Οι επέτειοι του 2020: υπενθυμίσεις, ερωτήματα, προτάγματα (του Δημήτρη Κατσορίδα)

ΟΙ ΕΠΕΤΕΙΟΙ ΤΟΥ 2020: υπενθυμίσεις, ερωτήματα, προτάγματα 

–

Δημήτρης Κατσορίδας | 30.12.2020 

–

Το 2020 δεν σημαδεύτηκε μόνο από την πανδημία, αλλά και από μια σειρά σημαντικών επετείων, είτε μέσα από πρόσωπα είτε μέσα από ιστορικά γεγονότα, τα οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σημάδεψαν τα κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά πράγματα, αλλά και τη ζωή μας. Ας θυμίσουμε ορισμένα απ’ αυτά.  

Πέ­ρα­σαν 150 χρό­νια από την έναρ­ξη της Δεύ­τε­ρης Βιο­μη­χα­νι­κής Επα­νά­στα­σης τη δε­κα­ε­τία του 1870 με τις με­γά­λες εφευ­ρέ­σεις (τη­λέ­φω­νο, φω­νό­γρα­φος, απαρ­χές εξη­λε­κτρι­σμού, αυ­το­κί­νη­το με μη­χα­νή εσω­τε­ρι­κής καύ­σης κ.λπ.), αλλά και τη με­γά­λη οι­κο­νο­μι­κή ύφεση με­τα­ξύ 1873-1896, με απο­τέ­λε­σμα την όξυν­ση των κοι­νω­νι­κών αγώ­νων και αντι­θέ­σε­ων, η οποία έμελ­λε να ση­μα­δέ­ψει τον 20ό αιώνα, θε­τι­κά και αρ­νη­τι­κά. Έχου­με, όμως, και τα 200 χρό­νια από τη γέν­νη­ση του Φ. Έν­γκελς, θε­με­λιω­τή (μαζί με τον Μαρξ) της επι­στη­μο­νι­κής κρι­τι­κής του κα­πι­τα­λι­σμού και της ανα­γκαιό­τη­τας του σο­σια­λι­σμού. Επί­σης, συ­μπλη­ρώ­θη­καν 80 χρό­νια από τη δο­λο­φο­νία του Τρό­τσκι, βα­σι­κού πρω­τερ­γά­τη (μαζί με τον Λένιν) της πρώ­της νι­κη­φό­ρας ερ­γα­το­α­γρο­τι­κής επα­νά­στα­σης και θε­με­λιω­τή της Διαρ­κούς Επα­νά­στα­σης, του Κόκ­κι­νου Στρα­τού και της ανε­ξάρ­τη­της επα­να­στα­τι­κής τέ­χνης. Επί­σης, έχου­με τα 80 χρό­νια από την αυ­το­κτο­νία του Βάλ­τερ Μπέν­για­μιν (για να μην πέσει στα χέρια των­να­ζί), ενός αν­θρώ­που ο οποί­ος συ­νο­μί­λη­σε κρι­τι­κά με το μαρ­ξι­σμό και άσκη­σε με­γά­λη επιρ­ροή στα ζη­τή­μα­τα της αι­σθη­τι­κής. Και βέ­βαια, 70 χρό­νια από το θά­να­το του Όρ­γου­ελ, του αν­θρώ­που του οποί­ου το όνομα έμελ­λε να συν­δε­θεί με τη δυ­στο­πία, όπως είναι το κλα­σι­κό πλέον έργο του, «1984», και με την προ­φη­τι­κή επι­νό­η­ση του Με­γά­λου Αδελ­φού (Big Brother), προ­α­ναγ­γέλ­λο­ντας επί της ου­σί­ας τον έλεγ­χο των Μέσων Μα­ζι­κής Ενη­μέ­ρω­σης από λί­γους, αλλά και τον συ­νε­χή έλεγ­χο των πο­λι­τών, τόσο στα προ­σω­πι­κά τους δε­δο­μέ­να όσο και μέσα από κά­με­ρες πα­ντού. 

