COP29 – Περιβαλλοντική καταστροφή
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Δεκεμβρίου 2024
Όσκαρ νεοφιλελεύθερης υποκρισίας
Η διάσκεψη για το κλίμα COP29 ξεκίνησε στις 11 Νοεμβρίου στο Μπακού (Αζερμπαϊτζάν) και έληξε στις 24 του ίδιου μήνα, 2 μέρες μετά την προγραμματισμένη λήξη της. Ο λόγος της παράτασης; Το σκληρό παζάρι μεταξύ «αναπτυσσόμενων» και ανεπτυγμένων χωρών για την αύξηση των κεφαλαίων που θα διαθέσουν οι δεύτερες στο ταμείο «Απωλειών και Ζημιών» για το κλίμα. Υπολογίζεται ότι απαιτούνται 1 τρισ. δολάρια ετησίως, μόνο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής καταστροφής – και το ποσό της φετινής COP άγγιξε μόλις τα 300 δισ.!
Πρόεδρος της Συνόδου ήταν ο Μουχτάρ Μπαμπάγιεφ, αζέρος υπουργός Οικολογίας και Φυσικών Πόρων, πρώην στέλεχος της πετρελαϊκής Socar και «διάδοχος» του Sultan Al Jaber, προέδρου της περσινής συνόδου και διευθύνοντος συμβούλου των πετρελαϊκών εταιριών Adnoc και Abu Dhabi National Oil Company. Για το ίδιο το Αζερμπαϊτζάν, το 90% των εξαγωγών προέρχονται από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Έτσι, οι θιασώτες της περιβαλλοντικής καταστροφής συζητούν για τη «σωτηρία» του πλανήτη… Αυτό το οξύμωρο θέατρο τους είναι απαραίτητο, όχι μόνο για τα μάτια του κόσμου, αλλά και για το πως θα διασώσουν και θα διατηρήσουν τα κέρδη τους και θα αντισταθμίσουν τις οικονομικές ζημιές που προκαλούν οι συνέπειες της καταστροφής του πλανήτη.
Αν μέχρι πέρυσι οι ίδιοι λομπίστες των πετρελαϊκών συζητούσαν, πέραν των οικονομικών, για τους στόχους περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στο +1,5οC και του net-zero (μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου) έως το 2030, φέτος δεν μπορούσαν να ανεβάσουν επιτυχώς το ίδιο θεατρικό έργο. Η κατάσταση έχει εκτροχιαστεί και 3 τουλάχιστον από τις 5 κορυφαίες επιστημονικές ομάδες παγκοσμίως έχουν δηλώσει ότι ο στόχος του +1,5οC έγινε από φέτος παρελθόν. Μάλιστα, με βάση τα τωρινά δεδομένα, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2100 η θερμοκρασία θα έχει αυξηθεί από +2,7οC έως και +4οC, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, προκαλώντας τεράστιους καύσωνες και μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων, υπερπολλαπλάσιων των σημερινών σε περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές απώλειες.
Η περιβαλλοντική καταστροφή με οικονομικούς όρους
– Σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στη βρετανική εφημερίδα Guardian, η αύξηση κατά +1οC στην παγκόσμια θερμοκρασία οδηγεί σε μείωση κατά 12% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
– Μόνο οι πρόσφατες πλημμύρες στην Ισπανία, που κόστισαν τη ζωή σε 200 ανθρώπους, δημιούργησαν οικονομική απώλεια της τάξης του 0,2% του ΑΕΠ της χώρας.
– Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της διεθνούς Greenpeace και της Stamp Out Poverty, «τα χειρότερα καιρικά φαινόμενα του τρέχοντος έτους, που αποδόθηκαν στην κλιματική αλλαγή, όπως οι τυφώνες Beryl, Helene και Carina/Gaemi, οι καύσωνες στην Ινδία, οι πλημμύρες στη Βραζιλία, στην Κένυα και την Τανζανία, κόστισαν συνολικά 64,6 δισ. δολάρια».
Λεφτά υπάρχουν;
Σύμφωνα με την Greenpeace, οι 7 μεγαλύτερες διεθνείς εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, μόνο το 2023 μέτρησαν κέρδη ύψους 148,2 δισ. δολαρίων. Αυτές οι 7 εταιρείες είναι υπεύθυνες για εκπομπή 3.003,24 μεγατόνων CO2 (διοξειδίου του άνθρακα)! Και αν πλήρωναν μόλις 5 δολάρια για κάθε τόνο CO2 που εκπέμπουν, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν πάνω από 15 δισ. τον χρόνο για να κατευθυνθούν στην προστασία του πλανήτη. Μια έρευνα η οποία δεν προέρχεται από κάποια αντισυστημική ή αντικαπιταλιστική οργάνωση, ούτε αποτελεί κάποια ριζοσπαστική πρόταση περί αναγκαστικών μέτρων μείωσης των εκπομπών βλαβερών αερίων και ταυτόχρονης φορολόγησης των υπερπλούσιων μαυρο-χρυσοθήρων του πλανήτη.
