Νταβός 2020: Κοινοτυπίες, ψέματα και αδιέξοδα στην «κορυφή της Ευρώπης»

Νταβός 2020: Κοινοτυπίες, ψέματα και αδιέξοδα στην «κορυφή της Ευρώπης»

 –

Από την Εργατική Πάλη Φεβρουαρίου

Είναι πια σύνηθες φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, κάθε συνάντηση κορυφής των ηγετών του κόσμου να καταλήγει σε απόλυτο αδιέξοδο. Κι αν μέχρι πρότινος το αδιέξοδο αυτό «κρύβονταν» συνήθως με κάποιο χλιαρό και γενικόλογο κοινό ανακοινωθέν των συμμετεχόντων, η ορμητική είσοδος του Ντόναλντ Τραμπ στην παγκόσμια πολιτική σκηνή έχει προσθέσει και νέα ήθη: Αποχωρήσεις, αρνήσεις να συνταχτεί έστω και μια ανακοίνωση και ούτω καθεξής.

Ο μόνος λόγος που η ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός «γλίτωσε» από ένα τέτοιο φιάσκο, δεν είναι παρά ο πιο χαλαρός και άτυπος χαρακτήρας του, καθώς δεν αποτελεί κάποιο θεσμικό όργανο, αλλά μια συνάντηση των παγκόσμιων οικονομικών και πολιτικών ελίτ, όπου ίσως μεγαλύτερη σημασία έχουν οι άτυπες συναντήσεις παρά οι επίσημες εργασίες και εκδηλώσεις του.

Ένα νέο μανιφέστο για τον καπιταλισμό;

Οι διοργανωτές του φόρουμ, επιχείρησαν στην 40η διάσκεψη του (σ.σ. : ξεκίνησε το 1971) να ρετουσάρουν το ιδρυτικό μανιφέστο του, με μια σειρά από γλυκανάλατες νουθεσίες για «σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, μηδενική ανοχή των επιχειρήσεων στη διαφθορά, σεβασμό του περιβάλλοντος». Όσο όμως έλλειψη ενδιαφέροντος παρουσιάζουν αυτά –τα οποία άλλωστε όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να εφαρμοστούν- τόσο ενδιαφέρον εμφανίζει η αντιμετώπισή τους από τα «think tanks» του παγκόσμιου καπιταλισμού: Ενδεικτικά, τόσο η Wall Street Journal όσο και η Washington Post κατακεραύνωσαν τις δειλές παροτρύνσεις του Φόρουμ, λέγοντας ούτε λίγο ούτε πολύ ότι είναι αδύνατες γιατί… κοστίζουν!

Η κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο

Αναμφίβολα δεν θα μπορούσε να λείψει από τη θεματολογία των συζητήσεων και εκδηλώσεων το ζήτημα του περιβάλλοντος. Αφενός γιατί είναι πια εμφανές ότι τείνει να εξελιχθεί από ένα παράπλευρο ζήτημα στην ίσως μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα –μαζί με τον κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου– αφετέρου γιατί οι σημαντικές διαστάσεις που έχει πάρει το οικολογικό κίνημα, με ιδιαίτερα αυξημένη τη συμμετοχή της νεολαίας παγκόσμια δεν θα μπορούσε εύκολα να αγνοηθεί.

Η κλιματική αλλαγή παίρνει διαστάσεις κυριολεκτικά απειλητικές , θυμίζοντάς μας τον εύστοχο χαρακτηρισμό της από τον Ερνέστ Μαντέλ σαν τον έναν από τους τέσσερις ιππότες της σύγχρονης αποκάλυψης. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν τα θερμότερα στην ιστορία της ανθρωπότητας, την ίδια στιγμή που τους τελευταίους μήνες οι πάγοι λιώνουν με ρυθμό εφτά φορές μεγαλύτερο από τον αναμενόμενο!

