Δημοψήφισμα 1974: Μοναρχία τέλος!
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Δεκεμβρίου 2024
Στις 8 Δεκέμβρη συμπληρώνεται μισός αιώνας από το δημοψήφισμα για τον βασιλιά, όπου ο ελληνικός λαός θα ψηφίσει συντριπτικά υπέρ της αβασίλευτης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με ποσοστό 69,1%, ενώ στα μεγάλα αστικά κέντρα ξεπερνούσε το 80%. Έτσι μπαίνει τέλος σε αυτόν τον αναχρονιστικό και λαομίσητο αστικό θεσμό που είχε παραμείνει για σχεδόν ενάμιση αιώνα στη χώρα, επισφραγίζοντας μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Η Ελλάδα θα είναι μέχρι σήμερα η τελευταία χώρα στην Ευρώπη με έκπτωτη μοναρχία.
Η μοναρχία στην Ελλάδα δεν προερχόταν από εσωτερικές κοινωνικές διεργασίες της άρχουσας τάξης, αλλά από υπόδειξη των «υψηλών προστάτιδων δυνάμεων» της Ευρώπης, που είχαν σημαντικό λόγο μετά την «διάσωση» της ελληνικής άρχουσας τάξης στο Ναυαρίνο το 1827. Με αυτόν τον τρόπο θα έρθει η βασιλεία και η δυναστεία των Γλύξσμπουργκ που κατέφθασαν έπειτα από την εκθρόνιση του Όθωνα. Η μακροχρόνια παραμονή του βασιλικού θεσμού οφείλονταν στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (κυρίως της Αγγλίας), αλλά και σε μια ταξική ισορροπία δυνάμεων μέσα στην ελληνική κοινωνία. Η βασιλεία ήταν υπό διωγμό πολλές φορές μετά από κινήματα και εξεγέρσεις, αλλά επανερχόταν είτε βίαια είτε με νόθα δημοψηφίσματα. Ωστόσο, μεταπολεμικά, μαζί με την εξασθένιση του βασικού υποστηρικτή της, της Αγγλίας, θα εξασθενίσει ο θεσμός αυτός, καθώς η πλάστιγγα θα γέρνει πλέον υπέρ του στρατού, που βρισκόταν υπό την επιρροή του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Όσο προχωρούσε ο καιρός, τόσο οι Γλύξμπουργκ δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν στις αλλαγές, χάνοντας όποια ερείσματα είχαν μέσα στο αστικό κράτος (κυβέρνηση, στρατός κ.ά.). Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια πριν την έκπτωση του Κωνσταντίνου, οι βοναπαρτιστικές ενέργειες του βασιλιά και η εμπλοκή του στα πολιτικά πράγματα, σε συνδυασμό με τον παρασιτικό τρόπο ζωής της βασιλικής οικογένειας, στάθηκαν αφορμή για μεγάλα κινήματα και εξεγέρσεις.
Τα Ιουλιανά και οι αποστασίες
Την περίοδο όπου εμφανίζονται οι πρώτες σημαντικές ρωγμές στο μετεμφυλιακό κράτος έπειτα από μεγάλους εργατικούς και λαϊκούς αγώνες, ο αντιδραστικός ρόλος του Παλατιού θα είναι πρωταγωνιστικός, εξυπηρετώντας μαζί με τα δικά του ιδιαίτερα συμφέροντα, τα συμφέροντα των αμερικάνων ιμπεριαλιστών. Η άνοδος της Ένωσης Κέντρου (ΕΚ) του Γ. Παπανδρέου στην εξουσία στις αρχές της δεκαετίας του 1960 δεν μπορούσε να κατευνάσει την ανοδική πορεία του κινήματος, αλλά αντίθετα το κίνημα έγινε πιο μαχητικό και πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. Κάτω από αφόρητη πίεση των μαζών για πολιτικές και κοινωνικές παραχωρήσεις, η ΕΚ γίνεται κομμάτια στο εσωτερικό της και έρχεται σε κάποια «αντίθεση» με το Παλάτι και τους Αμερικάνους. Πέραν την άνοδο των αγώνων, και τα δύο κυβερνητικά αστικά κόμματα (ΕΚ και ΕΡΕ) εξέφραζαν την επιτακτική ανάγκη να εκσυγχρονιστεί (προφανώς ελεγχόμενα) το μετεμφυλιακό καθεστώς σε μια κατεύθυνση να συνδεθεί η ελληνική αστική τάξη με τον «ευρωπαϊσμό». Αυτός ο εκσυγχρονισμός περνούσε σε ένα βαθμό και από το πολιτειακό ζήτημα.
