Η πλήρης αποτυχία στη διαχείριση της πανδημίας και το θετικό αντιπαράδειγμα της Κούβας

–

Την ώρα που το 3^ο κύμα του κορονοϊού έρχεται σιγά σιγά στη χώρα μας και το εμβόλιο… αχνοφαίνεται, είναι καιρός να κάνουμε έναν ακόμα (θλιβερό) απολογισμό.

Παρότι η Ελλάδα εφάρμοσε (μέχρι το ξεκίνημα των μέτρων «ακορντεόν» στην οικονομία) ένα από τα πιο αυστηρά lockdown στον κόσμο με μείωση κινητικότητας α) στο λιανεμπόριο και την ψυχαγωγία στο 52%, τη μεγαλύτερη ανάμεσα στις 53 χώρες της λίστας του Bloomberg (οικονομίες με ΑΕΠ πάνω από 200 δισ. δολάρια) και β) χώρους εργασίας, που έχει πέσει κατά 36% και παρότι τα μέτρα που πάρθηκαν ήταν ίδια (ή και σκληρότερα) με την υπόλοιπη Ευρώπη, όλοι είδαμε ποιο ήταν το αποτέλεσμα. 5.094 θάνατοι από 5/11/20 (ημέρα που μπήκε η χώρα ξανά σε lockdown) μέχρι και 31/1/21, χωρίς καμία ενίσχυση του ΕΣΥ, χωρίς μαζικά τεστ σε χώρους εργασίας, χωρίς αποσυμφόρηση των ΜΜΜ, χωρίς σοβαρούς ελέγχους στα σύνορα (μέχρι και σήμερα 1/2 έχουν εντοπιστεί πάνω από 100 κρούσματα με τη μετάλλαξη από το Ηνωμένο Βασίλειο).
Την ώρα που ο υπουργός Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτης μας έλεγε ότι οι περισσότερες ΜΕΘ φέρνουν και παραπάνω νεκρούς(!), η δύο με τρεις φορές φτωχότερη γειτονική Σερβία παρέδιδε δύο καινούργια νοσοκομεία Covid με 1300 ΜΕΘ και ΜΑΦ. Επίσης, η Ελλάδα κατατάσσεται στην προτελευταία θέση στην ΕΕ στις επιπλέον δαπάνες για το σύστημα υγείας κατά την περίοδο της πανδημίας και ο προϋπολογισμός του 2021 έχει λιγότερες δαπάνες για την υγεία από αυτόν του 2020 (από 4,829 δισ. στα 4,257 δισ. Ευρώ).

Προφανώς, αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι τα μέτρα στην Ευρώπη ήταν «σωστά» ή τα κατάλληλα (ιδιαίτερα από την σκοπιά των εργαζομένων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων), οι 106.158 (μέχρι 30/1) θάνατοι στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι 88.516 θάνατοι στην Ιταλία, οι 76.057 θάνατοι στη Γαλλία, οι 58.319 θάνατοι στην Ισπανία, οι 57.777 θάνατοι στη Γερμανία δείχνουν το αντίθετο.

Εδώ θα ασχοληθούμε με κάποια στοιχεία από το παράδειγμα της Κούβας, μιας χώρας που παρότι βρίσκεται σε καθεστώς εμπάργκο από τον Αμερικάνικο Ιμπεριαλισμό εδώ και 60 χρόνια και είναι πολύ πιο φτωχή από τη χώρα μας (100 δισ. ΑΕΠ), έχει καταφέρει να έχει μόλις 214 νεκρούς από την αρχή της πανδημίας. Επειδή λοιπόν οι γιατροί στην Κούβα δεν είναι μάγοι, ας δούμε που βασίζεται αυτή η επιτυχία.