Απέναντι σε όλα αυτά, ο ένας μετά τον άλλον οι στόχοι των παγκόσμιων διασκέψεων για το κλίμα αποτυγχάνουν παταγωδώς. Οι παγκόσμιοι ηγέτες μπορεί να κάλεσαν για δεύτερη συνεχόμενη φορά στο Νταβός την Γκρέτα Τούνμπεργκ, τη 16χρονη που αποτελεί το «πρόσωπο» του κινήματος κατά της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο φρόντισαν να μείνουν και πάλι σε γενικόλογες δεσμεύσεις και παροτρύνσεις για την «πράσινη ανάπτυξη». Όπως εύστοχα σημειώνει ο καθηγητής Ν. Στραβελάκης, στο πεδίο της περιβαλλοντικής καταστροφής συντελείται μια πλήρης αντιστροφή της αιτιότητας (και της λογικής θα μπορούσαμε να πούμε): όχι μόνο δεν αναγνωρίζεται το κέρδος σαν η αιτία της καταστροφής του περιβάλλοντος, αλλά και η όποια συζήτηση για την προστασία του γίνεται με άξονα το πώς δεν θα κινδυνεύσουν τα μελλοντικά κέρδη! Παρ’ όλα αυτά, ο Ντ. Τραμπ φρόντισε ακόμη μια φορά να δείξει την πολιτική που θα ακολουθηθεί από δω και πέρα: όσοι μιλούν για περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι «προφήτες της καταστροφής»!

Οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί σε παροξυσμό

«Σήμερα συζητάμε λιγότερο κι απ’ ότι την εποχή του ψυχρού πολέμου». Με αυτήν την αποστροφή του λόγου της η Άνγκελα Μέρκελ αποτύπωσε με τον καλύτερο τρόπο το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του παγκόσμιου καπιταλισμού, μεγαλύτερο κι από την νέα οικονομική κρίση που ήδη εκδηλώνεται: την κρίση της παγκόσμιας αστικής ηγεσίας.

Κι όσο κι αν οι πραγματικές αιτίες της ανησυχίας της Μέρκελ είναι αφενός η αδυναμία της Δύσης, δηλαδή των παραδοσιακών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, να κυριαρχήσουν καθαρά στον ανταγωνισμό με την Κίνα και αφετέρου η συντελούμενη περιθωριοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ’ επέκταση της Γερμανίας μέσα στο ίδιο το μπλοκ των Δυτικών ιμπεριαλιστών, η ανησυχία της εκφράζει μια πραγματικότητα.

Την ίδια στιγμή που ΕΕ και ΗΠΑ μετρούν πληγές —όπως το Brexit, η ακύρωση την τελευταία πενταετία μιας σειράς διεθνών συμφωνιών (TTIP), οι στρατιωτικές ήττες τους σε περιοχές-κλειδιά του πλανήτη (βλ. Συρία)— η Κίνα προχωράει σε ένα νέο μακρόπνοο σχέδιο εμπορικών δρόμων (Δρόμος του Μεταξιού), νέες επενδύσεις στην Αφρική, ενίσχυση και αυτοματοποίηση της κινεζικής οικονομίας (σχέδιο “Made in China”) και ραγδαία αναβάθμιση της στρατιωτικής της δύναμης.

Είναι πια οφθαλμοφανές ότι μόνο με μια άμβλυνση των παγκόσμιων ανταγωνισμών, μαζί με μια ριζική αλλαγή στρατηγικής για το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα θα μπορούσε να αποφευχθεί τόσο μια νέα καταστροφική κρίση όσο και οι επικείμενες κολοσσιαίες συγκρούσεις. Μία τέτοια προοπτική όμως, φαίνεται τουλάχιστον απίθανη.

Ο Κυριάκος στο Νταβός

Είναι ο τέταρτος Έλληνας πρωθυπουργός που καλείται σε αυτήν τη συνάντηση των εκλεκτών, μετά τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Αλέξη Τσίπρα. Ωστόσο η λάμψη αυτής της πρόσκλησης επισκιάζεται από το γεγονός ότι λίγες μόνο μέρες πριν είχε αποκλειστεί σαν φτωχός συγγενής από μια λιγότερο λαμπερή, αλλά πολύ πιο φλέγουσα συνάντηση, τη Διάσκεψη του Βερολίνου, όπου οι ιμπεριαλιστές συζήτησαν μαζί με όλες τις σημαντικές δυνάμεις της περιοχής —εκτός της Ελλάδας— το ζήτημα της Λιβύης, στο οποίο ως γνωστόν η χώρα μας εμπλέκεται άμεσα.

