Οι ΗΠΑ στην Αφρική: η επιστροφή

του Paul Martial

5 Ιανουαρίου 2023

μετάφραση από το internationalviewpoint.org

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε την αυξανόμενη ρήξη μεταξύ δυτικών και αφρικανικών χωρών. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να ξεπεράσουν τις συνέπειες των δύο δεκαετιών πολιτικής απάθειας για την ήπειρο.

Από τις 13 έως τις 15 Δεκεμβρίου 2022, η κυβέρνηση Μπάιντεν διοργάνωσε μια σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Αφρικής. Προσκλήθηκαν όλοι οι ηγέτες των χωρών-μελών της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ). Δεν παρευρέθηκαν οι πρόεδροι του Σουδάν, του Μάλι, της Μπουρκίνα Φάσο και της Γουινέας-Κονακρί, των οποίων οι χώρες έχουν αποκλειστεί από την ΑΕ λόγω πραξικοπημάτων. Οι ηγέτες της Ερυθραίας και της Δυτικής Σαχάρας δεν προσκλήθηκαν, καθώς δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Η τελευταία τέτοια σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε την εποχή του Ομπάμα. Ως εκ τούτου, ήταν θέμα του Λευκού Οίκου να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο.

Μέσα στον αγώνα δρόμου

Ενώ ο Τζο Μπάιντεν αρνήθηκε ότι η σύνοδος είχε σκοπό να ανταγωνιστεί άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στην Αφρική, ειδικά εκείνες που θεωρούνται αντίπαλοι –Ρωσία και Κίνα–, αυτό δεν ξεγελάει κανέναν. Η Ουάσιγκτον πληρώνει για την αδιαφορία της για την Αφρική από το 2000,  που υπογραμμίστηκε από τη διπλωματική φινέτσα του Τραμπ να θεωρεί ορισμένες αφρικανικές χώρες ως «βρωμότρυπες» (shithole countries).

Στον στρατιωτικό τομέα, οι ΗΠΑ έχουν παράσχει μόνο ελάχιστες υπηρεσίες, ιδίως στη Σομαλία, βοηθώντας τους στρατούς της Σομαλίας και της Κένυας με επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά της οργάνωσης Αλ Σεμπάμπ. Στη Δυτική Αφρική, αφήνει πρόθυμα τον γαλλικό στρατό να προσπαθήσει να εξασφαλίσει την περιοχή ενάντια στις διάφορες ομάδες τζιχαντιστών. [Σημείωση του μεταφραστή: ωστόσο έχει ενισχυθεί σημαντικά η παρουσία της διοίκησης AFRICOM του αμερικάνικου στρατού.]

Όσο για τις οικονομικές συναλλαγές με την Αφρική, έχουν μειωθεί στο μισό. Από 142 δισ. δολάρια το 2009, ήταν μόνο 64 δισ. το 2021.

Την ίδια στιγμή, η Ρωσία βελτιώνει τη θέση της χάρη στις εξαγωγές της, που θεωρούνται στρατηγικές για τις αφρικανικές δυνάμεις. Αυτές περιλαμβάνουν σιτάρι και λιπάσματα, καθώς και όπλα, τα οποία συχνά συνοδεύονται από στρατιωτικές συμφωνίες. Η Κίνα, από την άλλη, συνεχίζει το έργο της, τον «Δρόμο του Μεταξιού», με την αξία των εμπορικών συναλλαγών να έχει φτάσει τα 254 δισ. δολάρια, τέσσερις φορές περισσότερο από τις ΗΠΑ.

Μια σύνοδος κορυφής για να «αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο»

Γνωρίζοντας καλά αυτά τα οικονομικά κενά, αλλά και την αποστασιοποίηση πολλών αφρικανικών χωρών από τη Δύση, οι ΗΠΑ έχουν βάλει στο τραπέζι νέες προτάσεις. Πρώτον, μια δέσμευση για ανανέωση της AGOA (African Growth and Opportunity Act, Δράση Ανάπτυξης και Ευκαιριών για την Αφρική), που επιτρέπει στα αφρικανικά προϊόντα να απαλλάσσονται από φόρους. Στην πραγματικότητα, τέτοιοι νόμοι χρονολογούνται από το 2000 και ευνόησαν μόνο λιγότερο από το 10% του εμπορίου με την αφρικανική ήπειρο. Από την άλλη πλευρά, ο Μπάιντεν ενδιαφέρεται πολύ για την Αφρικανική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (AFTA, African Free Trade Area), η οποία θα ανοίξει μια αγορά άνω του 1 δισ. ανθρώπων. 2,5 δισ.δολάρια θα διατεθούν για την καταπολέμηση της επισιτιστικής ανασφάλειας. Αυτή η δαπάνη αποτελεί μέρος των παροχών ύψους 55 δισ. δολαρίων, που προβλέπονται σε διάστημα τριών χρόνων.

Αυτά τα χρήματα υποτίθεται ότι θα βοηθήσουν με τα τέσσερα σημεία που περιγράφονται στο σχέδιο δράσης της κυβέρνησης Μπάιντεν: την ενίσχυση «ανοιχτών κοινωνιών» ικανών να «αντισταθμίσουν τις επιζήμιες δραστηριότητες της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, της Ρωσίας και άλλων παραγόντων»· την αναβάθμιση της «ασφάλειας» και της «δημοκρατίας»· την προώθηση οικονομικών ευκαιριών· και την βοήθεια στην κλιματική μετάβαση. Όπως όλοι οι δυτικοί ηγέτες εδώ και χρόνια, ο Τζο Μπάιντεν είπε στη σύνοδο κορυφής ότι θα εργαστεί για να διασφαλίσει ότι η ΑΕ είναι μέλος βασικών διεθνών δομών, συμπεριλαμβανομένων των G20 και του Μόνιμου Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Πολλές υποσχέσεις, λοιπόν, που ακόμη και αν εκπληρωθούν θα είχαν ελάχιστη θετική επίδραση στους λαούς.