Δ. Κουτσούμπας:  Ένας αμετανόητος σταλινικός. Απάντηση στη συνέντευξη του ΓΓ του ΚΚΕ στην Εφημερίδα των Συντακτών

Δ. Κουτσούμπας:  Ένας αμετανόητος σταλινικός

–

Στις 11 Νοεμβρίου 2017 στην Εφημερίδα των Συντακτών δημοσιεύτηκε μια αρκετά μεγάλη συνέντευξη του Γ.Γ. του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα για την Οκτωβριανή Επανάσταση, τους πρωταγωνιστές της, τις Δίκες της Μόσχας, την Οικοδόμηση του Σοσιαλισμού κ.λπ. Αυτά που λέει ο Δ. Κουτσούμπας στην εν λόγω συνέντευξη που του παίρνει ο δημοσιογράφος Τάσος Παπάς δεν είναι μόνο ότι δεν έχουν καμιά σχέση με την Οκτωβριανή Επανάσταση και ολόκληρη την ιστορική περίοδο στην αναφέρεται, αλλά αποτελούν και συστηματική και συνειδητή παραποίηση της, όπως επίσης και συκοφάντηση των κυριότερων πρωταγωνιστών τη με πρώτο και καλύτερο βέβαια τον Λ. Τρότσκι. Συγκεκριμένα, οι ιστορικές παραποιήσεις και συκοφαντίες του Γ.Γ. του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα: 

–

1. Για τον χαρακτήρα της Ρώσικης Επανάστασης

Στην ερώτηση του δημοσιογράφου για το Λ. Τρότσκι και τον ρόλο του, Δ. Κουτσούμπας απαντάει, «Ο Τρότσκι είχε ένα ολόκληρο παρελθόν ουσιαστικών διαφωνιών με τους μπολσεβίκους και τον ίδιο τον Λένιν, για σημαντικά ζητήματα πριν ακόμη την επανάσταση. Οι απόψεις του, που ουσιαστικά υποτιμούσαν τις αναγκαίες κοινωνικές συμμαχίες της εργατικής τάξης ευτυχώς ηττήθηκαν και δεν οδήγησαν στην ήττα της σοσιαλιστικής επανάστασης». Στην ερώτηση του δημοσιογράφου υπάρχει ένα λάθος, χαρακτηρίζει τον Τρότσκι, «ήταν Μενσεβίκος», η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ. Μετά την διάσπαση του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος (ΡΣΔΕΚ) το 1903 σε μενσεβίκους και μπολσεβίκους  μεταξύ των δυο οργανώσεων δημιουργήθηκαν μια σειρά από ομάδες οι οποίες ανάλογα με την περίσταση τάσσονταν με τη μια ή την άλλη τάση. Τέτοια ήταν και η ομάδα  Mεζραγιότσι, στην οποία ανήκε ο Tρότσκι, ο Λουνατσάρσκι, Ουρίτσκι, Γιόφε, Λοζόφσκι και μια σειρά επιφανών στελεχών της επανάστασης, που ενώθηκαν με τους Μπολσεβίκους (όπως και πολλές άλλες ομάδες) καθώς η συμφωνία τους με τη νέα πολιτική γραμμή του κόμματος ήταν σχεδόν απόλυτη[1].

Ο Δ. Κουτσόυμπας λέει ότι υπήρχαν διαφωνίες χωρίς να τις αναφέρει. Πράγματι υπήρχαν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στον Λένιν και τον Τρότσκι γύρω από τον χαρακτήρα της ρώσικης επανάστασης. Ο Λένιν παρά την σχετική διαφοροποίησή του με τις θέσεις των μενσεβίκων επέμενε και αυτός ότι η ρώσικη επανάσταση θα ήταν αστικοδημοκρατική: «Μόνο οι πιο αδαείς μπορούν να αγνοούν τον αστικό χαρακτήρα της συντελούμενης δημοκρατικής επανάστασης», έγραφε του 1905. Αντίθετα ο Τρότσκι με τη θεωρία του της Διαρκούς Επανάστασης από το 1906, εξήγησε ότι ο χαρακτήρας της ρώσικης επανάστασης θα ήταν σοσιαλιστικός. Αναμφισβήτητα η ιστορία τον δικαίωσε πλήρως, και ο Λένιν με τις γνωστές «Θέσεις του Απρίλη» συνέπλευσε με ότι είχε υποστηρίξει ο Τρότσκι[2].

Συνεχίζοντας ο Δ. Κουτσούμπας τις ιστορικές ανακρίβειες και παραποιήσεις αναφέρει, «Οι απόψεις του, υποτιμούσαν τις αναγκαίες κοινωνικές συμμαχίες της εργατικής τάξης»-παλαιότερα όπως τώρα (ειδικά κάποιες σταλινομαοϊκές ομάδες) έλεγαν και λένε ότι ο Τρότσκι «υποτιμούσε τον ρόλο της αγροτιάς»! Είναι γνωστό ότι σ’ όλο το έργο του Λ. Τρότσκι ασχολείται με τις κοινωνικές συμμαχίες. Εκείνα τα χρόνια για την αναγκαιότητα της κοινωνικής συμμαχίας με την αγροτιά στα έργα του, Αποτελέσματα και Προοπτικές, στην  Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης (ΚΕΦ. ΙΙΙ, Το Προλεταριάτο και οι Χωρικοί),στη Διαρκή Επανάσταση[3] κ.λπ. Στο άρθρο του Θ. Μαράκη που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της ΟΚΔΕ  (https://www.okde.gr/archives/6364), αναφέρονται αρκετά για το ζήτημα της συμμαχίας με την αγροτιά. Αργότερα θα είναι ο κυριότερος θεωρητικός του Ενιαίο Εργατικού Μετώπου, δηλαδή του μετώπου των οργανώσεων της εργατικής τάξης που υιοθετήθηκε για πρώτη φορά από την 3η Κομμουνιστική Διεθνή (3ο και 4ο Συνέδριο). Και θα υπερασπίσει αυτή τη πολιτική και πολιτική τακτική ενάντια στα Λαϊκά Μέτωπα, δηλαδή τη συνεργασία των εργατικών και κομμουνιστικών κομμάτων με αστικά κόμματα που υιοθέτησε η σταλινοποιημένη Διεθνής και το ΚΚΕ με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα[4].