Όσο κι αν προσπάθησε στο Νταβός να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, θέτοντας αυτό το θέμα στις επαφές του με τον υπουργό Άμυνας της Γερμανίας, και παίρνοντας δεσμεύσεις ότι η Ελλάδα θα είναι παρούσα στις από δω και πέρα διεργασίες, είναι προφανές ότι αυτή η μη πρόσκληση αποτελεί μια διπλωματική ήττα που αποτυπώνει και το συσχετισμό δύναμης στην περιοχή.

Στις συναντήσεις του με τον υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας (και ενόψει της επίσκεψής του στο γάλλο πρόεδρο Μακρόν), όπως και σε αυτές με στελέχη σημαντικών παγκόσμιων επιχειρήσεων (Microsoft, Google, Heineken κ.λπ.), ο Μητσοτάκης ακολουθώντας τα χνάρια των τριών τελευταίων προκατόχων του, «πούλησε» κι αυτός το δικό του success story, καλώντας για νέες επενδύσεις στην Ελλάδα, η οποία βεβαίως τώρα υποτίθεται ότι είναι πια ασφαλής, με εγγυημένη σταθερότητα για τις επιχειρήσεις.

Η συνάντηση όμως με τη μεγαλύτερη σημειολογική σημασία ήταν μάλλον αυτή με τον αποτυχημένο πραξικοπηματία, πιόνι των ιμπεριαλιστών, αυτόκλητο μεταβατικό πρόεδρο της Βενεζουέλας Χουάν Γκουαϊδό. Όχι φυσικά γιατί αυτός ο αχυράνθρωπος έχει την παραμικρή ισχύ ή εκφράζει το οτιδήποτε, αλλά γιατί με αυτόν τον τρόπο ο έλληνας πρωθυπουργός επιβεβαιώνει την εξαχρείωση της ελληνικής μπουρζουαζίας και των επιτελείων της και την αποφασιστικότητά τους να ξεπεράσουν κάθε όριο στην πρόσδεσή τους στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, και κυρίως αυτά των ΗΠΑ, όπως άλλωστε φαίνεται και από την αναγνώριση —η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες(!)— του πραξικοπήματος του Γκουαϊδό, τη στάση της χώρας απέναντι στη δολοφονία Σουλεϊμανί και κυρίως τη νέα συμφωνία για τις βάσεις που ψηφίστηκε αμέσως μετά το Νταβός από την ελληνική Βουλή.

Ζητούμενο η απάντηση του εργατικού κινήματος

Τα σπουδαία έπονται μιας τέτοιας συνάντησης. Η περίοδος που ανοίγεται μπροστά μας περιλαμβάνει μια σειρά από μεγάλης σημασίας γεγονότα-σταθμούς: τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, την προώθηση του σχεδίου των ιμπεριαλιστών για τη Μέση Ανατολή, εξελίξεις στη Λατινική Αμερική. Αλλά και στην περιοχή μας και ειδικότερα για την Ελλάδα, την όξυνση του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού, αυτή τη φορά μέσω του ζητήματος της Λιβύης, το νέο ασφαλιστικό Μητσοτάκη, έναν νέο γύρο επίθεσης στα κοινωνικά δικαιώματα.

Απέναντι στις κολοσσιαίες αυτές επιθέσεις, το παγκόσμιο εργατικό κίνημα αντιδρά —προφανώς ανισομερώς— αναδεικνύοντας όμως κάποιες δυνατότητες, όπως για παράδειγμα στη Γαλλία, τη Χιλή, τον Ισημερινό κλπ.

Είναι δεδομένο ότι χωρίς μια οργανωμένη απάντηση, χωρίς την επιβολή λύσεων από την εργατική τάξη, τα καταδικασμένα σε αποτυχία σχέδια των ιμπεριαλιστών, θα φέρουν ακόμα μεγαλύτερες επιθέσεις, αλλά κυρίως θα φέρουν μεγαλύτερες απειλές για την ανθρωπότητα με την απειλή του πολέμου, την αύξηση των ανισοτήτων, της φτώχειας, την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ιστορικό καθήκον για τους εργαζόμενους από την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων, που μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με σκληρούς και ανυποχώρητους ταξικούς αγώνες, και εν τέλει με το να πάρει την οικονομική και πολιτική εξουσία από αυτήν την αδηφάγα, διεφθαρμένη και ανίκανη ελίτ η οποία μας οδηγεί σταδιακά και σταθερά σε μία νέα σκοτεινή εποχή.