Ποινικοί Κώδικες – Η νομική αντεπανάσταση του Μητσοτάκη

Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Μαρτίου 2024

Κρίσιμες αλλαγές στους Ποινικούς Κώδικες πέρασαν τον Φεβρουάριο στη βουλή, με τις ψήφους μόνο της ΝΔ και παρά τις καταγγελίες και αντιδράσεις τόσο των αρμόδιων επιστημονικών επιτροπών της βουλής, νομικών, οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο και δικηγόρων, οι οποίοι προχώρησαν και σε αποχή.

Πρωταγωνιστής ο υπουργός (ταξικής) δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, «μπουμπούκι» των άλλοτε «εκσυγχρονιστών» του σημιτικού ΠΑΣΟΚ, που αφού είχαν ρημάξει τα πάντα, πολλοί έχουν τώρα βρεθεί στην πρώτη γραμμή των μητσοτακικών εγκλημάτων. Μίλησε για σημαντική «μεταρρύθμιση», που περιορίζει το αίσθημα ατιμωρησίας, πετυχαίνει πραγματική έκτιση των ποινών, καταπολεμά την εγκληματικότητα, απονέμει δικαιοσύνη. Λαϊκίζοντας ασύστολα είπε ότι νομοθετεί «αδιαμεσολάβητα», ακούγοντας τους πολίτες και αγνοώντας επιδεικτικά τις επιτροπές και γνώμες «καθηγητάδων» (νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, δικηγόροι).

Οι αλλαγές βρίσκονται σε υπεραντιδραστική κατεύθυνση, ρίχνοντας όλο το βάρος στην καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των κατηγορούμενων και στη γνωστή νεοφιλελεύθερη άποψη ότι η εγκληματικότητα καταπολεμάται μέσω της αυστηροποίησης των ποινών και της αστυνομοκρατίας.

1) Αυξάνονται τα ελάχιστα και μέγιστα όρια ποινών. α) Σε μια οπισθοδρόμηση εκατονταετιών, εξομοιώνεται η μεταχείριση της απόπειρας και του τετελεσμένου αδικήματος, το ίδιο και μεταξύ αυτουργού και συνεργού. Μια σειρά αδικημάτων (π.χ. από αμέλεια) περιγράφεται εντελώς αόριστα, δηλαδή όχι αν έχει προκύψει αποδεδειγμένο αποτέλεσμα αλλά αν «μπορεί να προκύψει». β) Αυξάνονται τα όρια των χρηματικών ποινών (οι οποίες δεν επιδέχονται αναστολή) για πλημμελήματα (φτάνουν ως και 15.000 €) και για κακουργήματα (15.000-100.000 €). Σχεδόν σε όλα τα λεγόμενα «μεταρρυθμιζόμενα αδικήματα» αυτές μπαίνουν πρόσθετα στις ποινές φυλάκισης, ιδιαίτερα –με τις τωρινές αλλαγές– στην περίπτωση κλοπής.

2) Σωρευτικές ποινές, πιο δύσκολη αναστολή και μετατροπή τους, καθώς και υπό όρους απόλυση από τις φυλακές. α) Επαναφέρεται η απέλαση αλλοδαπού ως «μέτρο ασφαλείας» και αν υπάρχει κάποια άλλη ποινή. β) Περιορίζεται δραστικά η συρροή λόγων μείωσης μιας ποινής, καταργώντας τη δυνατότητα απεριόριστης μείωσης μέχρι το ελάχιστο όριο (όπως ισχύει μέχρι σήμερα). γ) Για την απόλυση μπαίνουν ως κριτήριο τα αόριστα «ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά» του δράστη (σε αντίθεση με συγκεκριμένα κριτήρια που προέβλεπε ο προηγούμενος κώδικας). δ) Στο δρόμο των αλλαγών που είχε κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ (καθιέρωσε την υποχρεωτική έκτιση μέρους της ποινής για πλημμελήματα, καταργώντας την αναστολή σε ποινές 3-5 ετών): 1. Καταργείται πρακτικά η αποποινικοποίηση εκατοντάδων πλημμελημάτων (πταίσματα, αδικήματα ΚΟΚ, μικρά ποσά οφειλών στο δημόσιο κ.ά.) και επαναφέρεται η δυνατότητα φυλάκισης γι’ αυτά. 2. Επαναφέρεται η μετατροπή της ποινής σε χρήμα για τέτοια πλημμελήματα. Έτσι ακυρώνεται κάθε ισότιμη μεταχείριση των δραστών, κάθε προστασία ότι η πραγματική έκτιση της ποινής δεν θα εξαρτάται από την οικονομική κατάστασή τους. Μόνο αυτός που θα έχει να πληρώσει, δεν θα πηγαίνει φυλακή. Προφανώς μια τέτοια διάταξη θα βρει σωρηδόν εφαρμογή σε περιπτώσεις π.χ. «παραβατικότητας» ανηλίκων.

Δημιουργώντας ακόμα πιο αποπνικτική συμφόρηση στις φυλακές (οι κρατούμενοι φτάνουν σήμερα τις 13.000), όπου ήδη επικρατούν συνθήκες απαράδεκτες και άθλιες.