Η «ρήξη» Παλατιού – ΕΚ ξέσπασε όταν ο βασιλιάς απαιτούσε τον έλεγχο του στρατού, του υπουργείου Εθνικής Άμυνας (νευραλγικά κέντρα για τον έλεγχο του κράτους και της εξουσίας) και γενικότερα της εξωτερικής πολιτικής, που πέρναγε μέσα από αυτό και το Κυπριακό, όπου οι Αμερικάνοι ζητούσαν επιτακτικά λύση. Ο Κωνσταντίνος εξαναγκάζει σε παραίτηση τον Παπανδρέου και σχηματίζεται μια κυβέρνηση με αποστάτες από την ΕΚ. Το «βασιλικό πραξικόπημα» όπως έχει μείνει στην συλλογική μνήμη των μαζών, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και πυροδότησε την συσσωρευμένη αγανάκτηση και οργή στην έκρηξη των Ιουλιανών. Η μεγάλη λαϊκή εξέγερση ήταν ο λόγος που έπεσαν τρεις αυλικές κυβερνήσεις στο διάστημα 1965-66. Εκεί θα τελειώσει ουσιαστικά η Μοναρχία και είναι σίγουρο ότι θα τελείωνε και τυπικά αν δεν μεσολαβούσε η Χούντα των Συνταγματαρχών.
Ο παρασιτισμός
Ενώ μεγάλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας βρίσκονταν σε απόλυτη εξαθλίωση, η βασιλική οικογένεια ζούσε «ζωή χαρισάμενη», σφετεριζόμενη την δημόσια περιουσία. Όλες οι επιχορηγήσεις, παροχές, προικοδοτήσεις της βασιλικής οικογένειας γινόταν ασφαλώς από τα κρατικά ταμεία. Το βασιλικό «φέσι» είχε φτάσει να είναι πενταπλάσιο από την χρηματοδότηση που λαμβάνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Η προίκα που δόθηκε το 1962 στην πριγκίπισσα Σοφία για τον γάμο της, πιθανόν πλησίαζε το ύψος των ετήσιων δαπανών του κράτους για την Παιδεία!
Μάλλον η πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία των Γλύξμπουργκ ήταν η «βασιλική πρόνοια», δηλαδή ο έρανος της μητέρας του Κωνσταντίνου, Φρειδερίκης. Θεσπίστηκε κατά την διάρκεια του Εμφυλίου και προχωρούσε σε παιδομάζωμα στις εμπόλεμες περιοχές. Όποια οικογένεια δεν υπάκουγε στις απαγωγές της «Φρίκης», όπως την αποκαλούσαν, ήταν κατευθείαν μη «εθνικόφρων» και υποψήφιος για εξορία. Όλα τα αίσχη του Παλατιού χρηματοδοτούνταν από ειδικούς φόρους της Φρειδερίκης: από «φόροι υπέρ τρίτων», και φόροι θεάματος, μέχρι φόροι τσιγάρων κατέληγαν για τα «ανδραγαθήματα» του Στέμματος.
Ήταν ο Κωνσταντίνος «αντιχουντικός» ή ένας αθεράπευτος αντικομμουνιστής;
Στη Μεταπολίτευση όπου ακολούθησε μαζί με την έκπτωσή του, ο Κωνσταντίνος θέλησε να παρουσιάζεται ως «δημοκράτης» που συγκρούστηκε με την Χούντα γι’ αυτό και καθαιρέθηκε από τον Παπαδόπουλο. Τίποτε πιο ψέμα δεν υπάρχει από αυτό τον ισχυρισμό. Στην πραγματικότητα, ο βασιλιάς είχε σχεδιάσει την δικιά του «Χούντα των Στρατηγών» αλλά τον πρόλαβε η «Χούντα των Συνταγματαρχών». Αν η δεύτερη Χούντα δεν υπήρχε, τότε σίγουρα ο βασιλιάς θα είχε ματαιώσει τις προγραμματισμένες εκλογές από το δικό του στρατιωτικό πραξικόπημα. Ενώ αποδέχθηκε αρχικά τον Παπαδόπουλο, ενορχήστρωσε αντιπραξικόπημα τον Δεκέμβρη του 1967 που κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία καθώς δεν τον στήριξε ούτε ο στρατός ούτε οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές. Για το ποιες ήταν οι προθέσεις, φαίνονται ολοκάθαρα από τα λεγόμενά του: «Η Επανάστασις (σ.σ. το απριλιανό πραξικόπημα), ως έκφρασις επιθυμίας εξυγιάνσεως του νοσηρού πολιτικού αδιεξόδου, ορθώς παρενεβλήθη εις την ζωήν του Έθνους […] Η Επανάστασις πρέπει να τεθεί υποστηρίξεως όλων των πολιτών […] υπό την ηγεσία πνοήν και ουσιαστικό προβάδισμα της Α.Μ. του Βασιλέως με σαφή και αδίστακτον διαχωρισμόν μόνον των κομμουνιστών». Ήταν η τελευταία παρέμβαση του βασιλιά στην πολιτική ζωή, αποχωρώντας ηττημένος από το αξίωμα.
Με τον θάνατο του Κωνσταντίνου πριν 2 χρόνια, πέθανε μαζί κι ένα σκοτεινό κεφάλαιο στην ελληνική ιστορία. Όσο κι αν τον ανακαλούν στην μνήμη τους πολλοί από τους σκοταδιστές της ΝΔ ένα πράγμα είναι σίγουρο: η συλλογική μνήμη δεν σβήνει.