Τέλος, ο Δ. Κουτσούμπας φαίνεται ότι όχι μόνο αγνοεί ή διαστρεβλώνει βασικά ζητήματα γύρω από τον χαρακτήρα της ρώσικης επανάστασης , αλλά ακόμη και το τι γράφει το θεωρητικό περιοδικό του κόμματος στο οποίο ηγείται. Στο τελευταίο τεύχος της Κομουνιστικής Επιθεώρησης (ΚΟΜΕΠ, 5ο τεύχος, 2017) που είναι αφιερωμένο στη Οκτωβριανή Επανάσταση υπάρχει άρθρο του Μ. Παπαδόπουλου (ηγετικό στέλεχος) με τον τίτλο, «Από τν Οκτωβριανή Επανάσταση στην οπισθοχώρηση από την επαναστατική στρατηγική», όπου θεωρεί: α) λανθασμένο, το πρόγραμμα μπολσεβίκικου κόμματος που επεξεργάστηκε ο Λένιν, για το χαρακτήρα της επανάστασης στη Ρωσία από τις αρχές του αιώνα και το έδωσε ολοκληρωμένα στην επανάσταση του 1905[5], ως επανάστασης αστικοδημοκρατικής. Αυτό το λάθος,  λέει ο Μ. Παπαδόπουλος, το διόρθωσε ο ίδιος ο Λένιν το 1917 απορρίπτοντας τον αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα και προκρίνοντας τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της που οδήγησε στην νίκη της εργατικής τάξης τον Οκτώβρη. και β) λανθασμένη τη θέση της Κομμουνιστικής Διεθνούς που υιοθέτησε την λογική των σταδίων της επανάστασης[6] για τις χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού και ότι αυτή αποδείχθηκε η πηγή των δεινών των κομμουνιστικών κομμάτων.

–

2. Η Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ[7]

Στην ίδια ερώτηση του δημοσιογράφου και χωρίς να τον ρωτάται για τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτοφσκ ο Δ. Κουτσούμας πετάγεται σ’ αυτό το θέμα και λέει, «Το ίδιο συνέβη και στους πρώτους μήνες μετά την επανάσταση για το περίφημο ζήτημα της ειρήνης, όπως και τη δεκαετία του ‘20 και του ‘30, σε σχέση με την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Υπονόμευσε την προσπάθεια του πρώτου εργατικού κράτους να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και να υπογράψει τη συνθήκη ειρήνης του Μπρέστ-Λιτόφσκ». Είναι προφανές ότι ο Δ. Κουτσούμπας αντλεί τις πληροφορίες του για το Τρότσκι και το τι έγινε στο Μπολσεβίκικο Κόμμα γύρω από την εν λόγω Συνθήκη από το λιβελογράφημα του βέλγου σταλινικού Λούντο Μάρτενς[8].

Γύρω από το θέμα της υπογραφής ή μη συνθήκης με τους Γερμανούς[9] (τυπικά με τις λεγόμενες κεντρικές δυνάμεις: Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Βουλγαρία και με την Οθωμανική αυτοκρατορία τότε σύμμαχο της Γερμανίας) που είχαν εισβάλει στην τσαρική Ρωσία και απειλούσαν ακόμη και την Πετρούπολη, το μπολσεβίκικο κόμμα λίγους μήνες μετά την κατάληψη της εξουσίας γνώρισε σοβαρότατη κρίση, έφτασε ακόμη και στα πρόθυρα της διάσπασης και ταυτόχρονα έδειξε ότι ήταν δημοκρατικό κόμμα σε απίστευτο βαθμό. Υπήρχαν τρεις θέσεις που συγκροτούσαν τρεις σκληρά αντιμαχόμενες τάσεις[10]: α) Η θέση του Λένιν που έλεγε, υπογραφή της συνθήκης ειρήνης με τους ταπεινωτικούς όρους που πρότειναν οι γερμανοί. Η θέση του Λένιν ήταν η περισσότερο μειοψηφική μέσα στην ΚΕ του κόμματος αλλά και σε οποιοδήποτε όργανο όχι μόνο του κόμματος[11]. β) Η Θέση των «αριστερών κομμουνιστών» με επικεφαλείς τον Μπουχάριν και Ράντεκ που έλεγε, συνέχιση του πολέμου ως «επαναστατικό πόλεμο» που, πίστευαν, θα οδηγούσε σε ξεσήκωμα των προλετάριων στη Γερμανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η θέση των «αριστερών κομμουνιστών» συγκέντρωνε μέχρι μια ορισμένη περίοδο την σχετική πλειοψηφία μέσα στο μπολσεβίκικο κόμμα όπως και την υποστήριξη άλλων αριστερών ρευμάτων: Αναρχικοί, διεθνιστές Μενσεβίκοι, Αριστεροί και Δεξιοί Εσέροι κ.ά. γ) Η θέση του Τρότσκι που μπορεί να συνοψιστεί, «ούτε πόλεμος ούτε ειρήνη», που μάλλον ήταν η σωστότερη απ’ όλες. Αυτή η θέση πλειοψηφούσε (με παραλλαγές την ψήφιζε και η τάση που ήταν υπέρ της συνέχισης του πολέμου) μια που ο Λένιν συντάσσονταν μ’ αυτή προκειμένου να αποτρέψει την θέση των «αριστερών κομμουνιστών» την οποία θεωρούσε καταστροφική. Τελικά χάρη στην αποχή του Τρότσκι αλλά και τις αδυναμίες (έλλειψη αποφασιστικότητας, ηγέτη κ.α.) των «αριστερών κομμουνιστών», πλειοψήφησε στη ΚΕ (από τους 15 παρόντες, οι 7 ψήφισαν υπέρ της άποψής του για ειρήνη με τους όρους των Γερμανών και υπογραφής της συνθήκης, 4 έκαναν αποχή, ενώ 4 ψήφισαν κατά) η θέση του Λένιν, το Φλεβάρη του 1918. Η στάση του Τρότσκι για την ψήφο του φαίνεται και από τη δήλωσή του «Δεν είμαι βέβαιος πως έχει δίκιο (εννοεί τον Λένιν), αλλά δεν θέλω να κάνω κάτι που θα μπορούσε να βλάψει την ενότητα του κόμματος».

Για να καταλάβουμε καλύτερα τις θέσεις των τριών θέσεων, πρέπει να τις τοποθετήσουμε στο γενικό πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο εκείνης της εποχής, αφήνοντας κατά μέρος τις αθλιότητες των σταλινικών περί προδοτών, πρακτόρων, υπονόμευσης της σοσιαλιστικής πορείας κ.λπ. Τρείς ή τέσσερεις βασικοί παράγοντες: Πρώτο, η επανάσταση στη Γερμανία και στην Αυστρία (και στην Ουγγαρία)  θα ξεσπάσει λίγους μήνες αργότερα, το Νοέμβρη του 1918 και για την κατάπνιξή τους θα χρησιμοποιηθούν στρατεύματα που είχαν αποσυρθεί από το ρωσικό μέτωπο. Δεύτερο, πέρα από τον εμφύλιο πόλεμο που έχει ξεσπάσει σε πολλά μέρη της Ρωσίας έχει αρχίσει και η εισβολή των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων όπως και της Ελλάδας. Ασφαλώς ο εμφύλιος και η ιμπεριαλιστική επέμβαση ήταν μια θανάσιμη απειλή για το νεαρό εργατικό κράτος που κανένας δεν μπορούσε να υποτιμήσει, αλλά αποδείχτηκε εκ των πραγμάτων ότι ο Λένιν υπερτιμούσε τις δυνατότητες τον λευκών και των ιμπεριαλιστών και υποτιμούσε τη δύναμη της οκτωβριανής επανάστασης και του κόκκινου στρατού. Τρίτο, η Αυστροουγγαρία διαλύθηκε  τον Οκτώβριο του 1918 και λίγο μετά είχαμε τα επαναστατικά γεγονότα του Νοέμβρη. Τέταρτο, οι γερμανοί-όπως αποκαλύφθηκε αργότερα από επίσημα έγγραφα- δεν είχαν δυνάμεις για μεγάλη επίθεση και απλά μπλόφαραν.

