80 χρόνια από την αυτοδιάλυση της 3ης Κομμουνιστικής Διεθνούς

Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Μαΐου

Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, το εργατικό – κομμουνιστικό κίνημα παγκοσμίως μπαίνει σε ραγδαία ανάπτυξη, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο τα ιστορικά καθήκοντα των εργατών, αυτά που η 2η Διεθνής είχε θυσιάσει στο βωμό των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων στον Α΄ Π.Π.

Παγκοσμίως, δημιουργούνται ΚΚ, ξεσπάνε εξεγέρσεις και επαναστάσεις σε αρκετές χώρες και το επαναστατικό κύμα του 1918-23 υπενθυμίζει την ανάγκη ύπαρξης ενός παγκόσμιου επαναστατικού κόμματος, μίας νέας Διεθνούς. Αυτή η αναγκαιότητα έγινε πράξη από τον Λένιν και τον Τρότσκι, που ανέλαβαν το έργο της ίδρυσης της 3ης Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Το ιδρυτικό συνέδριο έγινε στις αρχές Μαρτίου του 1919, με 52 αντιπρόσωπους από κομμουνιστικά κόμματα και σοσιαλιστικές ομάδες. Μέσα από τα πρώτα 4 συνέδρια της ΚΔ, τέθηκαν οι σημαντικότερες θεωρητικές και πρακτικές βάσεις για την εξάπλωση της επανάστασης, ψηφίστηκαν οι 21 όροι για την προσχώρηση στην ΚΔ (π.χ. εκκαθάριση σοσιαλδημοκρατικών υπολειμμάτων, αποδοχή δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, καταδίκη πασιφισμού και σοσιαλσωβινισμού κ.ά.), η τακτική του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου και μπήκαν τα θεμέλια του Μεταβατικού Προγράμματος. Τότε, όμως, θα συντελεστεί μία σημαντική τομή στην ΕΣΣΔ και στην ΚΔ, ο σταδιακός γραφειοκρατικός εκφυλισμός τους.

Ο Α΄ Π.Π., η στρατιωτική επέμβαση των ιμπεριαλιστών και των συμμάχων τους και ο εμφύλιος πόλεμος προκάλεσαν φρίκη στο ρωσικό προλεταριάτο και τα φτωχά αγροτικά στρώματα, αφήνοντας πίσω τους καταστροφή. Συνοπτικά, α) η βιομηχανική και αγροτική παραγωγή αποδεκατίστηκε, β) η πείνα και η φτώχεια θέριζαν τον ρωσικό λαό, γ) η πρωτοπορία του εργατικού κινήματος και των Μπολσεβίκων, που πρωταγωνίστησαν στην επανάσταση, πέθαναν από τον πόλεμο και τους λιμούς, δ) οι ταλαιπωρημένες πλατιές μάζες αποστασιοποιήθηκαν από την πολιτική δράση, ε) ο αναλφαβητισμός και η χρόνια υπανάπτυξη ευνόησε τμήματα του παλιού (τσαρικού) καθεστώτος να αναλάβουν θέσεις στον κρατικό μηχανισμό και τέλος στ) ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας ήταν η διεθνής απομόνωση της Σοβιετικής Ένωσης, μετά την ήττα της Γερμανικής Επανάστασης και γενικά του επαναστατικού κύματος του 1918-23. Αυτές οι αντικειμενικές συνθήκες, καθόρισαν την εμφάνιση και ανάπτυξη μίας γραφειοκρατικής κάστας στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ. Ωστόσο, για την επικράτησή της θα χρειαστούν και οι πολύτιμες υπηρεσίες του Στάλιν και της ομάδας του, που αποτέλεσαν τους κύριους εκφραστές των συμφερόντων της γραφειοκρατίας, πραγματοποιώντας ουσιαστικά μία πολιτική αντεπανάσταση.