3) Τυποποιούνται νέες κατηγορίες αδικημάτων και διευρύνεται η «αντικειμενική υπόσταση» των υπαρχόντων. Π.χ. η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη εντάσσεται στις περιπτώσεις «επικίνδυνης οδήγησης».

4) Θεσπίζεται ή επαναφέρεται η αυτεπάγγελτη δίωξη για μια σειρά αδικημάτων.

Αυτή η δικαιοσύνη, ωμά ταξική, είναι ένα τέρας που με συνοπτικές διαδικασίες, βαρύτατες ποινές και πρόστιμα συντρίβει τον φτωχό που θα κλέψει για να φάει, τον «παραβατικό» ανήλικο που έχει πεταχτεί στο περιθώριο από τη σάπια κοινωνία των «αρίστων», τον αδύναμο που δεν έχει χρήματα (π.χ. στους νέους κώδικες αυξάνονται εξωφρενικά τα παράβολα και έξοδα για να γίνει μήνυση και δίκη). Και φυσικά χτυπάει τους αγωνιστές του εργατικού κινήματος, τις πιο ριζοσπαστικές και επαναστατικές οργανώσεις και πρακτικές του.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει μετατρέψει τη νομοθεσία σε κουρελού, τσαλαπατώντας την κλασική αστική νομική αντίληψη ότι απαιτείται ένα σταθερό, συνεκτικό σώμα διατάξεων για να λειτουργήσει «αμερόληπτα» η δικαιοσύνη. Η πρώτη σαρωτική τροποποίηση, προς το αυστηρότερο, είχε τεθεί σε ισχύ με το καλημέρα της διακυβέρνησής της (Ιούλιος 2019), στοχεύοντας ιδιαίτερα τότε την «είσοδο σε δημόσια υπηρεσία» (καταλήψεις) καθώς και την «αντιτρομοκρατία» (τα τερατώδη άρθρα 187). Οι αντιδραστικές αλλαγές συμπληρώθηκαν τα επόμενα χρόνια με νομοθετήματα-επιδρομές που εκμεταλλεύονταν «έκτακτες» καταστάσεις (πανδημία, πυρκαγιές, δολοφονίες κ.ά.). Το 2022, με ΦΕΚ και με το πρόσχημα της «ψηφιοποίησης», η κυβέρνηση ουσιαστικά απάλλαξε την ΕΛΑΣ από την υποχρέωση κοινοποίησης εγγράφων, βεβαιώσεων γνήσιου υπογραφής και επικύρωσης αντιγράφων, διευρύνοντας τα όρια της αυθαιρεσίας της. Και για να ευθυγραμμιστεί το δικαστικό σώμα, επιβλήθηκε η επιθεώρηση-αξιολόγηση της στάσης κάθε δικαστή σε αιτήματα αναβολών (δηλ. αν είναι ανελαστικός στην απόρριψή τους) καθώς και της έκφρασης απ’ αυτόν νομικής άποψης (κρίνεται ανάλογα με το αν αργότερα ο Άρειος Πάγος αναιρέσει την απόφασή του).

Από την εποχή του Διαφωτισμού, η αστική Ευρώπη περηφανευόταν για το «νομικό πολιτισμό» και το «κράτος δικαίου» της, που υποτίθεται έστεφαν και προστάτευαν τις «φιλελεύθερες» αστικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες και τις ατομικές ελευθερίες. Πέρα από τον αφηρημένο και υποκριτικό χαρακτήρα αυτής της ιδεολογίας, εδώ και καιρό η κρίση και ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός έχουν μετατρέψει την ΕΕ σε ένα χώρο ζόφου και τρόμου, σε αντεργατικό, αντιλαϊκό και αντιδημοκρατικό στρατηγείο, όπου κυριαρχούν οι σκοταδιστικές θεωρίες περί «αντικειμενικής» παραβατικότητας/εγκληματικότητας όλων των «από κάτω». Οι ευρωπαϊκές ελίτ δεν βρίσκουν πλέον ούτε λίγη ελεημοσύνη ή συμπάθεια για τον Γιάννη Αγιάννη, για τους σύγχρονους Άθλιους: ίνδαλμά τους είναι ο Ιαβέρης. Λυσσασμένοι πλούσιοι, σαν τους αλλοτινούς αριστοκράτες, δεν ανέχονται η εγκληματικότητα να θεωρείται κοινωνικό φαινόμενο, απαιτούν οι γυάλινοι πύργοι τους να προστατευτούν με την τιμωρία, τη φυλακή, τον κρατικό βούρδουλα. Το αστικό κράτος έχει μπει, αμετάκλητα, στον δρόμο της προληπτικής αντεπανάστασης, για να θωρακιστεί από τις μάζες των φτωχών και φτωχοδιάβολων, από τις κοινωνικές εκρήξεις και εξεγέρσεις που έρχονται αναπόφευκτα. Μόνο η πάλη του εργατικού κινήματος και η αναγέννηση του δρόμου προς τη σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να νικήσει αυτό το Μεσαίωνα.