Από τα λίγα που παραθέσαμε παραπάνω για τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ φαίνεται το μέγεθος της ιστορικής ανακρίβειας και συκοφάντησης που επιχείρησε για το Λ. Τρότσκι και τους άλλους πρωταγωνιστές αυτού του πολύ κρίσιμου θέματος στην ιστορία της ρώσικης επανάστασης.

–

3. Για τη Διαθήκη του Λένιν

Σε ερώτηση του δημοσιογράφου σχετικά με την πολιτική Διαθήκη[12] και την, «πιο σκληρή (κριτική) στον Στάλιν για τον οποίο έλεγε ότι πρέπει να αντικατασταθεί από γραμματέας και να βρεθεί κάποιος άλλος που θα είναι πιο υπομονετικός, πιο διακριτικός απέναντι στους συντρόφους του και λιγότερο ιδιότροπος», ο Δ Κουτρούμπας δεν απαντάει στην ερώτηση, αλλά επιτίθεται στο Τρότσκι και στον Μπουχάριν (Για τον Τρότσκι, «μη μπολσεβικισμό», «υπερβολική αυτοπεποίθηση» και «τάση προς τις καθαρά διοικητικές μεθόδους δουλειάς». Για τον Μπουχάριν, ότι οι απόψεις του δύσκολα μπορούν να χαρακτηριστούν ως «ολότελα μαρξιστικές», καθώς «ποτέ δεν κατάλαβε ολοκληρωμένα τη διαλεκτική»), αλλοιώνοντας ουσιαστικά τις απόψεις του Λένιν, τις οποίες απέκρυψαν για δεκαετίες από την εργατική τάξη της ΕΣΣΔ, τα μέλη του ΚΚΣΕ και των ΚΚ όλου του κόσμου[13].

Τα κύρια σημεία της Διαθήκης του Λένιν δεν χωρούν την παραμικρή παρερμηνεία. Αυτά είναι:

1) Η προσοχή που πρέπει να επιδείξει το κόμμα απέναντι στο κίνδυνο της ανερχόμενης γραφειοκρατίας.

2) Ο κίνδυνος της διάσπασης του κόμματος.

3) Η ανάγκη για την απομάκρυνση του Στάλιν από τη θέση του Γ.Γ του κόμματος.

4) Η αξιολόγηση μερικών ηγετικών στελεχών του μπολσεβίκικου κόμματος, ανάμεσα στους οποίους και ο Τρότσκι.

Παραθέτοντας ορισμένα κομμάτια από τη Διαθήκη μπορεί εύκολο να καταλάβει κάποιος γιατί ο Δ. Κουτσούμπας δεν απαντάει στην ερώτηση του δημοσιογράφου: Για τον Στάλιν, στο 2^ο γράμμα προς το Συνέδριο (24/12/1923) γράφει, «Από τότε που έγινε γενικός γραμματέας, ο σύντροφος Στάλιν, έχει συγκεντρώσει απεριόριστη δύναμη στα χέρια του και δεν είμαι βέβαιος, αν θα είναι πάντα σε θέση να χρησιμοποιεί αυτή την δύναμη με αρκετή σύνεση». Στη προσθήκη αυτού του γράμματος (4/1/1923) γράφει, «Ο Στάλιν είναι πολύ τραχύς κι αυτό το ελάττωμα, αν και ανεκτό μεταξύ μας και στις μεταξύ κομμουνιστών σχέσεις, είναι απαράδεκτο σ’ αυτόν που κατέχει τον τίτλο του Γενικού Γραμματέα. Γι’ αυτό προτείνω στους συντρόφους να σκεφτούν τον τρόπο μετάθεσης του Στάλιν απ’ αυτή τη θέση και να τοποθετήσουν σ’ αυτήν ένα άλλο πρόσωπο, που από όλες τις άλλες απόψεις να διαφέρει από τον σύντροφο Στάλιν μόνο σε ένα προσόν, και συγκεκριμένα: να είναι πιο ανεκτικός, πιο πιστός (αφοσιωμένος), πιο ευγενικός και πιο διακριτικός προς τους συντρόφους, λιγότερο ιδιότροπος κτλ. Αυτά ίσως φανούν μηδαμινές λεπτομέρειες».

Αυτό το δριμύ κατηγορητήριο του Λένιν, φυσικά, ο Στάλιν δεν ήθελε με τίποτα να γίνει γνωστό στα μέλη του κόμματος (ενόψει του 13ου Συνεδρίου του Κόμματο) και έβαλε σε ενέργεια κάθε είδους βρώμικου μέσου για να το επιτύχει. Ωστόσο, το κατόρθωσε (ουσιαστικά τον έσωσαν) μόνο χάρη στη βοήθεια των μελλοντικών θυμάτων του Ζηνόβιεφ-Κάμενεφ, οι οποίοι κατόρθωσαν να αποσπάσουν απόφαση της ΚΕ (με μεγάλη πλειοψηφία) για τη μη δημοσιοποίηση της Διαθήκης. Η μόνη που πάλεψε διαμαρτυρόμενη γι’ αυτή την απαράδεκτη απόφαση ήταν η σ. του Λένιν Ν. Κρούπσκαγια. Για αυτή την εξέλιξη, δυστυχώς, φέρει ευθύνη και ο Τρότσκι που δεν μίλησε, αν και όλα τα μάτια της ΚΕ είχαν στραφεί προς αυτόν περιμένοντας να ακούσουν τι θα πει. «Στο τέλος ο Τρότσκι, σαν μουδιάσματος και παγωμένος από την αηδία, σιώπησε», έτσι παρουσιάζει ο Ι. Ντόιτσερ τη κατάσταση του Τρότσκι μπροστά σ’ αυτή την άθλια εικόνα της ΚΕ του μπολσεβίκικου κόμματος[14].

Για το Λ. Τρότσκι, ο Λένιν γράφει στο 2^ο γράμμα (24/12/1923), «Ο σύντροφος Τρότσκι, από την άλλη μεριά, όπως έδειξε ήδη η πάλη του ενάντια στην ΚΕ στο ζήτημα του Λαϊκού Επιτροπάτου Συγκοινωνιών, δεν διακρίνεται μόνο για τις εξαιρετικές του ικανότητες. Προσωπικά είναι αναμφισβήτητα ο πιο ικανός άνθρωπος στη σημερινή ΚΕ, μα είναι κι ο άνθρωπος που διακρίνεται από μια υπερβολική αυτοπεποίθηση και ρέπει υπερβολικά προς τις καθαρά διοικητικές μέθοδες δουλειάς», και λίγο παρακάτω, «…αλλά και δεν μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη πάνω στους ίδιους προσωπικά, όπως δεν μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη στον Τρότσκι για τον μη μπολσεβικισμό του».

