Ναγκόρνο-Καραμπάχ: Άλλο ένα έγκλημα για το μοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Νοεμβρίου 2023
Η ένταση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ και Ρωσίας-Κίνας οδηγεί στην αναζωπύρωση θερμών μετώπων και στη γενίκευση των πολεμικών συγκρούσεων, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Οι δυτικοί ιμπεριαλιστές προσπαθούν, μέσω της πολεμικής τους μηχανής, να ανακόψουν την άνοδο των BRICS και ταυτόχρονα να σταματήσουν την δική τους υποβάθμιση-παρακμή. Βασικοί στόχοι αποτελούν: α) Η απόσπαση των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ από την επιρροή της Ρωσίας, με στόχο την περικύκλωση και τον στραγγαλισμό της. β) Η ανακοπή των νέων εμπορικών δρόμων που προσπαθεί να οικοδομήσει η Κίνα. γ) Η αστάθεια που δημιουργεί η διαμόρφωση ενός πολυπολικού κόσμου, η αμφισβήτηση του μεταπολεμικού στάτους κβο, το αδυνάτισμα της κυριαρχίας των ιμπεριαλιστών, επιτρέπουν σε μία σειρά από περιφερειακές δυνάμεις να εκμεταλλευτούν τις αντιφάσεις που δημιουργούνται, για να ενισχύσουν τις δικές τους θέσεις και να κερδίσουν έμπρακτα οφέλη. Σε αυτό το φόντο εξελίσσονται οι συνεχόμενες αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν και η κλιμάκωσή τους μετά το 2020.
Στις 19 Σεπτεμβρίου το Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσε μία μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επίθεση απέναντι στον αρμένικο θύλακα εντός των εδαφών του, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ). Μέσα σε 24 ώρες κατάφερε να νικήσει τον στρατό άμυνας της Δημοκρατίας του Αρτσάχ αναγκάζοντας τους αυτονομιστές σε πλήρη συνθηκολόγηση. Μετά από 30 χρόνια αιματηρών συγκρούσεων, το Μπακού καταφέρνει να πετύχει τον πολυπόθητο στόχο του, να ενσωματώσει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην επικράτειά του. Ο απολογισμός του πολέμου ήταν πάνω από 30 νεκροί και 200 τραυματίες. Οι 120.000 Αρμένιοι που ζούσαν εκεί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους υπό το φόβο εθνοκάθαρσης από την αζερική κυβέρνηση.
Μήλο της Έριδος για τις μεγάλες δυνάμεις για πάνω από 100 χρόνια
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελεί μια περιοχή εντός του Αζερμπαϊτζάν με συνολική έκταση 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων πλούσια σε ορυκτό πλούτο στο νότιο Καύκασο που κατοικούνταν σχεδόν πλήρως (95%) από Αρμένιους. Από την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1918, αποτελεί μια περιοχή διαρκών πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας. Το 1920, μετά την ρωσική επανάσταση, η περιοχή αυτή προσαρτήθηκε στην Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν διατηρώντας την αυτονομία της. Ωστόσο, η άρνηση της σταλινικής γραφειοκρατίας να δεχτεί την απόφαση των αρμένιων κατοίκων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ για ένωση με την Αρμενία οδήγησε σε αναζωπύρωση των διενέξεων. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ το 1991 οι δύο χώρες ξεκίνησαν επίσημα πόλεμο για τον έλεγχο της περιοχής που διήρκησε μέχρι το 1994 με νικητή την Αρμενία. Ο απολογισμός ήταν βαρύς για τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα και των δύο πλευρών: πάνω από 300.000 νεκροί και δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι. Οι συγκρούσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν δεν σταμάτησαν πότε, μέχρι και σήμερα, για τον έλεγχο της περιοχής.