Υπήρ­χε, ωστό­σο, και ο ΠΟ­ΛΙ­ΤΙ­ΣΜΟΣ. Συ­μπλη­ρώ­θη­καν 250 χρό­νια από τη γέν­νη­ση του Μπε­τό­βεν, ο οποί­ος εξέ­φρα­σε μέσα από τη μου­σι­κή του τις κοι­νω­νι­κές αλ­λα­γές και το πρό­ταγ­μα της αδελ­φο­σύ­νης όλων των αν­θρώ­πων. Επι­πλέ­ον, συ­μπλη­ρώ­θη­καν 50 χρό­νια από τη διά­λυ­ση των Beatles, 40 χρό­νια από τη δο­λο­φο­νία του Λένον (και 80 από τη γέν­νη­σή του), αλλά και 50 χρό­νια από τον πρώτο δίσκο των Black Sabbath, οι οποί­οι θε­με­λί­ω­σαν τη Heavy Metal. 

Όσον αφορά τα καθ’ ημάς, πέ­ρα­σαν 100 χρό­νια από τη δο­λο­φο­νία του Δη­μο­σθέ­νη Λι­γδό­που­λου (ενός από τους πρω­τερ­γά­τες του ΣΕ­ΚΕ-ΚΚΕ), ο οποί­ος παρά το νεαρό της ηλι­κί­ας του έβαλε τη σφρα­γί­δα του στο νε­ο­σύ­στα­το σο­σια­λι­στι­κό και επα­να­στα­τι­κό κί­νη­μα της χώρας μας, αλλά και 70 χρό­νια από τη μέρα που χτύ­πη­σαν τις γυ­ναί­κες στο κο­λα­στή­ριο της Μα­κρο­νή­σου, το βράδυ της 30ής Ια­νουα­ρί­ου 1950, για να υπο­γρά­ψουν «δή­λω­ση με­τα­νοί­ας», επει­δή αγω­νί­στη­καν και αντι­στά­θη­καν στους Ναζί κατά τη διάρ­κεια της Κα­το­χής. 

Όμως, και στη χώρα μας έχου­με πλού­σια πο­λι­τι­στι­κή πα­ρά­δο­ση. Ας τη θυ­μη­θού­με. Συ­μπλη­ρώ­θη­καν 100 χρό­νια από τη γέν­νη­ση της με­γά­λης Ελ­λη­νί­δας του πο­λι­τι­σμού, Με­λί­νας Μερ­κού­ρη, μιας γυ­ναί­κας αυ­τό­νο­μης, ασυμ­βί­βα­στης, δυ­να­μι­κής, γοη­τευ­τι­κής, της οποί­ας το όνομα ταυ­τί­στη­κε τόσο με την τέχνη όσο και με την πο­λι­τι­κή. Έχου­με ακόμη και 50 χρό­νια από το θά­να­το του δε­ξιο­τέ­χνη του μπου­ζου­κιού Μ. Χιώτη (και 70 χρό­νια από την ηχο­γρά­φη­ση της «Πα­ρά­ξε­νης κο­πέ­λας» του), 60 χρό­νια από το θά­να­το του Μ. Κα­ρα­γά­τση(του πιο ερω­τι­κού συγ­γρα­φέα), 30 χρό­νια από το θά­να­το του αναρ­χι­κού υπαρ­ξια­κού χρι­στια­νο­ποι­η­τή Ν. Κα­ρού­ζου, 100 χρό­νια από τη γέν­νη­ση ενός από τους σπου­δαιό­τε­ρους Έλ­λη­νες δο­κι­μιο­γρά­φους, του Μα­νώ­λη Λε­ο­ντά­ρη (πα­ρω­νύ­μιο Λα­μπρί­δης), ο οποί­ος άνοι­ξε νέους ορί­ζο­ντες στα θέ­μα­τα της αι­σθη­τι­κής θε­ω­ρί­ας και της μαρ­ξι­στι­κής λο­γο­τε­χνι­κής κρι­τι­κής, ερ­χό­με­νος σε ρήξη με τη στα­λι­νι­κή ορ­θο­δο­ξία και τις αντι­λή­ψεις του σο­σια­λι­στι­κού ρε­α­λι­σμού στην τέχνη, αλλά και 45 χρό­νια από το θά­να­το (1975)και 110 χρό­νια από τη γέν­νη­ση (1910) του ποι­η­τή του ονεί­ρου, της ου­το­πί­ας, της φυγής, της μο­να­ξιάς, του υμνη­τή της γυ­ναί­κας που την κα­λού­σε να χο­ρέ­ψει πάνω στο φτερό του καρ­χα­ρία, Νίκου Καβ­βα­δία. 