Όπως μπορεί να δει οποιοσδήποτε αυτά που λέει ο Δ. Κουτσούμπας  δεν έχουν την παραμικρή σχέση μ’ αυτά που λέει ο Λένιν στη διαθήκη του και αποτελούν ιστορικές ανακρίβειες και παραποιήσεις που κατασκευάστηκαν αργότερα από τη σταλινική σχολή πλαστογραφίας. Ένα σημείο χρειάζεται να διευκρινιστεί κυρίως για ιστορικούς λόγους, αυτό που γράφει ο Λένιν για το «μη μπολσεβικισμό του», στο οποίο επικεντρώθηκε όλη η σταλινική λασπολογία. Ο Λένιν μάλλον εννοούσε την «μπολσεβίκικη καταγωγή του» και «όχι τον μη μπολσεβικισμό του. Αυτό συνάγεται από το γεγονός ότι ο ίδιος ο Λένιν είχε δηλώσει από τις 14 Νοεμβρίου 1917, «Ο Τρότσκι το κατάλαβε αυτό , και από τότε δεν υπάρχει καλύτερος μπολσεβίκος» και βέβαια αυτός μεγάλος και αυστηρός στις κρίσεις του ηγέτης δε συνήθιζε να λέει άλλα την μια φορά και άλλα την άλλη. Τέλος, αυτή την περίοδο ο Λένιν έκανε πολλές προσκλήσεις στον Τρότσκι για συνεργασία και κοινό μέτωπο ενάντια στον Στάλιν και την ανερχόμενη γραφειοκρατία[15].

Για τους άλλους μπολσεβίκους επαναστάτες που κατηγορεί ο Δ. Κουτσούμπας παίρνοντας επιλεκτικά αποσπάσματα από τη Διαθήκη, ο Λένιν γράφει στο 2ο γράμμα  και στη συνέχειά του (15/12/1923): Για τους Ζηνόφιεφ-Κάμενεφ «Δεν θέλω να χαρακτηρίσω και τα άλλα μέλη της ΚΕ με βάση τις προσωπικές τους ιδιότητες, θα θυμίσω μόνο πως το επεισόδιο του Οκτώβρη με τον Ζινόβιεφ και τον Κάμενεφ δεν ήταν φυσικά τυχαίο, αλλά και δεν μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη πάνω στους ίδιους προσωπικά». Για τους Μπουχάριν-Πιατάκοφ, «…θέλω να πω λίγα λόγια για τον Μπουχάριν και τον Πιατακόφ. Είναι, κατά τη γνώμη μου, οι πιο εξέχουσες μορφές (ανάμεσα στις πιο νέες δυνάμεις) και πρέπει γι’ αυτούς να έχει κανείς υπόψη του τα έξης: ο Μπουχάριν δεν είναι μόνο ένας από τους πολυτιμότερους και μεγαλύτερους θεωρητικούς του Κόμματος, αλλά θεωρείται επίσης, και δικαιολογημένα, το αγαπημένο παιδί του Κόμματος. Όμως τις θεωρητικές του αντιλήψεις με πολύ μεγάλο σκεπτικισμό μπορεί κανείς να τις κατατάξει στις ολοκληρωτικά μαρξιστικές, γιατί σ’ αυτές υπάρχει κάτι το σχολαστικό (ποτέ δεν μελέτησε και νομίζω ποτέ δεν κατάλαβε ολοκληρωμένα τη διαλεκτική».

–

4. Για τις δίκες της Μόσχας

Σε ερώτηση του δημοσιογράφου για τις δίκες της Μόσχας, «Στις δίκες της Μόσχας δικάστηκαν, καταδικάστηκαν και στη συνέχεια εκτελέστηκαν πολλά στελέχη της ιστορικής ηγεσίας των μπολσεβίκων. Πιστεύετε ότι εκείνες οι δίκες ήταν δίκαιες;», η απάντηση του Δ. Κουτσούμπα είναι μνημείο αθλιότητας: «Ολόκληρη η περίοδος από τη νίκη της επανάστασης το 1917 ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν μια κρίσιμη περίοδος στην οποία διαμορφώθηκαν οι βάσεις της σοσιαλιστικής οικονομίας, έγινε η εκβιομηχάνιση, καταγράφηκαν σημαντικές επιτυχίες που οδήγησαν σε κοσμοϊστορικές κατακτήσεις την εργατική τάξη στη Ρωσία»… «Υπήρχαν σαμποτάζ, δολοφονίες στελεχών…»… «όξυνση της πάλης εκφράστηκε και στο εσωτερικό του κόμματος των μπολσεβίκων ήδη από τη δεκαετία του 1920. Πάντα άλλωστε η ταξική πάλη εκφράζεται σκληρά σε επαναστατικές περιόδους, όπως συνέβη και στη γαλλική αστική επανάσταση με τις συγκρούσεις ανάμεσα στους γιακωβίνους και τους γιρονδίνους, αλλά και μέσα στις κόλπους των γιακωβίνων. Είναι απαραίτητο να καταλάβει κανείς δηλαδή ότι δεν μιλάμε για δίκες κάποιων «διαφωνούντων», για ομάδες με οργανωμένη, συνωμοτική δράση ενάντια στο σοσιαλισμό…» … «Αυτή ήταν μια σκληρή πραγματικότητα, αλλά η επανάσταση δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, ούτε προβλήματα λύνονται με «μαγικά». Ανεξάρτητα από αδυναμίες ή λάθη που μπορούμε ιστορικά να διερευνήσουμε, η πολεμική ενάντια σε αυτή την περίοδο και η «σταλινολογία» στόχο έχουν να χτυπήσουν ακριβώς την περίοδο που μπήκαν οι βάσεις του σοσιαλισμού».

