Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Η σπίθα στη πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων;
Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Η σπίθα στη πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων;
Από την Εργατική Πάλη Γενάρη
Κάθε φορά που οι Δυτικοί ιμπεριαλιστές, με μπροστάρη τις ΗΠΑ, αναθερμαίνουν τη σύγκρουση με τη Ρωσία και επιτείνουν την προσπάθεια περικύκλωσης και στραγγαλισμού της —όπως τώρα με το Ουκρανικό ζήτημα (βλ. ΕΠ Δεκέμβρη 2021)— τα Βαλκάνια αναταράσσονται. Η Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, ως φυσικό σύνορο ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές Ανατολής και Δύσης, αποτέλεσαν και αποτελούν χώρο διαμάχης για την επιρροή και την κυριαρχία, από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Η εντεινόμενη επιθετικότητα των Νατοϊκών έχει αναγκάσει τη Ρωσία να υιοθετήσει σκληρή στάση και, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, να απειλεί με πολεμικά αντίμετρα στα σενάρια εγκατάστασης του ΝΑΤΟ στα σύνορά της (αυτή είναι η βασική συζήτηση των πρόσφατων επαφών Μπάιντεν – Πούτιν). Την ίδια προσπάθεια ξεριζώματος της Ρωσικής Επιρροής ακολουθούν και στα Βαλκάνια, όπου υπάρχουν παραδοσιακά στενές σχέσεις των Ρώσων, ειδικά με τη Σερβία.
Αναζωπύρωση των Εθνικισμών
Τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, από την επέμβαση των Ευρωπαίων και Αμερικανών ιμπεριαλιστών, ακολούθησε ο επανασχεδιασμός του «Χάρτη των Βαλκανίων» με βάση τα δικά τους συμφέροντα. Η ΕΕ διασφάλισε τον έλεγχο της Κροατίας, Σλοβενίας, οι ΗΠΑ με εφαλτήριο την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία πάτησαν πόδι και στο Κόσσοβο, όπου έχουν μεγάλη στρατιωτική βάση. Το 2006 πέτυχαν και την απόσπαση – ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου. Η πολυεθνοτική Βοσνία-Ερζεγοβίνη έγινε ένα υβριδικό «ανεξάρτητο» κράτος το 1995 με τη συμφωνία του Ντέιτον. Μια περιοχή που στιγματίστηκε από σκληρό εμφύλιο με τη δολοφονία χιλιάδων μουσουλμάνων Βόσνιων από σέρβικες δυνάμεις. Αυτά τα γεγονότα ήταν και το εφαλτήριο για την παραπομπή και καταδίκη της σέρβικης ηγεσίας από το δικαστήριο των ιμπεριαλιστών στη Χάγη.
Η συμφωνία του Ντέιτον όριζε ως συνομοσπονδία τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη με 3 εκπροσώπους των εθνοτήτων ως επικεφαλής (Βόσνιοι μουσουλμάνοι, Σέρβοι, Κροάτες) και έναν ύπατο εκπρόσωπο της Διεθνούς Κοινότητας (ΝΑΤΟ και ΕΕ) ως επόπτη της ειρηνευτικής συμφωνίας και με αυξημένες αρμοδιότητες επέμβασης, ακόμα και αλλαγής των νόμων.
Το καλοκαίρι του 2021 απορρίφθηκαν από το δικαστήριο της Χάγης οι εφέσεις των καταδικασθέντων Σέρβων ηγετών και οριστικοποιήθηκε η ισόβια φυλάκισή τους. Ο ύπατος αρμοστής Β. Ίντσκο έσπευσε να αλλάξει τον ποινικό κώδικα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και να νομοθετήσει ως κακούργημα την άρνηση της γενοκτονίας των Μουσουλμάνων Βόσνιων από τις σέρβικες δυνάμεις, με ποινή 5 έτη φυλάκισης. Αυτή η απόφαση δεν ήταν παρά μια ακόμα επιθετική πρόκληση προς τους Σέρβους, όπως αυτές που λαμβάνουν χώρα διαρκώς με το προτεκτοράτο του Κοσσόβου και την απειλή της «μεγάλης Αλβανίας». Προκλήσεις και πιέσεις για να διακόψει η Σερβία τις σχέσεις της με τη Ρωσία και να συνδεθεί με την ΕΕ και τους Αμερικανούς.