Λεφτά υπάρχουν. Το τσιγκούνικο πορτοφόλι των χωρών της ΕΕ και των ΗΠΑ στην COP29, σίγουρα δεν οφείλεται σε έλλειψη κεφαλαίων. Μπορεί η οικονομική κρίση και ο πληθωρισμός να καλπάζουν και οι περισσότερες οικονομίες, ειδικά των δυτικών ιμπεριαλιστών, να στενάζουν από την αύξηση των χρεών και τη στασιμότητα/ύφεση, μα και πάλι η κάνουλα δεν έχει αδειάσει. Παραμένει ανοιχτή για πολεμικούς εξοπλισμούς και ενίσχυση του κεφαλαίου, ιδιαίτερα του μεγάλου, σε βάρος φυσικά των εργαζομένων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.
Οι ιμπεριαλιστές ξαναμοιράζουν τη γη… και κατασπαράζουν τον πλανήτη
Σύμφωνα με έρευνα της EcoAction, ο πόλεμος των τελευταίων 3 ετών στην Ουκρανία έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και σε βάθος χρόνου το οικοσύστημα της περιοχής. Οι πυραυλικές επιθέσεις και οι συνεπακόλουθες πυρκαγιές, καθώς και οι βομβαρδισμοί σε βιομηχανικές ζώνες προκαλούν ρύπανση στον αέρα, το έδαφος και το νερό. Οι εκρήξεις από πυραύλους και πυρομαχικά δημιουργούν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ χημικών ουσιών και ενώσεων, τα οποία απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα όξινες βροχές (καταστροφή στη βλάστηση, επικίνδυνες και για τους ανθρώπους, καθώς και για άλλα θηλαστικά και πτηνά). Τα μεταλλικά υλικά των πυρομαχικών εισχωρούν στο έδαφος, μέχρι τα υπόγεια ύδατα, εισχωρώντας κατά συνέπεια στην τροφική αλυσίδα, επηρεάζοντας ανθρώπους και ζώα.
Το τοπίο στην Παλαιστίνη δεν διαφέρει. Σύμφωνα με μετρήσεις, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μόνο τις πρώτες 120 ημέρες του πολέμου στη Γάζα ήταν μεγαλύτερες από τις ετήσιες εκπομπές 26 χωρών. Σύμφωνα επίσης με ερευνητές της διεπιστημονικής ομάδας Forensic Architecture (πανεπιστήμιο του Λονδίνου), τουλάχιστον το 50% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και των οπωρώνων στη Γάζα έχουν πλέον αφανιστεί πλήρως, μεταξύ αυτών και πολλοί αρχαίοι ελαιώνες.
Τα παραπάνω αποτελούν μόνο ελάχιστα παραδείγματα του καταστροφικού οικολογικού αποτυπώματος των σύγχρονων πολεμικών συγκρούσεων, ενώ παράλληλα η απειλή της γενίκευσης ενός Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου διαρκώς πλησιάζει, όπως και ο εφιάλτης των πυρηνικών όπλων. Οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, που οξύνονται εκθετικά τα τελευταία χρόνια, καθρεφτίζονται σε όλα τα επίπεδα. Η έλλειψη οποιασδήποτε διεθνούς συνεργασίας είναι καταστροφικά έκδηλη. Στην COP29, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απαίτησαν και από άλλες χώρες, που συγκαταλέγονται στις «αναπτυσσόμενες» να συμμετάσχουν στις πληρωμές για το ταμείο «Απωλειών και Ζημιών», συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και των πετρελαιοπαραγωγών κρατών του Κόλπου.
Και ο «πλανητάρχης» πέρα βρέχει…
Ήδη από την προηγούμενη θητεία του, ο Τραμπ είχε δείξει την αντι-περιβαλλοντική πολιτική του. Ο εκ νέου εκλεγμένος πλανητάρχης είχε αναιρέσει τα όρια εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και οχήματα, καθώς και μέτρα προστασίας των υδάτινων οδών. Και αν ο πρότερος ανέντιμος βίος του δεν αρκούσε, η επιλογή του Κρις Ράιτ για τη θέση του επόμενου Υπουργού Ενέργειας είναι πλέον χαρακτηριστική. Ο Ράιτ είναι ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Liberty Energy, ένθερμος υπερασπιστής της χρήσης ορυκτών καυσίμων και αρνητής της περιβαλλοντικής καταστροφής.