Τέλος, αφή­νο­ντας το 2020 πίσω μας, τί­θε­νται ταυ­τό­χρο­να απο­λο­γι­στι­κά και αρ­κε­τά ερω­τή­μα­τα:Πόσο μας άλ­λα­ξε η παν­δη­μία; Πόσο βλέ­που­με αλ­λιώς τον κόσμο; Πώς βλέ­που­με τη σχέση μας με τη­φύ­ση και πόσο ση­μα­ντι­κή είναι για εμάς; Πώς βλέ­που­με το μέλ­λον της ερ­γα­σί­ας και της υγεί­ας, μπρο­στά­στις ζο­φε­ρές εξε­λί­ξεις; Πώς βλέ­που­με τις αν­θρώ­πι­νες σχέ­σεις; Μπο­ρού­με να φα­ντα­στού­με, αλλά και να προ­τά­ξου­με­έ­να υγιές και αν­θρώ­πι­νο πε­ρι­βάλ­λουν, χωρίς ανερ­γία, χωρίς φτώ­χεια, με λι­γό­τε­ρες ώρες ερ­γα­σί­ας και πολύ ελεύ­θε­ρο χρόνο; 

Εί­μα­στε κομ­μά­τι της φύσης. Όμως, η φύση θα επι­βιώ­σει και χωρίς εμάς, εμείς δεν θα επι­βιώ­σου­με χωρίς τη φύση. 

Αφή­νου­με πί­σω­το 2020 που μας τα­λαι­πώ­ρη­σε, αλλά κρα­τά­με τα θε­τι­κά, αυτά που μά­θα­με: Εξαρ­τιό­μα­στε ο ένας από τον άλλον και από τη φύση.Μπο­ρού­με να προ­χω­ρή­σου­με, αρκεί να σχε­διά­σου­με το μέλ­λον που αξί­ζου­με,με προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, της υγεί­ας, της ερ­γα­σί­ας,με δια­φά­νεια, συμ­με­το­χή, αυ­το­ορ­γά­νω­ση, αυ­τε­νέρ­γεια, αλ­λη­λεγ­γύη, κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη, δη­μο­κρα­τία. 

–

Ας φα­ντα­στού­με, λοι­πόν, αυτό που μας προ­έ­τρε­πε ο Λένον: Ένα κόσμο που 

«[…] δεν υπάρ­χουν κράτη 

Δεν είναι δύ­σκο­λο να το κά­νεις 

Τί­πο­τα για το οποίο να σκο­τώ­νεις ή να πε­θαί­νεις 

Και καμία θρη­σκεία επί­σης 

Φα­ντά­σου όλους τους αν­θρώ­πους 

Να ζουν τη ζωή ει­ρη­νι­κά 

[…] Φα­ντά­σου όλους τους αν­θρώ­πους 

Να μοι­ρά­ζο­νται όλο τον κόσμο 

Και ο κό­σμος θα ζει σαν ένα».