Οι Σέρβοι, με τη στήριξη του Πούτιν, αντιδρούν και προτάσσουν για πρώτη φορά τη δική τους «μεγάλη ιδέα» για τον «Ενιαίο Σέρβικο Κόσμο». Το σχέδιό τους είναι η επανένωση με τη Σερβία των σέρβικων κοινοτήτων του Κοσσόβου, νέο δημοψήφισμα στο Μαυροβούνιο για ένωση με τη Σερβία και απόσχιση των Σέρβων της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης (πλειοψηφία του κρατιδίου) και ένωσή τους με τη μητέρα Σερβία. Αυτά τα σχέδια αλλαγής συνόρων και πληθυσμών δεν είναι μόνο των Σέρβων ή των Αλβανών, αλλά αποτελούν σενάρια που κρυφά συζητιούνται και εντός της ΕΕ.
Οι Σέρβοι της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με ηγέτη τον Μίλοραντ Ντόντικ προχώρησαν στις 10/12/2021 σε αποφάσεις που οδηγούν σε απόσχισή τους. Η Βουλή της Σέρβικης Δημοκρατίας της Βοσνίας αποφάσισε την αποχώρησή της από τον κοινό στρατό και τη δημιουργία δικού της αμιγώς σέρβικου, καθώς και την αποχώρησή της από το σύστημα δικαιοσύνης (ανώτατο δικαστήριο κ.λπ.) και τις φορολογικές αρχές. Αν αυτές οι αποφάσεις εφαρμοστούν στην πράξη θα σημάνουν ουσιαστικά την απόσχιση της σερβικής πλειοψηφίας από το κρατίδιο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και μ’ ένα πιθανό δημοψήφισμα, την προσπάθεια για επανένωση με τη Σερβία. Μια τέτοια εξέλιξη, θα έφερνε την αντίδραση των μουσουλμάνων Βόσνιων του Ιζετμπέγκοβιτς και των Κροατών και φυσικά των Δυτικών Ιμπεριαλιστών που ήδη απειλούν με κυρώσεις τους Σερβοβόσνιους. Αυτή μπορεί να είναι η σπίθα για συνολικές αναταράξεις και συγκρούσεις στα Βαλκάνια.
Η στάση των ιμπεριαλιστών
ΗΠΑ και ΕΕ πιέζουν τη Σερβία να σταματήσει τις κινήσεις των Σερβοβόσνιων. Η ΕΕ προβάλλοντας τα οικονομικά ανταλλάγματα που υποτίθεται θα προσδώσει στη Σερβία η είσοδός της στην ΕΕ και οι ΗΠΑ αυξάνοντας τις στρατιωτικές τους δυνάμεις στην περιοχή (βλ. Ελλάδα, Αλβανία, Ρουμανία, Βουλγαρία). Ωστόσο, η επαφή της Σερβίας με τη Ρωσία είναι στενή και σε όλα τα επίπεδα. Εκτός από την αγορά ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού, στην πρόσφατη συνάντηση Βούτσιτς – Πούτιν αποφασίστηκε η αύξηση του διμερούς εμπορίου κατά 10%, η δημιουργία μονάδας παραγωγής του ρωσικού εμβολίου Sputnik V στο Βελιγράδι και η τροφοδότηση της Σερβίας με ρωσικό αέριο έναντι 270 δολαριών ανά κυβικά μέτρα, όταν η αντίστοιχη τιμή διεθνώς αγγίζει τα 1.000 δολάρια! Αν σε αυτά προσθέσουμε και τη θρησκευτική επιρροή τους στην περιοχή, δύσκολα οι Ρώσοι θα ξεριζωθούν από την «καρδιά» των Βαλκανίων. Η Σερβία, εκτός από βαλκανικό κέντρο είναι και χώρα με πλούσιο υπέδαφος, ειδικά τώρα που επιβεβαιώθηκε γιγάντιο κοίτασμα λιθίου – βορίου στο έδαφός της, ορυκτό τεράστιας σημασίας για την κατασκευή μπαταριών ηλεκτροκίνησης. Ένα κοίτασμα που εποφθαλμιούν εταιρείες όλων των μεγάλων ιμπεριαλιστών.
Στις δυνάμεις που επεμβαίνουν στην περιοχή είναι και η Τουρκία, η οποία διατηρεί στενές σχέσεις με τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς σε όλες τις χώρες, ειδικά με τους Βόσνιους μουσουλμάνους και τους μουσουλμάνους της Βουλγαρίας, που το κόμμα τους στις πρόσφατες εκλογές εκεί έλαβε 12%!
Ενάντια στην αναζωπύρωση των εθνικισμών που γεννούν οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι ντόπιοι λακέδες τους και απειλούν με νέο αιματοκύλισμα τα Βαλκάνια, η μόνη απάντηση είναι η ταξική και διεθνιστική ενότητα των εργατικών τάξεων των Βαλκανίων, για την εκδίωξη των ιμπεριαλιστών και των ντόπιων καπιταλιστών, για μια σοσιαλιστική διέξοδο ως τη μόνη λύση για ευημερία και ειρήνη των λαών των Βαλκανίων.
