Τα Δεκεμβριανά του 1944
Ο Δεκέμβρης του 1944 έχει σημαδέψει το ελληνικό εργατικό και επαναστατικό κίνημα: αφενός λόγω της ένοπλης αναμέτρησης του αθηναϊκού προλεταριάτου με τον βρετανικό ιμπεριαλισμό και την ελλληνική αστική τάξη, αφετέρου γιατί αποτελεί μια απο τις μεγαλύτερες προδοσίες του ΚΚΕ και του σταλινισμού, που θα οδηγήσουν σε μια τραγική ήττα.
Από την 6η Ολομέλεια του 1934, υπό τη διορισμένη ηγεσία Ζαχαριάδη, το ΚΚΕ εγκαταλείπει τη σοσιαλιστική για την «αστικοδημοκρατική επανάσταση», εφαρμόζοντας την πολιτική των «σταδίων» και των «Λαϊκών Μετώπων». Το 1936, το ΚΚΕ (έχοντας με το σύμφωνο Σκλάβαινα–Σοφούλη συμμαχήσει με τους Φιλελεύθερους, στην πραγματικότητα έχοντας υποταχθεί σ’ αυτούς) οδηγείται στην προδοσία της εξέγερσης του Μάη στη Θεσσαλονίκη, ανοίγοντας το δρόμο στη δικτατορία του Μεταξά.
Τον Οκτώβρη του 1944, ο Κόκκινος Στρατός είχε συντρίψει τις γερμανικές δυνάμεις στα Βαλκάνια και προέλασε μέχρι τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αλλά σταμάτησε εκεί: ο Στάλιν είχε συμφωνήσει στη Γιάλτα με τον Τσόρτσιλ, η Ελλάδα να παραμείνει στη σφαίρα επιρροής του βρετανικού ιμπεριαλισμού. Το ΚΚΕ, παρά την καθολική ηγεμονία του στο τεράστιο λαϊκό κίνημα της Αντίστασης, με τις προδοτικές συμφωνίες σε Λίβανο και Καζέρτα είχε αναγνώρισε την αστική κυβέρνηση του Καϊρου και συμμετέχει με 4 υπουργούς σε «κυβέρνηση εθνικής ενότητας». Πάνω απ’ όλα, επέτρεψε την ανενόχλητη κατάληψη των κέντρων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τα βρετανικά στρατεύματα υπό τον στρατηγό Σκόμπι. Υποταγμένο στο στρατηγικό προσανατολισμό της «αστικοδημοκρατικής επανάστασης», το ΚΚΕ παρόπλισε πολιτικά τις μάζες, σπρώχνοντάς τις να καλωσόριζουν τους «μεγάλους απελευθερωτές» και «συμμάχους του αντιφασιστικού αγώνα», όταν τα βρετανικά στρατεύματα αποβιβάζονταν στον Πειραιά. Αντίθετα, οι διαταγές του Τσόρτσιλ στο Σκόμπι ήταν σαφείς, να καταπνίξει ανελέητα το ΕΑΜ–ΕΛΑΣ.
Την 1η Δεκεμβρίου, ο Σκόμπι διέταξε –όπως ήταν αναμενόμενο– τη διάλυση του ΕΛΑΣ σε δέκα μέρες. Ως απάντηση, το ΚΚΕ οργάνωσε στις 3 Δεκεμβρίου πανελλαδική απεργία και συλλαλητήριο στο Σύνταγμα, σε μια επίδειξη δύναμης που θεωρούσε πως θα υποχρέωνε τους Βρετανούς σε διαπραγματεύσεις. Οι προλεταριακές και λαϊκές μάζες ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό, όμως οι Βρετανοί και η ντόπια αντίδραση έπνιξαν στο αίμα τη διαδήλωση, κάτω από το αδιάφορο βλέμμα του σοβιετικού στρατιωτικού ακολούθου Ποπόφ, από τον εξώστη του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετάνια».
