80 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας: η «κλεμμένη» νίκη
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Οκτωβρίου 2024
Στις 12 Οκτωβρίου συμπληρώνονται 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Ναζί το 1944. Μια επέτειος υποτιμημένη σκόπιμα από το αστικό κράτος, καθώς στην κατοχή η αστική τάξη, τα κόμματα της και οι πολιτικοί της δεν έχουν να επιδείξουν και πολλά για την λεγόμενη «εθνική αντίσταση» στους κατακτητές Ναζί. Ένα μέρος της αστικής τάξης είτε εγκατέλειψε τη χώρα με την εξόριστη κυβέρνηση στο Κάιρο, μαζί και ο βασιλιάς, είτε συνεργάστηκε στο μεγαλύτερο μέρος της με τους Γερμανούς και οι πολιτικοί της συμμετείχαν στις δωσιλογικές κυβερνήσεις. Η κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» του Γεωργίου Παπανδρέου βρισκόταν στην Ιταλία, όπου έφτασε στις αρχές Σεπτέμβρη μετά από παρότρυνση του Τσόρτσιλ, που υποσχέθηκε στον Γ. Παπανδρέου ότι τα βρετανικά στρατεύματα θα συμμετείχαν στην απελευθέρωση της Ελλάδας , το κράτος χωρίς εθνικό στρατό βρισκόταν σε διάλυση με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, τα βρετανικά στρατεύματα ήταν ελάχιστα ακόμη μέσα στη χώρα. Από την άλλη το Ε.Α.Μ. (Εθνικό Απελευθερωτικό Μετωπο) και ο Ε.Λ.Α.Σ. (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) έλεγχαν το σύνολο περίπου της ελληνικής επικράτειας, διέθεταν 100.000 ένοπλους. Στη χώρα είχε δημιουργηθεί ένα κενό εξουσίας και ο ένοπλος λαός είχε την ευκαιρία να καταλάβει την εξουσία. Μια τέτοια ιστορική στιγμή δεν είναι λοιπόν δυνατόν να αποτελεί μια επέτειο για το αστικό κράτος και την αστική τάξη που θα πρέπει να προβάλλεται. Γι’ αυτό και ενώ σε όλες τις χώρες γιορτάζεται η λήξη του μεγαλύτερου σφαγείου, του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, που είχε ζήσει μέχρι τότε η ανθρωπότητα και η ήττα των Ναζί, στην Ελλάδα γιορτάζεται η έναρξή του την 28η Οκτωβρίου 1940 και το «ΟΧΙ» που υποτίθεται είπε ο δικτάτορας Μεταξάς.
Τα γεγονότα
«Τις τελευταίες εβδομάδες του Σεπτέμβρη, ένα ξεσήκωμα της Αθήνας θα έριχνε τους Γερμανούς σε απύθμενο χάος. Οι υπηρεσίες του Ράιχ αναπτύσσουν πυρετική δραστηριότητα για να προετοιμάσουν τη διαδοχή της εξουσίας στους Βρετανούς και να εξασφαλίσουν την έξοδό τους από τη χώρα.» [1]
Πράγματι το καλοκαίρι του 1944 τα γερμανικά στρατεύματα στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια αντιμετώπιζαν το πρόβλημα να αποκοπούν και να μην έχουν οδό διαφυγής, καθώς οι Ρώσοι στο τέλος Αυγούστου κατέλαβαν το Βουκουρέστι, στις 6 Σεπτέμβρη θα φτάσουν στα γιουγκοσλαβικά σύνορα. Οι Γερμανοί θα αποχωρήσουν από την Βουλγαρία τον Σεπτέμβρη και θα πρέπει να αποχωρήσουν άμεσα και από την Ελλάδα για να μην εγκλωβιστούν. Θα ξεκινήσουν την αποχώρηση των στρατευμάτων τους από την Πελοπόννησο στις αρχές Σεπτέμβρη για να ολοκληρωθεί στο τέλος του μήνα. Στο μεταξύ προέβαιναν σε σκληρά αντίποινα με τραγικό παράδειγμα τη σφαγή 270 κατοίκων στο Δίστομο «μια από τις χειρότερες ωμότητες ολόκληρου του πολέμου» σύμφωνα με τον ιστορικό Mark Mazower στις 10 Ιουνίου 1944.