Το κλειδί στην επιτυχία της Κούβας είναι η τεράστια επένδυση της επανάστασης, στοιχεία της οποίας ακόμα επιβιώνουν, στον τομέα της Υγείας. Στην Κούβα υπάρχει αντιστοιχία 9.000 γιατρών ανά 1.000.000 κατοίκους, ενώ στην Ελλάδα είναι μόλις 2.500. Στην Κούβα λειτουργούν 10.000 κοινοτικά ιατρεία, 449 δημοτικές κλινικές, 150 νοσοκομεία και 12 ερευνητικά ινστιτούτα. Αν αναλογιστούμε πως εν μέσω πανδημίας η Κούβα έχει στείλει για βοήθεια συνολικά 3.801 συνολικά υγειονομικούς σε 58 χώρες σε όλο τον κόσμο, καταλαβαίνουμε πως η κατάσταση στο ελληνικό ΕΣΥ είναι επιεικέστατα ανεπαρκής!
Βασισμένη στην πολύ καλά οργανωμένη πρωτοβάθμια υγεία (που καμία σχέση δεν έχει με τα παραρτήματα του ΙΚΑ ή τα ΤΟΜΥ) , ενισχυόμενη με 18.000 φοιτητές, η Κούβα κάνει καθημερινά χιλιάδες δειγματοληπτικούς ελέγχους πόρτα-πόρτα, καταφέρνοντας έτσι να ξέρει την προέλευση του 90% των κρουσμάτων της. Επίσης, με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να ελέγξει το πρόβλημα της πανδημίας σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, χωρίς να επιβαρύνονται τα νοσοκομεία. Η Κούβα έφτιαξε τα λεγόμενα «κέντρα ελέγχου για τον έλεγχο της διασποράς από την ύπαιθρο στις πόλεις», πράγμα για το οποίο δέχτηκε έντονη κριτική. Οι αρχές εντόπιζαν πιθανά ύποπτα κρούσματα και τα απομόνωναν σε κρατικοποιημένες βίλες. Εκεί παρεχόταν στους νοσούντες δωρεάν τροφή και ιατρικός έλεγχος τρεις φορές τη μέρα. Αν τα τεστ ήταν αρνητικά (συνήθως μετά από τρεις μέρες), οι πολίτες ήταν ελεύθεροι να πάνε στον προορισμό τους.

Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα ξέρουμε την προέλευση μόνο του 33% των κρουσμάτων (αυτά λένε τα επίσημα στοιχεία, αν όμως κρίνουμε από τα διπλά και τριπλά συστήματα καταγραφής, δεν είναι και πολύ αξιόπιστα). Επίσης, η ιχνηλασία είναι σε τραγικά χαμηλό επίπεδο, καθώς αν κάποιος είναι συμπτωματικός, δεν είναι σίγουρο πως ο ΕΟΔΥ θα του κάνει τεστ! Δεν υπάρχει καμία απομόνωση για τους νοσούντες, παρά την έκκληση υγειονομικών για επίταξη ξενοδοχείων ώστε να «απομονώνονται» ασθενείς που έχουν σταθεροποιηθεί αλλά δεν έχουν ιαθεί. Με αποτέλεσμα να έχει παρατηρηθεί το εξής φαινόμενο π.χ. σε νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης: πολλοί ασθενείς, λόγω έλλειψης κρεβατιών, παίρνουν εξιτήριο όντας θετικοί στον ιό, να γυρνούν στο σπίτι τους και να κολλάνε τους συγγενείς τους κ.λπ.!

