έκαναν τίποτε για την εξάπλωσή της πανδημίας. Ο ΠΟΥ πρότεινε τα μέτρα, καραντίνα και αποστασιοποίηση, αλλά οι κυβερνήσεις είτε καθυστέρησαν να τα υιοθετήσουν, είτε προέκριναν την «ανοσία της αγέλης».
Στην πραγματικότητα οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις πάντα πάνε βήματα πίσω από το ξέσπασμα και την μετάδοση των ασθενειών, καθώς δεν προχωρούν σε γρήγορη ανίχνευση των εστιών της νόσου και δεν παίρνουν άμεσα τα απαραίτητα μέτρα, δηλαδή καραντίνα μέχρι την ανακάλυψη του εμβολίου. Πάντα με δραματικές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού. Βασική αιτία γι’ αυτή την πολιτική των κυβερνήσεων είναι ότι δεν προέχει η υγεία σαν κοινωνικό αγαθό και η εξασφάλισή της με όλα τα μέσα που διαθέτει η επιστήμη ή και μπορεί να ανακαλύψει, αλλά η «οικονομική ζωή», δηλαδή η απρόσκοπτη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος, του κέρδους και της αγοράς. Στην περίοδο που διανύουμε, της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος, που προϋπήρχε και εκδηλωνόταν ήδη, και του παρηκμασμένου νεοφιλελευθερισμού, η παραπάνω λειτουργία της οικονομίας με βάση το καπιταλιστικό κέρδος είναι η αιτία της σημερινής βαρβαρότητας που ζει ο πλανήτης.
Αντί για χρηματοδότηση της έρευνας για τον εντοπισμό των ιών, την παρασκευή φαρμάκων, διαγνωστικών τεστ και εμβολίων σε συνεχή και σταθερή βάση από δημόσιους φορείς, έχουμε την έναρξη ιδιωτικών ερευνών όταν εμφανίζεται μια νόσος, οι οποίες και σταματούν αμέσως μετά την εξάλειψη της επιδημίας, πχ. όπως έγινε με τον SARS. Τότε οι ιδιωτικές φαρμακευτικές εταιρείες που είχαν τη δυνατότητα να ελέγξουν φάρμακα και εμβόλια μέσα από τις δοκιμές που απαιτούνταν, χωρίς να έχουν άμεσο ενδιαφέρον να πουλήσουν τα προϊόντα τους, δεν είχαν και κανένα λόγο να προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο. Αυτοί είναι άλλωστε οι νόμοι της αγοράς. Από τη δεκαετία του 1980 όλο και περισσότερο δεν υπάρχουν κρατικές φαρμακευτικές εταιρείες και δεν αναπτύσσεται τέτοια έρευνα. Τα αποτελέσματα των νεοφιλελεύθερων ιδεοληψιών, η μείωση της κρατικής δαπάνης και οι ιδιωτικοποιήσεις των τομέων της φαρμακευτικής έρευνας και παραγωγής έχουν το παραπάνω αποτέλεσμα. Ακόμα περισσότερο, η δραματική περικοπή της χρηματοδότησης και ιδιωτικοποίησης των συστημάτων υγείας έχει ως αποτέλεσμα να είναι οι εργαζόμενοι και γενικά η κοινωνία χωρίς όπλα μετά την μετάδοση του ιού.
Επιπλέον η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση με την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και των τεράστιων μετακινήσεων ανθρώπων χωρίς να συνοδεύεται από μια παγκόσμια κρατική μέριμνα για την υγεία αποτελεί έναν βασικό λόγο για τον οποίο μπορεί να μεταδοθεί μια νόσος τόσο γρήγορα. Ο ΠΟΥ αποτελεί ουσιαστικά διακοσμητικό στοιχείο καθώς δεν παρεμβαίνει, αλλά μόνο προτείνει, κι αυτό μετά από την επίσημη ενημέρωση από την κυβέρνηση της χώρας, δηλαδή με την άδειά της. Αντίθετα, αντί για μια παγκόσμια συνεργασία για την υγεία έχουμε τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, ιδιαίτερα οξυμένους στην σημερινή εποχή λόγω του ξεσπάσματος της οικονομικής κρίσης, που οξύνουν περισσότερο αυτή την κατάσταση. Ο Τραμπ αρκέστηκε να κατηγορεί την Κίνα και ο ίδιος να προωθεί την «ανοσία της αγέλης» με τα γνωστά αποτελέσματα για τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα στις ΗΠΑ.