Οι ανοησίες περί γιακοβίνων, γιρονδίνων και ο κυνισμός με τον οποίο περιγράφει ο Δ. Κοτσούμπας τα αναρίθμητα θύματα του σταλινισμού, ανάμεσα στα οποία και σχεδόν όλα τα ηγετικά στελέχη του μπολσεβίκικου κόμματος, της Οκτωβριανής Επανάστασης, της οικοδόμησης του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο, της δημιουργίας της 3ης Διεθνούς και της ΕΣΣΔ, μονάχα περιφρόνηση και θλίψη αξίζει γι’ αυτόν τον αμετανόητο σταλινικό. Χρειάζεται μια σύντομη αναφορά γι’ αυτά τα εγκλήματα: Στις δίκες του Αυγούστου του 1936, του Ιανουαρίου του 1937, του Ιουνίου του 1937 και του Μαρτίου του 1938, εκτελέστηκαν πολλοί σημαντικοί ηγέτες του κόμματος και του στρατού, συμπεριλαμβανομένων των Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ, Ράντεκ, Πιατακόβ, Τουχατσέφσκι, Ρίκοβ, Ρακόφσκι, Κρεστίνσκι, Σοκόλνικοβ, Αντόνοφ-Οβσέγενκο κ.ά. Από τα 26 τακτικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής (Κ.Ε.) του 10ου συνεδρίου (δηλαδή της τελευταίας Κ.Ε. όπου συμμετείχε ο Λένιν), τα δεκαεπτά εκτελέστηκαν ή δολοφονήθηκαν. Από τα δέκα τακτικά μέλη του Πολιτικού Γραφείου των μπολσεβίκων το 1922, εκτελέστηκαν τα έξι. Ακόμα, τα μέλη της ανώτατης και ανώτερης ηγεσία του Κόκκινου Στρατού, που είχαν αναδειχθεί κερδίζοντας τον εμφύλιο πόλεμο, εκτελέστηκαν ως συνωμότες. Τρεις από τους πέντε στρατάρχες, τρεις από τους τέσσερεις διοικητές στρατιών και οι δώδεκα υποδιοικητές τους, 60 από τους 97 διοικητές σωμάτων στρατού, και οι 136 από τους 199 διοικητές μεραρχιών τουφεκίστηκαν.

Ακόμη, οι δίκες των στελεχών συνοδεύτηκαν από ένα μαζικότατο πογκρόμ εναντίον της εργατικής τάξης και ιδιαίτερα των μελών του ΚΚΣΕ. Στο 18ο Συνέδριο του κόμματος, που έγινε το 1939, από τα 1.589.000 μέλη, μόνο το 0,3% από αυτά, δηλαδή περίπου 5.000 μέλη είχαν προσχωρήσει πριν από το 1917, ενώ 1% (δηλαδή 16.000 μέλη) προσχώρησαν το 1917 και ένα 10% των μελών προσχώρησαν τα έτη 1918-1920. Σύμφωνα με πηγές που δημοσιεύτηκαν το 1990, στη δεκαετία του 1930 καταδικάστηκαν για «αντεπαναστατικές δραστηριότητες» 3.777.234 άτομα, εκ των οποίων εκτελέστηκαν οι 789.098, που εξηγεί την παραπάνω τρομακτική αλλοίωση της σύνθεσης του ΚΚΣΕ.[16]

Όλα αυτά δεν είναι «σταλινολογία», τα εγκλήματα του Στάλιν και των συνεργατών του, με όλη την έκταση και τη φρίκη τους, μπορούν να εξηγηθούν μόνο από τη φύση και την κοινωνική θέση του γραφειοκρατικού στρώματος. Οι γραφειοκράτες, παρά την επικράτησή τους τη δεκαετία του ’20 και την εκκαθάριση της αντιπολίτευσης, κάθε άλλο παρά ήταν σίγουροι για τη μονιμότητα της εξουσίας και των προνομίων τους. Όσο οι κατακτήσεις του Οκτώβρη και η συλλογική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής έμεναν όρθιες (παρά τις στρεβλώσεις τους) και κατά συνέπεια οι γραφειοκράτες δεν μπορούσαν να συγκροτηθούν ως νέα εκμεταλλεύτρια τάξη, βρίσκονταν κάτω από τη διαρκή απειλή μιας πολιτικής επανάστασης των μαζών που θα αποκαθιστούσε την κυριαρχία των σοβιέτ. Μια τέτοια επανάσταση μπορούσε να πυροδοτηθεί από μια επαναστατική νίκη σε μια καπιταλιστική χώρα, και γι’ αυτό οι σταλινικοί μισούσαν θανάσιμα τους επαναστάτες όλων των χωρών (πολλοί από αυτούς συκοφαντήθηκαν και δολοφονήθηκαν με το τον πιο άγριο τρόπο) και έκαναν το παν για να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η βασική αντίφαση μεταξύ συλλογικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και διεύθυνσης της οικονομίας από μια διευθυντική κάστα οδηγούσε σε απίστευτες παλινωδίες και μεγάλες οικονομικές αποτυχίες, για τις οποίες η γραφειοκρατία αναζητούσε αποδιοπομπαίους τράγους και ταυτόχρονα υπήρχε διαρκώς ο κίνδυνος καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Η συνεπακόλουθη πτώση του κύρους τους στις μάζες μαζί με την εύθραυστη φύση της εξουσίας τους, οδηγούσε τους γραφειοκράτες στην επιβολή ενός βάρβαρου αστυνομικού καθεστώτος, που για να στερεώσει τα προνόμιά τους έπρεπε να πετύχει τη συντριβή κάθε αντιπολίτευσης, κάθε ελεύθερης έκφρασης και, σε τελική ανάλυση, της ανθρώπινης προσωπικότητας. Οι παλιοί μπολσεβίκοι, ακόμα κι αν είχαν συνθηκολογήσει, είχαν ακόμα ένα σχετικό κύρος στις μάζες και θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνοι στην περίπτωση μελλοντικών εξεγέρσεων. Γι’ αυτό έπρεπε να συκοφαντηθούν και να εξοντωθούν. Οι σταλινικοί φοβούνταν και μισούσαν θανάσιμα τον Τρότσκι και την Αριστερή Αντιπολίτευση, γιατί ήταν οι μόνοι που μπορούσαν να ξεσκεπάσουν τα εγκλήματά τους και τη φύση της εξουσίας τους στους εργάτες όλου του κόσμου. Έτσι, χρησιμοποίησαν τις ψεύτικες ομολογίες και τις δικαστικές σκευωρίες της Μόσχας για να παρουσιάσουν τους τροτσκιστές και τους άλλους αντιπολιτευόμενους- στην ΕΣΣΔ και σ’ όλο τον κόσμο-ως προδότες και συνεργάτες του φασισμού.