Ο Λένιν ήδη από το 1922 προειδοποιούσε για τον κίνδυνο της γραφειοκρατίας και ζητούσε την απομάκρυνση του Στάλιν από την θέση του γενικού γραμματέα του κόμματος (πολιτική του Διαθήκη). Το 1924, ο Λένιν πεθαίνει και η πορεία επικράτησης της γραφειοκρατίας επιταχύνεται. Η σταλινική τάση μέσα στο κόμμα καταφέρνει σταδιακά να ελέγξει πλήρως τον κομματικό μηχανισμό. Από τη στιγμή που το κόμμα διαβρώνεται από τη γραφειοκρατία, μετατρέπεται από οργανωτής της πρωτοπορίας του προλεταριάτου σε διαχειριστή του κρατικού μηχανισμού, που διευρύνει διαρκώς τα υλικά της προνόμια εις βάρος του λαού. Έτσι, η εξουσία υφαρπάζεται από τα Σοβιέτ στο Κόμμα, από το Κόμμα στην ΚΕ και από την ΚΕ στον ΓΓ. Το συμφέρον της γραφειοκρατίας ήταν η παραμονή της ΕΣΣΔ σ’ αυτή τη μεταβατική κατάσταση, δηλαδή ούτε να υπάρχει προχώρημα της διεθνούς επανάστασης και οικοδόμηση του Σοσιαλισμού, ούτε να επιστρέψει στον καπιταλισμό, καθώς έτσι θα έχανε την εξουσία της. Η κύρια αντίσταση στα σχέδια της σταλινικής γραφειοκρατίας εκφράζεται από την Αριστερή Αντιπολίτευση του Τρότσκι, που δίνει μάχη για την επαναφορά του Κόμματος στις βασικές του αρχές (πάταξη προνομίων, εσωκομματική δημοκρατία, επαναφορά των Σοβιέτ κ.ά.). Πολύ γρήγορα θα συγκροτηθούν αντιπολιτευόμενες ομάδες και σε άλλες χώρες για την αντιμετώπιση της σταλινικής γραφειοκρατίας στο εσωτερικό των ΚΚ, που θα συγκροτήσουν την Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση.

Στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Μπολσεβίκοι), οι σταλινικοί διαγράφουν τον Τρότσκι και την Ενωμένη Αντιπολίτευση. Τότε ξεκινάει ένα άγριο ανθρωποκυνηγητό με δολοφονίες, εξορίες, φυλακίσεις και γκούλαγκ για κάθε επαναστάτη, αγωνιστή και αντιφρονούντα, που αντιμαχόταν την σταλινική γραφειοκρατία, εντός και εκτός της ΕΣΣΔ, με αποκορύφωμα της «Δίκες» της Μόσχας και τη δολοφονία του Τρότσκι στο Μεξικό από πράκτορα του Στάλιν.

Σύντομα, η γραφειοκρατία θα ελέγξει την 3η Διεθνή, επιβάλλοντας την αντεπαναστατική πολιτική της παγκόσμια. Από το 5ο μέχρι το 7ο Συνέδριο, η ΚΔ θα υιοθετήσει τις αντιμαρξιστικές αντεπαναστατικές θέσεις του «Σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα» και του «Παμφασισμού». Τη «θεωρία» των Σταδίων, σύμφωνα με την οποία «ο καπιταλισμός δεν είχε ωριμάσει, άρα ούτε οι συνθήκες για τη σοσιαλιστική επανάσταση». Και τέλος, την τακτική των Λαϊκών Μετώπων, βάζοντας το προλεταριάτο να συμμαχήσει με την «δημοκρατική» αστική τάξη ενάντια στον φασισμό.

Επομένως, στον Β΄ Π.Π. τα ΚΚ θα συμμαχήσουν με αστικά κόμματα και «δημοκράτες» ιμπεριαλιστές για την αντιμετώπιση του φασισμού. Αυτή η προδοσία θα κοστίσει τη ζωή σε εκατομμύρια εργάτες και κομμουνιστές, που θα σφαγιαστούν από τους ιμπεριαλιστές συμμάχους του Στάλιν. Η χαριστική βολή θα δοθεί στις 22 Μαΐου του 1943, όταν ο Στάλιν θα διαλύσει την 3η Διεθνή, ως παραχώρηση προς του ιμπεριαλιστές συμμάχους του (Αγγλία και ΗΠΑ).

Έτσι, το παγκόσμιο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα θα δεχθεί ένα σημαντικό χτύπημα, ωστόσο η σημαία του επαναστατικού μαρξισμού θα συνεχίσει να κρατιέται ψηλά σε όλη την μεταπολεμική περίοδο από την 4η Διεθνή και το ρεύμα του τροτσκισμού.