Σλοβενία: κατάρρευση της κυβέρνησης από μαζικές διαδηλώσεις

Στη συγκρότηση κυ¬βέρνησης συνασπι¬σμού προχώρησε η Αλένκα Μπράτου¬σεκ στη Σλοβενία, καθώς η κυβέρνηση του συντη¬ρητικού Γιάνεζ Γιάνσα κατέρρευσε κάτω από την πίεση πολύμηνων και μαζικών διαδηλώσεων ενάντια στα μέτρα λιτότητας και υπό το βάρος των σκανδάλων διαφθοράς. Παρά την προσωρινή εξομάλυνση της κατάστασης, μια ακόμη χώρα της Ευρωζώνης φαίνεται ότι μπαίνει σε κατάσταση πολιτικής αστάθειας.

Η Σλοβενία, αποκαλούμενη και «τίγρης της Ευρώπης», αποτέλεσε πρότυπο για τις χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, καθώς η από¬σχισή της από την πρώην Γιουγκο¬σλαβία έγινε με «ειρηνικό» τρό¬πο, ενώ το 2004 εντάχθηκε στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και το 2007 έγι¬νε μέλος της Ευρωζώνης. Το ΑΕΠ της παρουσίαζε κατά μέσο όρο 4% αύξηση ετησίως, ενώ εφάρμοζε το σκανδιναβικό μοντέλο κράτους πρόνοιας. Η εικόνα άλλαξε μονο¬μιάς με το ξέσπασμα της παγκό¬σμιας οικονομικής κρίσης το 2008 και το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων. Η πτώση του ΑΕΠ της Σλοβενίας το 2009 (η δεύτερη με¬γαλύτερη στην ΕΕ) έφτασε το 8%, το τραπεζικό της σύστημα συγκλο¬νίστηκε, καθώς τα «κόκκινα» δά¬νεια ξεπέρασαν τα 7 δις ευρώ, ενώ η ανεργία εκτοξεύτηκε στο 12%.

Η τότε κυβέρνηση εφάρμοσε μέτρα λιτότητας, που οδήγησαν το 2011 σε πολύμηνες διαδηλώσεις, με κορύφωση την κατάληψη του χώ¬ρου μπροστά από το χρηματιστή¬ριο. Το κίνημα έμεινε γνωστό ως το Κίνημα της 15ης Οκτώβρη (15 Ο) και οδήγησε τελικά στην πτώ¬ση της κυβέρνησης. Στις εκλογές που ακολούθησαν πρώτο κόμμα αναδείχθηκε το Δημοκρατικό Κόμ¬μα του Γιάνεζ Γιάνσα, που σχημά¬τισε κυβέρνηση συνασπισμού. Τα σκληρά μέτρα που εφάρμοσε είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια θέσε¬ων εργασίας, την αύξηση των ορί¬ων συνταξιοδότησης, περικοπές στις κοινωνικές παροχές, ενώ σχε¬διαζόταν αλλαγή του νόμου για τις απολύσεις και περικοπές στους μι¬σθούς του δημοσίου.

Έτσι η λαϊκή αγανάκτηση χτύ¬πησε κόκκινο και η αφορμή για ένα νέο ξέσπασμα δόθηκε όταν ο δή¬μαρχος της Μάριμπορ (της δεύτε¬ρης σε μέγεθος πόλης της Σλοβε¬νίας), ανέθεσε σε ιδιωτική εταιρεία να εγκαταστήσει κάμερες στους δρόμους και να συλλέγει τα χρή¬ματα από τις κλήσεις. Η διαδικα¬σία ανάθεσης του έργου θεωρήθη¬κε ότι έγινε με τρόπο αδιαφανή και ύποπτο. Οι πρώτες διαμαρτυρίες ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 2012 και κορυφώθηκαν σε μια μεγάλη διαδήλωση στις 21 Νοεμβρίου. Οι διαδηλωτές ζητούσαν την παραί¬τηση του δημάρχου Φρανκ Κάν¬γκλερ, ο οποίος τελικά παραιτήθη¬κε και τώρα αντιμετωπίζει κατηγο¬ρίες για διαφθορά από την Επιτρο¬πή για την Αντιμετώπιση της Δια¬φθοράς. Οι διαδηλώσεις ωστόσο απλώθηκαν σε όλη τη χώρα, ενά¬ντια πλέον στην κυβέρνηση και στα μέτρα λιτότητας, και στις 21 Δεκέμβρη οργανώθηκε στην πρω¬τεύουσα Λιουμπλιάνα διαδήλωση με το όνομα «Εξέγερση όλων των Σλοβένων». Η διαδήλωση επανα¬λήφθηκε στις 11 Ιανουαρίου και στις 23 του ίδιου μήνα οργανώθη¬κε γενική απεργία.