–

5. Τι υπερασπίζεται ο Δ. Κουτσούμπας

Για τον Δ.Κουτσούμπα όλα αρχίζουν, «Η οπορτουνιστική στροφή που ξεκίνησε το 1956 δεν σηματοδοτεί μια άμεση ανατροπή του σοσιαλισμού, αλλά μια «αλλαγή πορείας» η οποία προοδευτικά διαμόρφωσε τις προϋποθέσεις αντεπαναστατικής ανατροπής του σοσιαλισμού και που κορυφώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘80. Μετά το 20ό Συνέδριο στην οικονομία ενισχύθηκαν οι απόψεις ότι με εργαλεία του καπιταλισμού μπορούν να λυθούν προβλήματα του σοσιαλισμού, και έτσι υιοθετήθηκαν μέτρα υπέρ της αγοράς, του κέρδους και άλλα που αποδυνάμωσαν τελικά τον κεντρικό σχεδιασμό». Βέβαια, δεν άρχισαν όλα μετά το 20^ο Συνέδριο, απλά μετά το 1956 η πορεία εκφυλισμού που είχε αρχίσει από την επικράτηση του σταλινισμού συνεχίστηκε και μεγάλωσε ώσπου οδήγησε στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Να σημειωθούμε ακόμη ότι όλες οι αλλαγές που έγιναν από το 20^ο Συνέδριο μέχρι και του Γκορμπατσόφ χειροκροτήθηκαν από το ΚΚΕ. Δεν γνωρίζει ο Δ. Κουτσούμπας, όπως και οι προηγούμενοι ηγέτες του ΚΚΕ, ότι υπήρχε στην ΕΣΣΔ διαφθορά, απάθεια των εργαζομένων και λαών (φάνηκε στο τέλος από την μη υπεράσπιση του γραφειοκρατικού καθεστώτος από τις μάζες), εξωφρενικά προνόμια της γραφειοκρατίας, παραοικονομία, φτώχεια, μαφιόζικες δράσεις, επιβίωση θρησκόληπτων ρευμάτων κ.ά.[17] Δεν γνωρίζει ο Δ. Κουτσούμπας ότι όλα τα ανώτερα κομματικά και κρατικά στελέχη της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού» είναι αυτοί που λεηλάτησαν τον πλούτο των χωρών τους, μεταμορφώθηκαν σε καπιταλιστές (όχι σε μια νύχτα) και κομπορρημονούσαν ότι αυτοί «γκρέμισαν τον κομμουνισμό».

Ο Δ. Κουτσούμπας τελειώνει συνέντευξη του, λέγοντας, «Αδιανόητο είναι να πιστεύει κανείς ότι …ο κόσμος δεν θα αλλάξει και ότι θα παραμείνει αιώνιος ο καπιταλισμός, που είναι ένα σύστημα άδικο και εκμεταλλευτικό. Η νέα προσπάθεια θα έχει ως πείρα όλο τον 20ο αιώνα και γι’ αυτό θα ξεκινάει από καλύτερη αφετηρία». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεράστια ζημιά που προκάλεσε στο εργατικό κίνημα η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η παλινόρθωση του καπιταλισμού αποτέλεσε μια πολύ σημαντική ήττα για το εργατικό κίνημα και ένα σοβαρό τραυματισμό της εναλλακτικής λύσης και της ιδέας του Σοσιαλισμού. Απόψεις σαν του Δ. Κουτσούμπα που ταυτίζουν το σοσιαλισμό με το αντίθετό του τον σταλινισμό μεγαλώνουν αυτή τη ζημιά και προσφέρουν ανεκτίμητη υπηρεσία στην αστική τάξη και τους ιμπεριαλιστές που αυτό επεδίωκαν και επιδιώξουν ιδιαίτερα σήμερα που έχει οξυνθεί η κρίση του άθλιου εκμεταλλευτικού τους συστήματος. Στην ΕΣΣΔ (στην Κίνα και στις άλλες ανατολικές χώρες) δεν κατέρρευσε, ούτε απέτυχε ο Σοσιαλισμός, η σχεδιασμένη οικονομία και αναδείχτηκε ο θρίαμβος της αγοράς όπως ισχυρίζεται η παγκόσμια αστική τάξη, ούτε ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» της σταλινικής/μαοϊκής περιόδου όπως «τραγουδάνε τα κουρέλια» του σταλινισμού, αλλά το καθεστώς της σταλινική γραφειοκρατίας, ο παρασιτικός όγκος που μεγάλωσε πάνω στο ζωντανό σώμα του νεαρού εργατικού κράτους.

Δεν υπάρχει, επίσης, αμφιβολία ότι το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα θα ξανασηκωθούν, ο σταλινικός («λέπρα του διεθνούς εργατικού κινήματος» την ονομάζει Ο Τρότσκι) ποτέ[18]. Ναι,  παρά τις όποιες αντικομουνιστικές υστερίες ή σταλινικές προκαταλήψεις, η ιστορία δε σταμάτησε, ούτε έμεινε και μένει να εκθειάζει και να αναπολεί το «πεθαμένο» του Δ. Κουτσούμπα. Οι εργατικές και λαϊκές μάζες και προπαντός η πρωτοπορία τους δεν μπορούν να προχωρήσουν λοβοτομημένες, χωρίς να γνωρίζουν την ιστορία τους, την ιστορία του εργατικού, επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος, τα εγκλήματα του σταλινισμού αυτού του νεκροθάφτη της επανάστασης.

Ναι, χωρίς αμφιβολία, οι νέες γενιές των επαναστατών ας είναι βέβαιες για τον θρίαμβο του επαναστατικού μαρξισμού, για τη νίκη της επανάστασης. Το σπάσιμο της συνέχειας λόγω του εκφυλισμού και τελικά της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ (και τα δυο δεν ήταν καθόλου αναγκαία), ο «θρίαμβος» της αγοράς που φαίνεται σαν επιστροφή και νίκη του παλιού, δεν είναι παρά μια συγκυριακή κατάσταση. Ο ένας μετά τον άλλο οι αστοί οικονομολόγοι ομολογούν άμεσα ή άμεσα την αποτυχία των δικών τους θεωριών και δοξασιών και μιλούν για την σοβαρότατη κρίση του καπιταλισμού και αναζητούν εξηγήσεις ή και λύσεις στις θεωρίες του Μαρξ για την κρίση. Πράγματι, αυτό που κυρίως αναφαίνεται να θριαμβεύει από αυτή τη τεράστια κρίση του καπιταλιστικού συστήματος είναι ο Μαρξ και οι αναλύσεις του για τον ξεπερασμένο καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και για την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού. Για την εργατική πρωτοπορία, είναι επιτακτική ανάγκη να γνωρίσουν αυτές τις αναλύσεις, είναι μια πυξίδα χωρίς την οποία ελλοχεύουν κίνδυνοι τεράστιων λαθών, όπως μας δείχνει και η πλούσια ιστορική εμπειρία. Αυτή η αναζήτηση των εξηγήσεων για την κρίση του καπιταλισμού στις μαρξιστικές θεωρίες, δε σημαίνει απλά και μόνο μια ξερή και μονομερή «επιστροφή» στο Κεφάλαιο, αλλά μια συνολική επιστροφή στην θεωρία, πολιτική και πρακτική του επαναστατικού μαρξισμού για τη σοσιαλιστική επανάσταση: Δηλαδή στον μπολσεβικισμό του Λένιν και του Τρότσκι, στη θεωρία για τον ιμπεριαλισμό, την παρακμή του καπιταλισμού και του αστικού κράτους, τη θεωρία της επικαιρότητας της σοσιαλιστικής επανάστασης και τη θεωρία και πρακτική της Διαρκούς Επανάστασης και του μεταβατικού προγράμματος. Μονάχα έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά, να γκρεμίσουμε τον καπιταλισμό και να οικοδομήσουμε το σοσιαλιστικό μέλλον της ανθρωπότητας

–

23/11/2017

Σωφρόνης Παπαδόπουλος

 –

[1] Αυτά αναφέρονται σε όλες τις ιστορίες. Τα ίδια λέει στο πρόσφατο βιβλίο του και ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης (γνωστός φίλος του ΚΚΕ και υποψήφιος βουλευτής Επικράτειας στις εκλογές του Γενάρη 2015) Η Ρωσική Επανάσταση-μια σύντομη ιστορία, Εκδόσεις ΚΨΜ(2017), σελ 39.