Μετά την ήττα του, το Αζερμπαϊτζάν κατάφερε να εκμεταλλευτεί την γεωστρατηγική του θέση, την σχέση του με την Τουρκία και τα ιμπεριαλιστικά κέντρα (Ρωσία, ΕΕ, Κίνα), αλλά και τα σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που διαθέτει για να ενισχύσει την θέση του και να αλλάξει τους συσχετισμούς δύναμης υπέρ του. Το ΑΕΠ του σήμερα είναι διπλάσιο από της Αρμενίας και έχει αναπτύξει σημαντικά την πολεμική του μηχανή. Αυτή την ενίσχυσή του θα προσπαθήσει να την μετατρέψει και σε εδαφικές κατακτήσεις. Η πρώτη σοβαρή κλιμάκωση των συγκρούσεων των τελευταίων χρόνων ξεκίνησε το 2020 όπου ξέσπασε πόλεμος διάρκειας 44 ημερών, με φόρο αίματος 6.500 ανθρώπων. Η Αρμενία, υπό την πίεση της Ρωσίας και της ΕΕ συνθηκολόγησε με εξευτελιστικούς όρους, παραχωρώντας τμήματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς και γειτονικά εδάφη που κατείχαν στο Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο η «ειρηνευτική» συμφωνία, παρά τις εγγυήσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και την ανάπτυξη στρατευμάτων από Ρωσία και Τουρκία, αποδείχθηκε εξαιρετικά εύθραυστη.
Η κατάσταση κλιμακώθηκε επικίνδυνα το 2022, στον απόηχο της σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ και Ρωσίας-Κίνας στην Ουκρανία, με συνεχείς παραβιάσεις της συνθήκης ειρήνης από το Μπακού. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου και την επιβολή εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, το Αζερμπαϊτζάν μετατράπηκε σε ένα σημαντικό ενεργειακό κόμβο ανεφοδιασμού της Ευρώπης. Οι δυτικοί ιμπεριαλιστές – ιδιαίτερα η ΕΕ – εισάγουν μέσω του αγωγού Μπακού-Τιφλίδας-Σεϊχάν περίπου 3 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου το μήνα (περίπου 700.000 βαρέλια/ημέρα). Ταυτόχρονα, η Ρωσία σύσφιξε τις σχέσεις της με το Αζερμπαϊτζάν. Το Μπακού συμφώνησε να αγοράζει πετρέλαιο από την Μόσχα και στη συνέχεια να το μεταπουλάει σαν δικό της στην ΕΕ, κάμπτοντας έτσι το ενεργειακό εμπάργκο. Επιπλέον έχει προχωρήσει σε σημαντικές αγορές όπλων από την Ρωσία. Στρατηγικά συμφέροντα, από την αζερική κατάληψη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει και η Τουρκία για την υλοποίηση του διαδρόμου Zangezur που θα διευκόλυνε το εμπόριο μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και συνολικά με την Ασία. Το Αζερμπαϊτζάν επίσης αποτελεί ένα σημαντικό κόμβο του χερσαίου Δρόμου του Μεταξιού της Κίνας.
Την προσοχή τους στην περιοχή έστρεψαν και οι ΗΠΑ, με σκοπό αφενός να περιορίσουν την επιρροή της Ρωσίας και αφετέρου να δημιουργήσουν εμπόδια στον εμπορικό δρόμο της Κίνας. Το 2018 στην Αρμενία εκλέχτηκε ο φιλοδυτικός Πασινιάν. Έκτοτε οι σχέσεις της Αρμενίας με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό συσφίγγουν, ενώ ταυτόχρονα το Ερεβάν απομακρύνεται από την Ρωσία, ιδιαίτερα μετά το 2022. Η αρμένικη κυβέρνηση ακύρωσε κοινές προγραμματισμένες στρατιωτικές ασκήσεις με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, ρίχνοντας ευθύνες στη Ρωσία για την εξέλιξη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τον Σεπτέμβρη 2023, ο Παρισινιάν έστειλε το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στο κοινοβούλιο για επικύρωση, που περιλαμβάνει ένταλμα σύλληψης για τον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ανακοίνωσε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τις ΗΠΑ, «Eagle Partner 2023», που πραγματοποιήθηκαν στις 11-20 Σεπτεμβρίου.