Το κλίμα όξυνε και η αναφορά της Επιτροπής για την Αντιμετώ¬πιση της Διαφθοράς, για διαφθορά του πρωθυπουργού Γιάνσα αλλά και του Ζόραν Γιάνκοβιτς, ηγέτη της «Θετικής Σλοβενίας» (του με¬γαλύτερου κόμματος της αντιπο¬λίτευσης) και δήμαρχου της Λιου¬μπλιάνα. Και οι δύο κλήθηκαν να απαντήσουν για τα χρήματα που βρέθηκαν στους τραπεζικούς λο-γαριασμούς τους με αδιευκρίνιστη προέλευση. Επίσης, ο Γιάνσα εγκα¬λείται σχετικά με την αγορά φιν¬λανδικών αρμάτων μάχης, ενώ ο Γιάνκοβιτς για τις εταιρίες με ιδι¬οκτήτες τους γιους του και για τις σχέσεις του με εταιρίες δημοσίων έργων.

Ο Γιάνσα, η κυβέρνησή του και τα ΜΜΕ προσπάθησαν να δυ¬σφημίσουν το κίνημα και τους δι-αδηλωτές κατηγορώντας τους ως «κομμουνιστικά ζόμπι» και «αρι¬στερούς φασίστες» που συμπερι¬φέρονται σαν ναζί. Το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο από αυτό που περί¬μεναν. Ο χαρακτηρισμός «κομμου¬νιστής» έφτασε να σημαίνει τον κάθε έναν που αντιτίθεται στην κυ-βερνητική πολιτική, ενώ μέσα στο κίνημα άνοιξε και η συζήτηση για το σοσιαλισμό, για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια.

Στις 8/2 η κυβέρνηση προσπά¬θησε να απαντήσει με μια δική της αντι-διαδήλωση στην πρω-τεύουσα, που όμως συγκέντρω¬σε μόνο 5.000. Το ίδιο βράδυ το κί¬νημα ανταπάντησε με διαδήλωση 20.000, που τώρα πλέον ζητούσαν όχι μόνο την ανάκληση των μέ¬τρων λιτότητας αλλά και την πα¬ραίτηση της κυβέρνησης, στρεφό¬μενοι και εναντίον του συνόλου της πολιτικής ελίτ.

Τελικά η κυβέρνηση εξαναγκά¬στηκε σε παραίτηση, καθώς δύο από τα κόμματα που συμμετεί¬χαν σε αυτήν απέσυραν τη στήρι¬ξή τους, με αποτέλεσμα να πάρει μόλις 33 ψήφους στη Βουλή ένα-ντι των απαραίτητων 55. Ταυτό¬χρονα, ο Ζόραν Γιάνκοβιτς παραι¬τήθηκε από την ηγεσία του κόμμα¬τός του – όχι όμως και από δήμαρ¬χος της Λιουμπλιάνα – και ανέλαβε η Αλένκα Μπράτουσεκ.

Η Μπράτουσεκ ανέλαβε και την πρωθυπουργία και υποσχέθη¬κε την αντιμετώπιση της κρίσης με αναδιάρθρωση του χρηματοπι¬στωτικού τομέα και όχι με εφαρ¬μογή μέτρων λιτότητας. Και αυτή όμως η κυβέρνηση είναι εύθραυ¬στη καθώς: α) στις εξαγγελίες της δεν αναφέρει τίποτα συγκεκριμέ¬νο για την αντιμετώπιση της ύφε¬σης και των επιπτώσεών της στους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώ¬ματα, παρά μόνο γενικολογίες. β) προς το παρόν αποφεύγει να απα¬ντήσει στις πιέσεις που δέχεται από το ΔΝΤ για αναδιάρθρωση του χρέους και λήψη ακόμα σκληρότε¬ρων μέτρων. γ) στη νέα κυβέρνηση συμμετέχουν σχεδόν τα ίδια κόμ¬ματα με την προηγούμενη, δηλα¬δή, πέρα από το κόμμα της Μπρά¬τουσεκ, η Λίστα Πολιτών, το Δημο¬κρατικό Κόμμα των Συνταξιούχων και το κόμμα των Σοσιαλδημοκρα¬τών. δ) εκκρεμούν κατηγορίες δια¬φθοράς και για την ίδια την Μπρά¬τουσεκ.

Οι εργαζόμενοι και η νεολαία δεν φαίνεται να έχουν ξεγελαστεί ούτε από την αλλαγή κυβέρνησης ούτε από τις εξαγγελίες της. Στις 10 Μάρτη οργανώθηκε η τέταρτη με¬γάλη διαδήλωση στη Λιουμπλιάνα, ως απάντηση στη νέα κυβέρνηση και τα μέτρα που σχεδιάζει.

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ – Απρίλιος 2013