[2] Για μια διεξοδική ανάλυση των τριών θέσεων για το χαρακτήρα της Ρώσικης Επανάστασης δες: α) Τα έργα του Λ. Τρότσκι, Αποτελέσματα και Προοπτικές, (γράφτηκε το 1906), εκδ. Λέων  Η Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης, (γράφτηκε το 1931-32), εκδ. Εργατική Πάλη, Στην Υπεράσπιση του Οκτώβρη-Ο λόγος στην Κοπενχάγη, (γράφτηκε το 1932), εκδ. Εργατική Πάλη, Η Διαρκής Επανάσταση, (γράφτηκε το 1935), εκδ. Αλλαγή, Το Μεταβατικό Πρόγραμμα, (γράφτηκε το 1938), εκδ. Εργατική Πάλη, Τρεις αντιλήψεις για τη Ρώσικη Επανάσταση, (γράφτηκε το  1940). β) Κωνσταντίνος Σηφάκης-Γιώργος-Θεοδωρίδης-Γιάννης Σμυρλής, 100 Χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση, Μπροσούρα Νο 29, εκδ. Εργατική Πάλη (2017). γ) Γιάννης Σμυρλής-Σωφρόνης Παπαδόπουλος, Τα διδάγματα του Οκτώβρη, Τετράδια του Μαρξισμού, Νο 05, εκδ. ΚΨΜ

[3] Ενδεικτικά αναφέρουμε ένα απόσπασμα χαρακτικό το απόψεων του Τρότσκι για την αναγκαιότητα  της συμμαχίας με την αγροτιά: «Όχι μόνο το αγροτικό, αλλά και το εθνικό ζήτημα καθορίζουν στην αγροτιά –τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού στις καθυστερημένες χώρες– μια εξαιρετική θέση στη δημοκρατική επανάσταση. Χωρίς μια συμμαχία του προλεταριάτου με την αγροτιά, τα καθήκοντα της δημοκρατικής επανάστασης δεν μπορούν να εκπληρωθούν, δεν μπορούν ούτε καν να τεθούν στα σοβαρά». Λ. Τρότσκι, Η Διαρκής Επανάσταση, εκδ. Αλλαγή (1982), σελ. 152

[4] Σήμερα το ΚΚΕ, μετά από αρκετές δεκαετίες που στοίχησαν στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα τραγωδίες, παραδέχεται έστω και με μισόλογα ότι η τακτική των Λαϊκών Μετώπων ήταν λάθος. Για περισσότερα δες: Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, «Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο 1940-41», εκδ. Σύγχρονη Εποχή (2015). Επίσης: Απάντηση της Ο.Κ.Δ.Ε. στην σταλινοζαχαριαδική τριάδα (Γ. Πετρόπουλος, Β. Λιόσης, Δ. Δημητριάδης, https://www.okde.gr/archives/3643

[5] Βασικά οι θέσεις που περιέχονται στο βιβλίο του «Δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση».

[6] Υπαινίσσεται μάλιστα ότι αυτό οφείλεται στη θέση του Λένιν περί του αστικοδημοκρατικού χαρακτήρα της επανάστασης. Η αλήθεια είναι ότι η σταλινική γραφειοκρατία χρησιμοποίησε την παλιά θέση του Λένιν, όταν «κατασκεύασε» την Θεωρία των Σταδίων, καταπατώντας τις αποφάσεις των τεσσάρων πρώτων συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Οι διάφορες σταλινομαοϊκές ομάδες το ισχυρίζονται διαρκώς.

[7] Σχετικά με τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ μπορεί να δει όποιος ενδιαφέρεται: Λ. Τρότσκι, Η ζωή μου, εκδ. Αλλαγή, σελ. 343…. Λ. Τρότσκι, Η σταλινική σχολή της πλαστογραφίας, εκδ, ΕΝΕΚΕΝ, σελ 228… Όπως και, α) Ε.Χ.Καρρ, Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης 1917-1923, εκδ. Υποδομή (1977), 1ος Τομ., σελ. 252… β) Ζαν Ελλενστέιν, Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης, εκδ. Θεμέλιο (1976), τομ Α, σελ. 153… γ) Ισαάκ Ντόιτσερ, Ο Ένοπλος Προφήτης 1879-1923, εκδ. Oxford University Press, σελ. 346… στα αγγλικά σε PDF, The Prophet Armed: Trotsky, 1879-1921, σελ 346..

[8] Κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τη Γερμανία, το Δεκέμβρη του 1917, ο Λένιν και ο Στάλιν, με σκοπό να διαφυλαχτεί όπως-όπως η σοβιετική εξουσία, επέμεναν να γίνουν αποδεκτοί οι ταπεινωτικοί όροι των Γερμανών. Εκτιμούσαν ότι, έτσι κι αλλιώς, ο ρωσικός στρατός δεν ήταν σε θέση να πολεμήσει. Μπουχάριν και Τρότσκι ήθελαν να μη γίνουν αποδεκτοί οι όροι και να κηρυχτεί «επαναστατικός πόλεμος». Για τον Λένιν, αυτό ισοδυναμούσε με το να πέσουν στην παγίδα της αστικής τάξης που έκανε υπερεθνικιστική προπαγάνδα, με σκοπό να οδηγήσει σε κατάρρευση την μπολσεβίκικη εξουσία. Λούντο Μάρτενς, Μια άλλη ματιά στον Στάλιν, εκδ. Σύγχρονη Εποχή (1997). Δες επίσης μια απάντηση στο βιβλίο του, Μια άλλη ματιά διαστρέβλωσης, https://www.okde.gr/archives/5426

[9] Οι συζητήσεις άρχισαν στις 28 Νοεμβρίου 1917, υπήρξε μια μικρή διακοπή, τελικά η Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ υπογράφτηκε στις 3 Μαρτίου 1918. Στην πρώτη φάση των συνομιλιών επικεφαλής της αντιπροσωπίας ήταν ο Τρότσκι στην δεύτερη ο Σοκόλνικοφ που υπόγραψε και την συνθήκη. Με την ταπεινωτική Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ η επαναστατική Ρωσία παραχώρησε στους γερμανούς(και κεντρικές δυνάμεις) τεράστιες εκτάσεις της Ουκρανίας, της Φινλανδίας, των Βαλτικών χωρών όπως και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που ανήκαν στην Τσαρική αυτοκρατορία κ.ά. Επίσης υποχρεώθηκε να καταβάλει  το αστρονομικό ποσό των έξι δισεκατομμυρίων χρυσών μάρκων ως αποζημιώσεις στη Γερμανία και αναλάμβανε μάλιστα την υποχρέωση να κάνει αμέσως, πλήρη αποστράτευση χωρίς να εξαιρείται και ο Κόκκινος Στρατός, να παροπλίσει τον πολεμικό στόλο κ.λπ. 

