Ιστορία: 170 χρόνια από τις μέρες του Ιούνη 1848 στο Παρίσι
170 χρόνια από τις μέρες του Ιούνη 1848 στο Παρίσι
–
Από την Εργατική Πάλη Ιουλίου-Αυγούστου
–
Στις 22 Φεβρουαρίου του 1848 ξεσπάει εξέγερση στο Παρίσι ενάντια στον βασιλιά Λουδοβίκο-Φίλιππο και τη λεγόμενη Ιουλιανή Μοναρχία. Στις 24 Φεβρουαρίου, την ίδια μέρα που στο Λονδίνο εκδίδεται το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, ανακηρύσσεται στο Παρίσι η λεγόμενη Δεύτερη Δημοκρατία (Πρώτη Δημοκρατία ήταν αυτή που ίδρυσε η γαλλική επανάσταση).
Πολύ σύντομα, το παράδειγμα του Παρισιού θα ακολουθήσει όλη η Ευρώπη και μέσα σε λίγες εβδομάδες ανατράπηκαν σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις της ηπείρου. Αυτή ήταν η «Άνοιξη των Λαών», ένα παλιρροϊκό επαναστατικό κύμα, με αστραπιαία διάδοση, παρά τα πενιχρά τεχνικά μέσα επικοινωνίας της εποχής, που παρέσυρε, λίγο έως πολύ, όλες τις καταπιεζόμενες και υπό εκμετάλλευση τάξεις και έθνη μέσα στην επαναστατική θύελλα, συχνά με θολές ή αντιφατικές πολιτικές και κοινωνικές διεκδικήσεις. Πυρήνας, εντούτοις, των επαναστάσεων σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης, όπου στήθηκαν οδοφράγματα, στη Βιέννη, στο Μιλάνο, στο Βερολίνο, ήταν η νεογέννητη τάξη του προλεταριάτου.
Μετά τη ναπολεόντεια ήττα το 1815, στην Ευρώπη κυριαρχούσαν οι αντιδραστικές μοναρχίες (τσαρική Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία), οι οποίες είχαν συστήσει την Ιερά Συμμαχία, με σκοπό την αναχαίτιση των ιδεών της γαλλικής επανάστασης, του πολιτικού φιλελευθερισμού και φυσικά της πληβειακής επανάστασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι μεταξύ 1815 και 1830 δικαίωμα του εκλέγειν για τα διάφορα νομοθετικά όργανα στη Γαλλία είχαν περίπου 90 χιλιάδες άτομα, ενώ μετά το 1830 έως την επανάσταση του 1848 περίπου 200 χιλιάδες άτομα (το δικαίωμα του εκλέγεσθαι ήταν ακόμα πιο περιορισμένο), δηλαδή μια εξαιρετικά στενή κοινωνική και οικονομική ελίτ. Παρόμοια ή χειρότερη κατάσταση επικρατούσε σε όλη την ήπειρο, ενώ εκρηκτική καθιστούσε την πολιτική ατμόσφαιρα η άνοδος των εθνικισμών στο εσωτερικό της Αυστρίας, της Τσαρικής Αυτοκρατορίας, της ιταλικής χερσονήσου και των διάφορων γερμανικών κρατιδίων, δηλαδή η ανάδυση, μεταξύ άλλων, του πολωνικού, ουγγρικού, γερμανικού, ιταλικού, σλαβικού εθνικού κινήματος.