Στις μάχες που πυροδότησε η σφαγή, πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι εφεδρείες του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, ενώ οι επίλεκτες δυνάμεις του ΕΛΑΣ δεν πήραν μέρος: ο κύριος όγκος τους στάλθηκε στην Ήπειρο για να εκκαθαρίσει τα υπολείμματα του ΕΔΕΣ του Ζέρβα. Οι δυνάμεις του Καπετάν Γιώτη (Χ. Φλωράκης) δεν μπήκαν ποτέ στο κέντρο της Αθήνας, παραμένοντας στα προάστια, ενώ τα αντάρτικα σώματα της Πελοποννήσου, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας μάταια περίμεναν εντολή να μεταβούν στην Αθήνα.
Παρόλα αυτά, είναι αξιοθαύμαστο το πως οι νεαροί αντάρτες τις δύο πρώτες βδομάδες του Δεκέμβρη έφεραν σε δύσκολη θέση τα εμπειροπόλεμα βρετανικά στρατιωτικά σώματα. Αλλά ακόμα και τότε, ορίζοντας των σταλινικών ήταν μόνο μια «έντιμη ειρήνη».
Στα τέλη Δεκέμβρη, μετά από ισοπεδωτικούς βομβαρδισμούς των λαϊκών συνοικιών, ο ΕΛΑΣ, στερημένος από ενισχύσεις και πολεμοφόδια λύγισε και το φάσμα της αντεπανάστασης άρχισε ν’ απλώνεται στην Αθήνα. Στο μεταξύ, οι συμμορίες της ΟΠΛΑ (Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα) δεν σταμάτησαν μέχρι την τελευταία στιγμή τις εκκαθαρίσεις σε βάρος οποιουδήποτε διαφωνούσε με την προδοτική σταλινική πολιτική – και βέβαια εναντίον των τροτσκιστών, δολοφονώντας δεκάδες απ’ αυτούς.
Οι πρώτες μέρες του Γενάρη βρίσκουν τον ΕΛΑΣ ηττημένο και τον Άρη Βελουχιώτη μάταια να προσπαθεί να πείσει τους καπετάνιους ν’ αναλάβουν αγώνα σε άλλη κατεύθυνση, κόντρα στη γραμμή της ηγεσίας. Ο σταλινικός εκφυλισμός του ΚΚΕ δεν έδινε περιθώρια για μια ανεξάρτητη σκέψη και δράση της πρωτοπορίας, πόσο μάλλον την τελευταία στιγμή και κάτω απ’ την ταφόπλακα του «αστικοδημοκρατικού χαρακτήρα της επανάστασης». Λίγο μετά, οι σταλινικοί ολοκλήρωσαν την προδοσία με την κατάπτυστη συμφωνία της Βάρκιζας.
Οι σταλινικοί, όταν αναφέρονται στα τραγικά εκείνα γεγονότα, προβάλουν τη δικαιολογία του «δυσμενούς συσχετισμού» απέναντι στον «πανίσχυρο βρετανικό ιμπεριαλισμό». Δεν μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερο ψέμα και πιο βλακώδης ισχυρισμός. Το 1944–45, ο στρατιωτικός συσχετισμός ήταν καλύτερος παρά ποτέ για το εργατικό/επαναστατικό κίνημα. Ο Κόκκινος Στρατός προέλαυνε ακάθεκτος σε όλα τα μέτωπα, η γιουγκοσλαβική επανάσταση βάδιζε προς τη νίκη και ο Ενβέρ Χότζα στην Αλβανία κατέλαβε την εξουσία παρά τις βρετανικές απειλές, ενώ οι δυνάμεις του ούτε κατά διάνοια συγκρίνονταν με του ΕΛΑΣ.
Το ΚΚΕ μπορούσε να καταλάβει την εξουσία, αν βασιζόταν στη δυναμική του τεράστιου κινήματος όπου ηγούνταν. Όμως οι δειλοί και ανίκανοι ηγέτες του εφάρμοσαν κατά γράμμα την πολιτική της σταλινικής γραφειοκρατίας, που έτρεμε το ενδεχόμενο ενός συνδυασμού επαναστατικών νικών σε Γιουγκοσλαβία, Ιταλία, Γαλλία και Ελλάδα, γιατί θα κλονιζόταν η εξουσία που είχε σφετεριστεί από το σοβιετικό προλεταριάτο.