[10] Οι «αριστεροί κομμουνιστές» εξέδιδαν αυτή την περίοδο και για 15 μέρες στην Πετρούπολη δική τους εφημερίδα, την «Κομμουνίστ». Τον Δεκέμβρη του 1923 ο Ζηνόβιεφ ισχυρίσθηκε ότι «οι αριστεροί κομμουνιστές» εξέταζαν σοβαρά τη σύλληψη του Λένιν και άλλων της τάσης του και την αντικατάστασή του από τον Πιατάκωφ. Αργότερα μια ομάδα «αριστερών κομμουνιστών»-ανάμεσα στους οποίους και οι Ράντεκ και Πιατάκωφ- το αρνήθηκε ή μάλλον είπαν ότι υπήρξαν κάποια σχόλια «χάριν αστεϊσμού» (για την ιστορία να αναφέρομαι ότι η κατηγορία για πραξικόπημα εναντίον του Λένιν χρησιμοποιήθηκε για τον Μπουχάριν στη δίκη του το 1937!) . Ο Λόμωφ δήλωσε ανοιχτά (παρόμοιες δηλώσεις έκανε και ο Ντζερζινσκι) ότι «πρέπει να πάρουμε την εξουσία χωρίς τον Βλαντιμίρ Ίλιτς». Για περισσότερα δες: Ε.Χ.Καρρ, Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης 1917-1923, εκδ. Υποδομή (1977), 1ος Τομ., σελ. 252… 

[11] Μόλις το ¼ των οργανώσεων του κόμματος και 2 (σημαντικά, της Πετρούπολης και της Σεβαστούπολης αλλά με επιφυλάξεις) από τα 230 Σοβιέτ την υποστήριζαν. Σε μια πρώτη ψηφοφορία που έγινε σε μια κομματική σύσκεψη, η άποψη του Λένιν συγκέντρωσε 15 ψήφους, του Τρότσκι 16 και του Μπουχάριν 32.

[12] Β. Λένιν, Άπαντα, τομ. 45ος εκδ. Σύγχρονη Εποχή, σελ. 343-353.  Επίσης και στο βιβλίο, Η Πλατφόρμα της Ενωμένης Αντιπολίτευσης 1927, εκδ. Εργατική Πάλη.

[13] Η πολιτική Διαθήκη του Λένιν δημοσιεύτηκε (όπως και άλλα κείμενα του που είχαν απαγορευτεί από τη σταλινική γραφειοκρατία) στην ΕΣΣΔ μόνο μετά το 20 Συνέδριο το 1956. Μέχρι τότε κινούνταν παράνομα  κυρίως από την Αριστερή Αντιπολίτευση, όποιος όμως συλλαμβάνοντας να την κυκλοφορεί στέλνονταν στην Σιβηρία ή εκτελούνταν. Στις 13 Μάη 1956 στη Κομσομόλσκαγια Πράβδα (Νεολαιίστικη Αλήθεια) δημοσιεύτηκαν μόνο ορισμένα αποσπάσματα  της Διαθήκης, αυτά που αναφέρονταν στον Στάλιν, ενώ παραλείπονταν όσα αναφέρονταν στον Τρότσκι και τους άλλους ηγέτες του μπολσεβίκικου κόμματος. Για πρώτη φορά δημοσιεύτηκε ολόκληρη στο σοβιετικό περιοδικό Κομμουνιστής στις 30/6/1956. Εκτός ΕΣΣΔ κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από το 1925-26, μάλλον με πρωτοβουλία του Μαξ  Ήστμαν. 

[14] Ισαάκ Ντόιτσερ, Ο Άοπλος Προφήτης 1921-1929, εκδ. Vintage books, σελ. 138, στα αγγλικά σε PDF, The Prophet Unarmed: Trotsky, 1921-1929, σελ 114

[15] Για περισσότερα δες: Λ. Τρότσκι, Η ζωή μου, εκδ. Αλλαγή, ιδιαίτερα στο Κεφ, Η Αρρώστια του Λένιν. Λ. Τρότσκι, Η σταλινική σχολή της πλαστογραφίας, εκδ. ΕΝΕΚΕΝ, σε πολλά κεφάλαια. Ισαάκ Ντόιτσερ, Ο Άοπλος Προφήτης 1921-1929, εκδ. Vintage books, στο κεφ. Το Ανάθεμα, σελ 75, στα αγγλικά σε PDF, The Prophet Unarmed: Trotsky, 1921-1929, σελ 62. Επίσης, Ε.Χ.Καρρ, Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης 1917-1923, 3ος τομ, εκδ. Υποδομή (1982), Ζαν Ελλενστέιν, Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης, εκδ. Θεμέλιο (1976), τομ. Α. το κεφ., Το Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπ.) της ΕΣΣΔ από το 1922 έως το 1924.

[16] Για περισσότερα δες: α) Jean–Jacques Marie, Στάλιν, εκδ. Οδυσσέας (2003), και ειδικά στη σελ. 447-548. β) Οι δίκες της Μόσχας https://www.okde.gr/archives/571 και Σηφάκης Κωνσταντίνος, 80 χρόνια από τις Δίκες της Μόσχας https://www.okde.gr/archives/5141 κ.λπ.

[17] Περισσότερα για τη σοβιετική κοινωνία, οικονομία κ.λπ. δες: Η Πλατφόρμα της Ενωμένης Αντιπολίτευσης 1927, εκδ. Εργατική Πάλη και βέβαια, Λ. Τρότσκι, Η Προδομένη Επανάσταση, εκδ. Εργατική Πάλη.

[18]  Σήμερα αυτό που είχε γράψει ο Τρότσκι το 1937, «η ιστορία δεν θα συγχωρέσει ούτε μια σταλαγματιά αίμα που προσφέρθηκε στον καινούργιο Μολώχ της αυθαιρεσίας και του προνομίου»… «Ο Στάλιν θα εξαφανιστεί από τη σκηνή κάτω από το βάρος των εγκλημάτων του, σαν ο νεκροθάφτης της επανάστασης και η πιο απαίσια μορφή της Ιστορία», (Λ. Τρότσκι, Τα εγκλήματα του Στάλιν, εκδ. «Προμηθέας» (1952), σ. 311) έχει ήδη πραγματοποιηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της. Η μεγάλη πλειοψηφία του εργατικού, επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος έχει απορρίψει τον σταλινισμό και τα σταλινικά καθεστώτα. Οι λίγοι υπερασπιστές και οπαδοί τους θα μένουν όλο και λιγότεροι.