Η ηθική τους και η ηθική μας – Λέον Τρότσκι

Χρονολογία Έκδοσης: Οκτώβριος 2017

–

Οι Εκδόσεις Εργατική Πάλη κυκλοφορούν τα μικρό βιβλίο του Λέον Τρότσκι, Η ηθική τους και η ηθική μας, που έγραψε λίγο πριν τη δολοφονία του στο Κογιοακάν του Μεξικού το 1938-1939. Η έκδοση αυτού του μικρού δοκιμίου από τις εκδόσεις μας δεν υπηρετεί ιστοριο­γραφικούς λόγους. Ούτε τη γενική και αφηρημένη ανάγκη επι­στρο­φής στα έργα των κλασι­κών του Μαρξι­σμού, όσο και αν αυτό είναι αναγκαίο-όσο ποτέ άλλοτε-στη σημερινή εποχή. Αλλά επειδή είναι μια σημαντική συμβολή στο Μαρξισμό.

Αν και είναι γραμμένο με τη μορφή πολεμικής ενάντια στους οπαδούς της «κοινής λογικής» που βλέπουν με στατικό τρόπο τα πάντα γύρω τους, την ίδια στιγμή είναι μια συστηματική έκθεση της Μαρξιστικής αντίληψης για τη διαλεκτική σχέση και αλληλεξάρτηση μέσων και σκοπών. Και αυτός είναι ο κύριος στόχος του Τρότσκι, δηλαδή η αναγωγή των πο­λιτικών ζητημάτων σε μεθο­δολο­γικά ζητή­ματα, πράγμα που κά­νει το δοκίμιο του, Η ηθική τους και η ηθική μας, πραγ­ματικά διαχρονικό.

Για τον Τρότσκι, «δεν υπάρχει δυϊσμός ανάμεσα στα μέσα και τον σκοπό». Ο σκοπός πρέπει να απορρέει/συνδέεται φυσιολογικά από το ιστορικό κίνημα των εκμεταλλευόμενων, των καταπιεσμένων, αυτών που αγωνίζονται για την απελευθέρωση του ανθρώπου και της κοινωνία από οποιαδήποτε δεσμά (ταξικά, πολιτικά, πολιτιστικά, κοινωνικά, φυλετικά, εθνικά, κ.ά.). «Οργανικά τα μέσα είναι υποταγμένα στο σκοπό. Ο άμεσος σκοπός γίνεται το μέσο για έναν παραπέρα σκοπό.». Για να δείξει αυτή τη σχέση γράφει χωρίς περιστροφές, «Ε­κεί­νος που δέ­χε­ται το σκο­πό: τη νί­κη ε­νά­ντια στον Φράν­κο, ο­φεί­λει να δε­χτεί και το μέ­σο: τον εμ­φύ­λιο πό­λε­μο με τα ε­πα­κό­λου­θά του-τη φρί­κη και τα ε­γκλή­μα­τα».
Εξετάζοντας τους σκοπούς και τα μέσα επίτευξής τους, ο Τρότσκι γράφει χαρακτηριστικά: «Η α­το­μι­κή τρο­μο­κρα­τί­α, λό­γου χά­ρη, ε­πι­τρέ­πε­ται ή δεν ε­πι­τρέ­πε­ται α­πό την ά­πο­ψη της “κα­θα­ρής η­θι­κής”; Στην α­φη­ρη­μέ­νη αυ­τή μορ­φή το ζή­τη­μα δεν υ­πάρ­χει κα­θό­λου για μας»…«Οι συ­μπά­θειές μας στρέ­φο­νται α­μέ­ρι­στα προς τους Ιρ­λαν­δούς, Ρώ­σους, Πο­λω­νούς ή Ιν­δούς τρο­μο­κρά­τες στον α­γώ­να τους ε­νά­ντια στην ε­θνι­κή και πο­λι­τι­κή κα­ταπίεση»… «Ω­στό­σο, ε­κεί­νο που για μας έ­χει α­πο­φα­σι­στι­κή ση­μα­σί­α δεν εί­ναι το ζή­τη­μα των υ­πο­κει­με­νι­κών κι­νή­τρων, αλ­λά το ζή­τη­μα των α­ντι­κει­με­νι­κών α­πο­τελεσμάτων. Τα δο­σμέ­να μέ­σα εί­ναι πράγ­μα­τι ι­κα­νά να μας ο­δη­γή­σουν στο σκο­πό; Σε σχέ­ση με την α­το­μι­κή τρο­μο­κρα­τί­α, τό­σο η θε­ω­ρί­α ό­σο και η πεί­ρα α­πο­δεί­χνουν ό­τι δεν συμ­βαί­νει αυτό. Λέ­με στον τρο­μο­κρά­τη: εί­ναι α­δύ­να­το να α­ντι­κα­τα­στή­σεις τις μά­ζες. Μό­νο μέ­σα στο μα­ζι­κό κί­νη­μα μπο­ρείς να βρεις α­πο­τε­λε­σμα­τι­κή έκ­φρα­ση του η­ρω­ι­σμού σου»… «Η α­πε­λευ­θέ­ρω­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων δεν μπο­ρεί να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί πα­ρά μό­νο α­πό τους ί­διους».

Μέσα στις λίγες σελίδες του βιβλίου του ο Τρότσκι, με ακλόνητα επιχειρήματα, καταρρίπτει από το βάθρο τους, τους θεωρούμενους βασικούς νόμους της ηθικής, την Καντιανή «κατηγορική προσταγή», τις λεγόμενες «αιώνιες αλήθειες», την «υπερταξική ηθική» κ.λπ., που όλες τους ακουμπάνε στον ουρανό και βρίσκουν καταφύγιο στο υπερφυσικό δόγμα του θεού.

–

Από τον Πρόλογο της Έκδοσης