Η παραπάνω πρακτική καλύπτεται από την αστική ιδεολογία με προσχήματα όπως: «είναι μια αντικειμενική κατάσταση οι επιδημίες και η πανδημία», «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, ήρθε από το θεό» ή «με ατομική ευθύνη αντιμετωπίζεται η πανδημία. Ακόμη περισσότερο, η πανδημία χρησιμοποιείται παγκόσμια σαν η χρυσή ευκαιρία να επιβληθεί το κράτος έκτακτης ανάγκης, να καταργηθούν δημοκρατικά, πολιτικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα και να επιβληθούν τα άγρια νεοφιλελεύθερα μέτρα πάνω στην εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Δηλαδή να επιτύχει η αστική τάξη μια ήττα κολοσσιαίων διαστάσεων στο εργατικό κίνημα.
Όμως αυτό που ανέδειξε η πανδημία είναι οι τρομακτικές αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος που λειτουργεί με βάση το κέρδος. Έτσι, παρά την πρόοδο της επιστήμης, η παγκόσμια κοινωνία απειλείται από την πανδημία. Όταν μπορεί να παράγει η κοινωνία αφθονία προϊόντων λόγω της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, το καπιταλιστικό κέρδος και η αγορά προκαλεί ελλείψεις, για παράδειγμα μάσκες ή και επισιτιστικές κρίσεις. Παρά την παγκοσμιοποίηση και τη διεθνοποίηση του κεφαλαίου δεν υπάρχει κανένα παγκόσμιο κράτος που να εξασφαλίζει τους γενικούς όρους αναπαραγωγής του καπιταλιστικού συστήματος, δηλαδή τη σωτηρία του εργατικού δυναμικού και της ίδιας της κοινωνίας. Αν αντί να προλαβαίνεις και να περιορίζεις την πανδημία προχωράς σε καραντίνα πολλών δισεκατομμυρίων ανθρώπων, η κατανάλωση και η παραγωγή θα περιοριστούν προκαλώντας μεγαλύτερη οικονομική ζημιά απ’ ότι θα κόστιζαν τα μέτρα πρόληψης.
Από την πανδημία και τη διαχείρισή της από τις αστικές κυβερνήσεις το εργατικό κίνημα και οι εργαζόμενοι πρέπει να βγάλουν τα απαραίτητα συμπεράσματα. Είναι απόλυτα δικαιολογημένη η δυσπιστία τους για τις κυβερνήσεις και το πώς διαχειρίζονται την πανδημία. Με ψέματα, με επιλογή των απόψεων των επιστημόνων με βάση το τι ωφελεί το κέρδος, με μια πραγματική δικτατορία απέναντι στο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα που διεκδικεί τα πλέον αυτονόητα όπως ενίσχυση του Δημόσιου συστήματος υγείας, δωρεάν τεστ και μέτρα προστασίας.
Η συνειδητοποίηση από πλευράς εργαζομένων ότι το καπιταλιστικό σύστημα με τη σημερινή ιστορική του κρίση δεν μπορεί να προστατεύσει την κοινωνία από τη φτώχεια, την ανεργία, τις ασθένειες, τις περιβαλλοντικές κρίσεις, είναι καθοριστική. Χρειάζεται μια άλλη οργάνωση της κοινωνίας με την οικονομία να λειτουργεί με βάση τις ανάγκες όλων των ανθρώπων. Σε μια τέτοια σοσιαλιστική κοινωνία θα κυβερνούν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι μέσα από τα όργανα αυτοοργάνωσής τους, θα σχεδιάζουν συλλογικά και αμεσοδημοκρατικά την παραγωγή. Σε έναν τέτοιο σχεδιασμό η προστασία του περιβάλλοντος και ένα σχέδιο για την αποτροπή των περιβαλλοντικών καταστροφών, όσων είναι αναστρέψιμες, που προκάλεσε ο καπιταλισμός, θα έχει πρωταρχική σημασία. Επίσης, πρωταρχική σημασία θα έχουν η εξοικονόμηση πόρων από τις κυριολεκτικά άχρηστες δαπάνες του καπιταλιστικού συστήματος (διαφήμιση, πολεμικές δαπάνες κ.ά.) και η εξυπηρέτηση των πραγματικών αναγκών των ανθρώπων, η εξασφάλιση της υγείας με την έρευνα για την πρόληψη των ασθενειών και δημόσιο σύστημα υγείας, η εξασφάλιση αποθεμάτων σε τρόφιμα, φάρμακα για την αντιμετώπιση των κινδύνων από επιδημίες και άλλου είδους καταστροφές. Η Κυβέρνηση των Εργαζομένων θα αντιμετώπιζε την πανδημία με μια εργατική καραντίνα, εξασφαλίζοντας σε όλους τροφή, στέγη, σύστημα υγείας μέχρι την ανακάλυψη των εμβολίων.