Για το Παρίσι, που 18 χρόνια νωρίτερα, το 1830, είχε γνωρίσει τις λεγόμενες «τρεις ένδοξες μέρες», η επανάσταση του 1848 ήταν ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα των εξεγέρσεων και επαναστάσεων, από την αστική επανάσταση του 1789 στη σοσιαλιστική επανάσταση του 1870-71. Αυτή η επαναστατική ορμή, που χαρακτηρίζει τη γαλλική πρωτεύουσα και οδηγεί μέσα σε 80 χρόνια σε τέσσερα μεγάλα επαναστατικά γεγονότα (1789, 1830, 1848, 1870-71) συμπυκνώνει και εκφράζει την οικονομική και κοινωνική μεταμόρφωση που συντελείται στην Ευρώπη, με την εξάπλωση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της βιομηχανικής επανάστασης. Το 1848, για πρώτη φορά, η εργατική τάξη όχι μόνο εμφανίζεται ως συμμετέχουσα στην εξέγερση, αλλά δρα αυτόνομα και ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες τάξεις εν μέσω μιας επαναστατικής κατάστασης. Έτσι, από τις επαναστάσεις του άμορφου πλήθους των φτωχών και πεινασμένων, που κατά κύριο λόγο είχαν γνωρίσει έως τότε οι ευρωπαϊκές πόλεις, περνάμε στην εξέγερση μιας νέας κοινωνικής δύναμης, προϊόντος της βιομηχανικής επανάστασης, της εργατικής τάξης, που αποτελεί εφεξής την κατεξοχήν επαναστατική τάξη, παρότι, ακόμα και στην ίδια την Κομμούνα του 1871, ο σκελετός της ήταν ακόμα εφηβικός.
Στο Παρίσι, η εξέγερση του 1848 χωρίστηκε σε δύο φάσεις, την Φεβρουαριανή εξέγερση ενάντια στη μοναρχία, στην οποία συμμετείχαν, συναίνεσαν ή ανέχτηκαν σχεδόν όλες οι τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα, και τις «ημέρες του Ιούνη» (22-26 Ιούνη), μια απευθείας ένοπλη αναμέτρηση του προλεταριάτου με την αστική τάξη, η οποία είχε συνασπίσει μαζί της τους μικροαστούς της πόλης, τους αγρότες και τους ευγενείς, στο λεγόμενο «κόμμα της τάξης», με επικεφαλής τον στρατηγό Καβαινιάκ. Τον Φεβρουάριο σκοτώθηκαν περίπου 370 άτομα, ενώ η εξέγερση του Ιούνη, στην οποία το προλεταριάτο ύψωσε ένοπλα οδοφράγματα και κατέλαβε το κέντρο του Παρισιού, κόστισε 1500 νεκρούς από τις οδομαχίες και για τις δύο πλευρές, ενώ, μετά το πέρας των οδομαχιών και την ήττα των οδοφραγμάτων, περίπου τρεις χιλιάδες εργάτες σφάχτηκαν και περίπου δώδεκα χιλιάδες συνελήφθησαν, ενώ πολλοί από αυτούς εστάλησαν σε στρατόπεδα εργασίας στην Αλγερία. Η νεοσύστατη αστική δημοκρατία, με επικεφαλής μια εθνοσυνέλευση που μόλις είχε εκλεγεί με καθολική ανδρική ψηφοφορία, θα συντρίψει την εργατική εξέγερση. Το γεγονός αυτό, μαζί με την ήττα και των υπόλοιπων επαναστάσεων του 1848, θα οδηγήσει σε ένα μεγάλο ξεκαθάρισμα στο εσωτερικό του επαναστατικού και δημοκρατικού κινήματος, καθώς έγινε φανερό ότι ο πολιτικός φιλελευθερισμός, ο ρεπουμπλικανισμός και τα κληρονομημένα από τη γαλλική επανάσταση συνθήματα είχαν απαράβατα ταξικά όρια. Η κατεξοχήν πολιτική διαχωριστική γραμμή διαγραφόταν ανάμεσα στις δύο κύριες τάξεις της αστικής κοινωνίας και όχι ανάμεσα στα αντιδραστικά, μοναρχικά καθεστώτα και τα προοδευτικά, δημοκρατικά και εθνικά κινήματα ή καθεστώτα.
Ο Μαρξ, που, όπως και ο Ένγκελς, έλαβε ενεργά μέρος στην «Άνοιξη των Λαών», στο Παρίσι και στον γερμανικό χώρο, θα αφιερώσει τη ζωή του στον διαχωρισμό του κινήματος της εργατικής τάξης από το μικροαστικό δημοκρατικό και επαναστατικό κίνημα. Μετά το τέλος του γαλλικού και ευρωπαϊκού 1848, θα συγγράψει, ειδικά για τη Γαλλία και τις κατοπινές πολιτικές εξελίξεις, τα έργα Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία (αρχικά ως σειρά άρθρων το 1850) και Η Δέκατη Όγδοη Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη (σε μορφή δοκιμίου το 1852).