Στο κομμάτι του τουρισμού, η Κούβα και πάλι επέλεξε διαφορετική τακτική. Ένας τουρίστας που φθάνει στην Κούβα καταβάλλεται σε υποχρεωτικό δωρεάν τεστ, πληρώνοντας παράλληλα ιατρική ασφάλεια 30 δολαρίων που καλύπτει όλα τα υγειονομικά μέτρα προστασίας και έξοδα ενδεχόμενης νοσηλείας. Μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα, οι τουρίστες υποχρεούνται να μπουν σε καραντίνα σε ξενοδοχείο – και αν όλα είναι καλά μπορούν να αρχίσουν τις διακοπές τους. Στην Ελλάδα, λόγω των έντονων πιέσεων από μεγαλοξενοδόχους και αεροπορικές εταιρίες, έγιναν τεστ μόνο στο 10–12% των τουριστών, χωρίς καραντίνα. Έτσι, οι τουρίστες μαζί με τα όποια χρήματά τους άφηναν και τον ιό στη χώρα, με τα γνωστά υγειονομικά αποτελέσματα.
Την ώρα που όλο το εμβολιαστικό πρόγραμμα στην Ευρώπη έχει πάει πάρα πολύ πίσω, με την παραγωγή εμβολίων να είναι πολύ χαμηλότερη από την αναμενόμενη (η Astrazeneca τελικά θα παραδώσει στην ΕΕ μόνο 40 από τις 80 εκατ. δόσεις που έχει πληρωθεί!), η Κούβα και πάλι δείχνει έναν άλλο δρόμο! Η Κουβάνικη Επανάσταση του 1959 είχε δύο πολύ βασικές προτεραιότητες: την εξάλειψη του αναλφαβητισμού και την εξασφάλιση της δημόσιας υγείας. Προσπαθώντας να αντιμετωπίσει το αμερικάνικο εμπάργκο, μέσα από μια μεγάλη επένδυση σε υγεία και έρευνα, η Κούβα είναι σχετικά αυτάρκης, έχοντας αναπτυχθεί στον ερευνητικό τομέα για αποτελεσματικά και φτηνά φάρμακα και εμβόλια, όπως αυτά εναντίον της μηνιγγίτιδας και της ηπατίτιδας Β. Σήμερα, κατέχει ήδη 2.438 πατέντες σύμφωνα με δημοσίευμα στην επιστημονική επιθεώρηση «Nature» το 2018 και αναπτύσσει περίπου το 8% των εμβολίων, για τα οποία πραγματοποιούνται κλινικά πειράματα παγκοσμίως. Εξάγει φάρμακα και εμβόλια σε 48 χώρες μέσω της κρατικής εταιρεία BioCubaFarma, η οποία αποτελείται από 32 εταιρείες, 65 επιχειρηματικές μονάδες και 21 ερευνητικά ινστιτούτα και απασχολεί πάνω από 20.000 υπαλλήλους σε 80 εγκαταστάσεις παραγωγής. Ήδη 4 εμβόλια (το καθένα με διαφορετική στρατηγική) βρίσκονται σε φάση κλινικών δοκιμών (πρόκειται για τα Soberana 01, Soberana 02, αλλά και τα Abdala και Mambisa) και σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων, καταβάλλονται προσπάθειες για εμβολιασμό όλων των Κουβανών το πρώτο εξάμηνο του 2021.

Όσον αφορά τα εμβόλια πρέπει να ειπωθούν και τα εξής σημαντικά:

Α) Σε καμία περίπτωση τα εμβόλια δεν αποτελούν πανάκεια, καθώς δεν γνωρίζουμε για πόσο κρατάει η ανοσία που προσφέρει. Ούτε επίσης αν ο εμβολιασμένος μπορεί ή όχι να διαδώσει τον ιό. Σύμφωνα με τους ειδικούς, για να είναι αποδοτικό το εμβόλιο για τον κορονοϊό και να φτάσουμε στην περιβόητη «ανοσία», οι εμβολιασμένοι πρέπει να αποτελούν τα 2/3 του Παγκόσμιου Πληθυσμού, κάτι που με τον τρέχοντα εμβολιαστικό ρυθμό θέλει αρκετούς μήνες, ίσως και πάνω από 1 χρόνο. Τρανό παράδειγμα είναι το Ισραήλ των 9,2 εκ. κατοίκων: αν και περισσότεροι από 3 εκ. πολίτες έχουν λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου της Pfizer, συμπεριλαμβανομένου του 82% των πολιτών άνω των 60 ετών και επιπλέον, 1,5 εκ. άνθρωποι έχουν λάβει και τις δύο δόσεις του εμβολίου, τελικά το lockdown παρατάθηκε, καθώς τα κρούσματα είναι ακόμα πάρα πολλά (στις 1/2 ανακοίνωσαν 8.811 νέες μολύνσεις). Η αλήθεια είναι πως έχουν βγει και άλλες θεραπείες, που όμως μπροστά στα επιχειρηματικά κέρδη παραμερίζονται. Ας σκεφτούμε πως η εμμονή των κυβερνήσεων στα συγκεκριμένα εμβόλια είναι σαν έναν άνθρωπο που δηλώνει πως για να πάρει βιταμίνες θέλει να τρώει μόνο μήλα! Υπάρχει η θεραπεία των μονοκλονικών αντισωμάτων (είχε χορηγηθεί στον Τραμπ), η οποία φαίνεται να έχει σοβαρά αποτελέσματα και πλέον υιοθετείται και από χώρες της ΕΕ (Ουγγαρία, Γερμανία) παρότι δεν έχει εγκριθεί από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων. Στην Ελλάδα, στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου στη Θεσσαλονίκη, ομάδα ιατρών έχει αναπτύξει έρευνα για θεραπεία που βασίζεται στα Τ-λεμφοκύταρα. Καθώς λοιπόν οι 2 παραπάνω θεραπείες (και πολλές ακόμα) έχουν πολύ μικρότερο αγοραστικό κοινό και άρα λιγότερα κέρδη για τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες έναντι του εμβολίου, αποσιωπώνται παγκοσμίως. Τέλος, και πριν από οποιοδήποτε φάρμακο, κάθε κράτος πρέπει πρωτίστως να έχει οχυρωμένο δημόσιο σύστημα υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας, ώστε τέτοια περιστατικά να μπορούν να αντιμετωπίζονται αν είναι εφικτό εκτός νοσοκομείου.