Η απομόνωση της Αρμενίας από δυνάμεις της περιοχής, σε συνδυασμό με την ενίσχυση του Αζερμπαϊτζάν, οδήγησε στην οριστική λήξη της σύγκρουσης με αποτέλεσμα τη νίκη του Μπακού και την ενσωμάτωση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην επικράτειά του. Η Ρωσία, που αποτελούσε παραδοσιακός σύμμαχος της Αρμενίας και εγγυητής της ασφάλειας του Αρτσάχ, επέτρεψε αυτή την εξέλιξη για να διατηρήσει-ενισχύσει την σχέση της με το Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία και ταυτόχρονα να δημιουργήσει κρίση στο καθεστώς του Πασινιάν. Οι ΕΕ-ΗΠΑ, παρά τις λεκτικές αντιδράσεις-καταδίκες, δεν προχώρησαν σε επιβολή κυρώσεων απέναντι στο Αζερμπαϊτζάν, για να διατηρήσουν τον ενεργειακό τους εφοδιασμό. Η Αρμενία ακολουθώντας μια πλήρως εθελόδουλη στάση απέναντι στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, εγκατέλειψε τους Αρμένιους που κατοικούσαν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο έλεος των ιμπεριαλιστών και της αζέρικης κυβέρνησης, σε μια προσπάθεια να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Τουρκία και με βλέψεις να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως λίγο πριν την επέμβαση υπήρξε κοινή συνάντηση αξιωματούχων των ΗΠΑ, της ΕΕ και της Ρωσίας στην Τουρκία για την οριστική διευθέτηση του ζητήματος.
Θάνατος, εξαθλίωση, ξεριζωμός: Ανάγκη για ένα διεθνιστικό-αντιπολεμικό κίνημα
Το μεγάλο τίμημα σε κάθε πόλεμο, στα παιχνίδια των ιμπεριαλιστών για το μοίρασμα του κόσμου το πληρώνουν πάντα οι εργαζόμενοι, η νεολαία και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Ο ξεριζωμός του μαρτυρικού λαού της Αρμενίας από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελεί τον μεγαλύτερο των τελευταίων ετών (μετά την Ουκρανία και την Παλαιστίνη). Ο διωγμός περισσότερων από 100.000 ανθρώπων αλλά και η δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια η Αρμενία, αναμένεται να δημιουργήσουν νέο μεταναστευτικό κύμα προς το εξωτερικό. Σύμφωνα με καταγραφές, περίπου 4 εκατομμύρια Αρμένιοι ζουν σαν μετανάστες στο εξωτερικό εξαιτίας των άθλιων συνθηκών, ενώ εντός της Αρμενίας έχουν απομείνει μόλις 3 εκατομμύρια. Η στροφή της κυβέρνησης του Παρισιάν προς τους μακελάρηδες των ΗΠΑ-Δύσης μόνο δεινά έχει να προσφέρει στον αρμένικο λαό. Η πλήρης εγκατάλειψη της Δημοκρατίας του Αρτσάχ αποτελεί μόνο ένα επεισόδιο από την βαρβαρότητα που θα ζήσουν οι αρμένιοι εργαζόμενοι και νέοι αν δεν πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους και δεν προτάξουν μία ανεξάρτητη ταξική πολιτική.
Η κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ των ιμπεριαλιστών δημιουργεί τεράστιους κινδύνους για την ανθρωπότητα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία σηματοδότησε το πέρασμα σε μία μεταβατική περίοδο που σπέρνει θάνατο, φτώχεια και εξαθλίωση σε όλο τον πλανήτη. Τα όπλα αποτελούν πλέον το κύριο εργαλείο για την επίλυση των διαφορών μεταξύ ιμπεριαλιστικών δυνάμεων-αστικών τάξεων. Οι πολεμικές συρράξεις γενικεύονται τρομακτικά γρήγορα με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα, για το ξαναμοίρασμα του κόσμου σε ζώνες επιρροής. Το ετοιμοθάνατο καπιταλιστικό σύστημα και οι σάπιες αστικές ελίτ το μόνο που έχουν να προσφέρουν είναι πολέμους, καταστροφές, αντεργατικές και αντιδημοκρατικές επιθέσεις, μια κατάφορη επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και των φτωχών. Οι λαοί όλου του κόσμου πρέπει να συγκροτήσουν ένα διεθνιστικό-αντιπολεμικό κίνημα στη βάση μιας επαναστατικής πολιτικής που θα συγκρουστεί με τους ιμπεριαλιστές, τις ντόπιες και ξένες ελίτ, για να αποτρέψει νέες σφαγές.