«Οι Γερμανοί εγκαταλείπουν την Αθήνα και τη Νότια Ελλάδα με ατελείωτες εφοδιοπομπές. Η Άμφισσα στους πρόποδες του Παρνασσού, αποτελεί ένα από τα ουσιαστικά σημεία για την αποχώρηση. Ο Ιωαννίδης διά μέσου του στρατηγού Τσαμάκου διατάζει συγκέντρωση στην έξοδο της πόλης 10 συνταγμάτων (4.000 άντρες) του Ε.Λ.Α.Σ»[2] Παρά τις μικροσυγκρούσεις δεν θα έρθει ποτέ διαταγή για επίθεση στις δυνάμεις των Γερμανών και οι γερμανικές εφοδιοπομπές θα περνούν μπροστά στα μάτια των ανταρτών. Και ενώ αυτή εξαντλητική ενέδρα συνεχίζεται άσκοπα επί έντεκα μέρες, στις 12 Οκτωβρίου ο Σιάντος μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ με τον Ποπώφ σοβιετικό πρέσβη θα επισκεφτούν το σημείο χωρίς να φέρουν εννοείται κανένα σύνθημα επίθεσης. Αντίθετα μετά την είδηση για την απελευθέρωση της Αθήνας το ίδιο βράδυ ο Σιάντος θα δώσει εντολή στους αντάρτες να μην μπουν στην Αθήνα . Ο κύβος είχε ριχτεί άλλωστε με τη Διάσκεψη της Μόσχας στις 9 Οκτωβρίου 1944, γνωστή και ως «συμφωνία των ποσοστών» μεταξύ Στάλιν και Τσόρτσιλ για τις σφαίρες επιρροής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα ανήκε κατά 90% στη σφαίρα επιρροής των Βρετανών. Έτσι οι Γερμανοί με την βοήθεια του ΚΚΕ που υπακούει στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» και στη Μόσχα που δεν δίνει το σύνθημα της επίθεσης θα φύγουν από τη χώρα, αφού στο μεταξύ θα προβούν στις βαρβαρότητες των αντιποίνων όπως το μπλόκο της εργατικής συνοικίας της Κοκκινιάς στις 17Αυγούστου 1944 όπου και συγκέντρωσαν στην πλατεία Οσίας ξένης 20.000, εκτέλεσαν δεκάδες μπροστά στα μάτια των δικών τους, έκλεισαν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου 8.000 και 1.000 τους έστειλαν στα κάτεργα της Γερμανίας. Συνολικά οι νεκροί από τη θηριωδία του μπλόκου της Κοκκινιάς ήταν 315. Εφαρμόζοντας ότι αφήνουν πίσω τους καμένη γη ακόμη και την τελευταία ημέρα της αποχώρησής τους στο Κερατσίνι στις 13 Οκτώβρη οι Γερμανοί επιχείρησαν να καταστρέψουν το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής. Χάρη στη μάχη που έδωσαν οι εργάτες, ο ΕΛΑΣ, αλλά και μαζικά οι κάτοικοι της περιοχής σώθηκε το μόνο εργοστάσιο που ηλεκτροδοτούσε την Αθήνα.
Η κλεμμένη νίκη
Σε αυτό το κρίσιμο χρονικό διάστημα και μέχρι οι Βρετανοί να μπορέσουν να επέμβουν προς όφελος των ιμπεριαλιστικών τους συμφερόντων και των συμφερόντων της ελληνικής αστικής τάξης, η ηγεσία του ΚΚΕ θα συνεχίσει να διαπράττει μια σειρά από πολιτικά εγκλήματα. Άφησε τα γερμανικά στρατεύματα να αποχωρήσουν και έδωσε στους Άγγλους και την «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» τον χρόνο και την εξουσία, που η τελευταία δεν είχε σε καμιά περίπτωση στην πραγματικότητα να αντεπιτεθούν στο κίνημα. Εγκλήματα που θα ξεκινήσουν στη συγκεκριμένη περίοδο όταν έθεσε σαν στόχο του ένοπλου αντικαπιταλιστικού στη βάση του κινήματος την «εθνική απελευθέρωση», την πάλη «ενάντια στον φασισμό» μαζί με τους «συμμάχους Άγγλους», υποτίθεται «δημοκρατικούς ιμπεριαλιστές», και την «ομαλή δημοκρατική εξέλιξη» σε συμμαχία με την υποτιθέμενη «δημοκρατική αστική τάξη» και τα κόμματά της. Οι τροτσκιστές προειδοποιούσαν από τότε για την προδοτική αυτή πολιτική για τα άμεσα και ιστορικά συμφέροντα της εργατικής τάξης: «Η συμμετοχή της Σοβιετικής Ένωσης στον πόλεμο δεν αλλάζει καθόλου τον ιμπεριαλιστικό του χαρακτήρα. Οι Αγγλοσάξονες θάρθουνε, αλλά όχι για να μας απελευθερώσουν… Θάρθουνε για να βοηθήσουν τη σύμμαχή τους ελληνική μπουρζουαζία να ξαναπάρει στα χέρια της την κρατική εξουσία, για να μας φέρουνε τον Γεώργιο Γλύξμπρουργκ. Σαν έρθουνε θάρθουν για ν’ αντικαταστήσουνε τον ένα ζυγό με τον άλλο. Οι μεγάλες μάζες των εκμεταλλευόμενων της χώρας μας, δεν έχουνε τίποτε να περιμένουν από τους Αγγλοσάξονες. Μόνο συμφορές και νέα δεσμά. Τους