Ο Τραμπ έχει ήδη δηλώσει ότι θα ενισχύσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων, δίνοντας το πράσινο φως για νέες εξορύξεις σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ιδιαίτερα ευαίσθητες περιβαλλοντικά. Επιπλέον, αναμένεται να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα (όριο +1,5οC), ενώ αναμένεται να ανακαλέσει τις ρυθμίσεις περί «πράσινης ενεργειακής μετάβασης» των Δημοκρατικών.
Όχι ότι οι Δημοκρατικοί, σφαγείς των λαών, έχουν καμία… οικολογική συνείδηση. H «πράσινη μετάβαση», στα πλαίσια της καπιταλιστικής οικονομίας και κυρίως της τεράστιας κρίσης του συστήματος, είναι μια φαρσοκωμωδία που προσπαθεί να συνδυάσει «εναλλακτικά» μέτρα τσιρότα (με σκοπό το «φρενάρισμα» της καλπάζουσας κλιματικής καταστροφής) με την τροφοδότηση ιδιωτών/εταιρειών με πακτωλούς δημόσιου χρήματος (επιδοτήσεις ή δάνεια), στο πλαίσιο της «φιλικής για το περιβάλλον ανάπτυξης».
Πηγή του χάους οι ανυπέρβλητες αντιφάσεις του καπιταλισμού
Όπως σημειώνει ο Ντανιέλ Τανούρο σε παλιότερο άρθρο του για την COP26 (από τη μπροσούρα Μαρξισμός και Περιβαλλοντική Καταστροφή, εκδ. Εργατική Πάλη): «Κάθε καπιταλιστής προσπαθεί να φορτώσει τις προσπάθειες στους ανταγωνιστές και στους εργαζόμενούς του. Κάθε καπιταλιστική τάξη χρησιμοποιεί το Κράτος της για να φορτώσει αυτές τις προσπάθειες στα αντίπαλα κράτη και τους λαούς αυτών των κρατών.» Η Shell θα πετάξει τη μπάλα στην Exxon Mobil, οι ΗΠΑ στην Κίνα κ.ο.κ. Και όλοι μαζί θα πετάξουν την «ατομική ευθύνη» στους «χωρίς παιδεία και οικολογική συνείδηση» εργάτες, φτωχά λαϊκά στρώματα και νεολαίους.
Ο καπιταλισμός έχει χαραγμένη στο DNA του την άναρχη και ανεξέλεγκτη παραγωγή, με συνέπεια μια άνευ όρων σπατάλη ανθρώπινων και φυσικών πόρων. Η κινητήρια δύναμη του κέρδους δεν αφήνει περιθώρια οικολογικών συναισθηματισμών, πόσο μάλλον ουσιαστικής δράσης για τη σωτηρία του πλανήτη.
Η πραγματική λύση εμπεριέχει δραστικά αντικαπιταλιστικά μέτρα, που καμία νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση δεν πρόκειται να πάρει. Πρώτο και κυριότερο είναι η εθνικοποίηση των κλάδων της ενέργειας και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων (π.χ. του νερού), κάτω από τον έλεγχο των εργαζομένων και της κοινωνίας. Ο μόνος τρόπος για να εξορθολογιστεί η παραγωγή των συγκεκριμένων κλάδων και να κατευθυνθεί (συνολικά η παραγωγή) στην πλήρη αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα, είναι η αποδέσμευση από τη λογική του ατομικού κέρδους και ένας δημοκρατικός σχεδιασμός βάσει των πραγματικών κοινωνικών αναγκών. Ένας σχεδιασμός που μπορεί να ξεκινά σε επίπεδο χώρας, αλλά πρέπει να καταλήγει σε μια διεθνή συνεργασία των λαών. Που θα συμπεριλαμβάνει αναδιανομή του πλούτου υπέρ των εργαζομένων και των κοινωνικών αναγκών, έργα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της περιβαλλοντικής καταστροφής (αντιπλημμυρικά, αντιπυρικά, αποκατάσταση περιοχών κ.ο.κ), αντί για μια πολεμική οικονομία και για το τάισμα του κεφαλαίου με κρατικό χρήμα. Μόνο μια άλλη δομή εξουσίας, μια Κυβέρνηση των Εργαζομένων μπορεί να βάλει εμπρός ένα τέτοιο σχέδιο: με μια οικονομία που θα σέβεται τις «δυο βασικές πηγές του πλούτου» (Μαρξ), το περιβάλλον και την ανθρώπινη εργασία – για μια κοινωνία με κατεύθυνση τη μόνη ρεαλιστική λύση, τον Σοσιαλισμό.