κινδύνους που γεννάει μια μελλοντική απόβασή τους πρέπει να τους αντιμετωπίσουν δραστήρια και ενεργητικά.» («Προλετάριος» Γενάρης 1943)[3] . Και ακόμη: «Υπό την επίδραση της κατάρρευσης του καπιταλιστικού συστήματος και μέσα στις ιδιαίτερες συνθήκες του πολέμου και της ξένης ιμπεριαλιστικής καταπίεσης που μετατρέψανε σε πραγματική κόλαση τη ζωή των λαϊκών μαζών, ένα πλατύ και ορμητικό λαϊκό κίνημα ανδρώθηκε, κίνημα που εκφράζει όλο το απέραντο μίσος και την αγανάκτηση των εργαζομένων ενάντια στους εξαθλιωτικούς όρους της διαβίωσης τους μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα και τους πόθους τους για μια ριζική κοινωνική μεταβολή. Το κίνημα αυτό (το ΕΑΜ)αδυνατεί να πάρει ένα καθαρό, συνεπή και συνειδητό ταξικό χαρακτήρα χάρη στην επίδραση του ως τα κόκκαλα εκφυλισμένου σταλινικού κόμματος και όλων των άλλων πρακτόρων του κεφαλαίου μέσα στο εργατικό στρατόπεδο που χύνουνε το εθνικιστικό τους δηλητήριο και καλλιεργούνε τις πιο επικίνδυνες αυταπάτες για εθνική ενότητα και λαϊκές δημοκρατίες. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες η τελική μας ήττα στις μεγάλες ταξικές συγκρούσεις που πλησιάζουν καταντάει αναπόφευχτη. Μόνο με την εγκατάλειψη των εθνικιστικών αυταπατών και την υιοθέτηση μιας ταξικής πολιτικής μπορεί να μας οδηγήσει στη νίκη. Όχι λοιπόν Εθνικό Μέτωπο αλλά Ταξικό Μέτωπο των Εργαζομένων, παρόμοια όπως η μπουρζουαζία πραγματοποίησε το δικό της. Όχι αγώνας για «εθνική» απελευθέρωση, αλλά αγώνας για ταξική απελευθέρωση.»[4]
Το ΚΚΕ στη βάση αυτή της πολιτικής του θα οδηγηθεί στην ταξική συνεργασία και με το Συνέδριο του Λιβάνου τον Μάιο του 1944 θα συμμετάσχει με ποσοστό 25% των υπουργών στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» του Γ. Παπανδρέου. Μεταξύ άλλων η συμφωνία προέβλεπε την δημιουργία εθνικού στρατού και την εξασφάλιση «κατά την προσεχή από κοινού μετά των συμμαχικών δυνάμεων απελευθέρωσιν της πατρίδας, της τάξεως και της ελευθερίας του Ελληνικού Λαού, εις τρόπον ώστε, απηλλαγμένος και υλικής και ψυχολογικής βία, να αποφασίση κυριάρχως και δια το πολίτευμα και δια το κοινωνικό καθεστώς και δια την κυβέρνησιν της αρεσκείας του…». Συμφωνία που σεβάστηκε απόλυτα το ΚΚΕ και απλώς γκρίνιαξε για το ποσοστό των υπουργών στην κυβέρνηση.
Πολύ γρήγορα το ΚΚΕ θα κατρακυλήσει ακόμη περισσότερο στη Συμφωνία της Καζέρτας τον Σεπτέμβρη όπου και παρέδωσαν την ηγεσία των αντάρτικων σωμάτων στην κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου και δια μέσου αυτής στον Άγγλο στρατηγό Σκόμπυ. Για τα Τάγματα Ασφαλείας προέβλεπε ότι θα χαρακτηριστούν εχθρικοί σχηματισμοί εκτός εάν παραδοθούν στους Άγγλους, όπως κι έκαναν για να τα προστατέψουν οι τελευταίοι και να τα ρίξουν στη συνέχεια στον «πόλεμο ενάντια στον μπολσεβικισμό», όπως άλλωστε ήταν ο στόχος της ανάπτυξής τους από τους Γερμανούς και την δωσίλογη κυβέρνηση Ιωάννη Ράλλη.
Τέλος το ΚΚΕ θα ολοκληρώσει την πολιτική της προδοσίας και της ήττας του κινήματος με την Συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945 με την παράδοση των όπλων την ώρα που ακόμη κρατούσε έναν στρατό 75000 και ήλεγχε τα 3/5 της ελληνικής επικράτειας! Μεσολάβησε βέβαια ο αιματοβαμμένος Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα.
[1] ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΙ, Ο ΕΛΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ 1943-1949, Eudes, Dominique , ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΞΑΝΤΑΣ, 1974, σελ. 222.
[2] Στο ίδιο σελ. 223
[3] Ο ΤΡΟΤΣΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ , ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ, σελ. 206
[4] Ο ΤΡΟΤΣΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ , ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ, σελ. 207