Β) Οι πατέντες των εμβολίων πρέπει άμεσα να γίνουν κοινωνικό αγαθό. Όχι με τον υποκριτικό τρόπο που το θέτουν κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με την άμεση εθνικοποίησή τους, όπως και όλων των φαρμακοβιομηχανιών. Τα ποσά που δόθηκαν από την φορολογία των εργαζομένων και λαών της ΕΕ, για έρευνα και προπαραγγελίες, είναι τεράστια. Καμία εταιρία δεν θα μπορούσε να αναπτύξει κανένα εμβόλιο, αν δεν είχε πάρει πρώτα ζεστό κρατικό χρήμα. Η Moderna εισέπραξε προκαταβολικά 1 δισ. δολάρια, το ίδιο και η γερμανική ΒionTech (που μαζί με την Pfizer ανέπτυξαν το γνωστό εμβόλιο τύπου mRNA) εισέπραξε από το γερμανικό δημόσιο 445 εκ. δολάρια. Και όλα αυτά την ώρα που ζούμε στον καπιταλισμό, στον οποίο μάλιστα μας λένε ότι “There Is No Alternative” (to προπαγανδιστικό δόγμα ΤΙΝΑ, Δεν υπάρχει εναλλακτική) – και οι εταιρίες παίρνουν δήθεν «επιχειρηματικά ρίσκα». Ποιο είναι λοιπόν το ρίσκο της κάθε Moderna, αν για έρευνες που ενδεχομένως δεν κατέληγαν καν σε εμβόλια, είχε λάβει ήδη 1 δισ. δολάρια; Απολύτως κανένα! Επειδή λοιπόν στην ΕΕ της «αλληλεγγύης», η Ελλάδα οικειοθελώς δηλώνει–παραγγέλνει λιγότερες δόσεις εμβολίων από όσες της αναλογούν και η Γερμανία κάνει διμερείς συμφωνίες για να εξασφαλίσει ακόμα περισσότερες δόσεις, η πατέντα πρέπει να εθνικοποιηθεί–κοινωνικοποιηθεί. Πρέπει να βάλουμε μπροστά τα συμφέροντα των εργαζομένων και των λαών, όχι των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών!

Δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να αγνοήσουμε πως στην Κούβα τον τελευταίο μήνα υπάρχει μια μίνι έξαρση του ιού. Η Κούβα για πρώτη φορά στις 31/1 ανακοίνωσε πάνω από 1.000 μολύνσεις σε μια μέρα. Επίσης, οι νεκροί από την αρχή της πανδημίας, στο ίδιο διάστημα έχουν σχεδόν διπλασιαστεί (μέχρι την 1/1, η Κούβα μετρούσε 146 θανάτους, ενώ στις 31/1 μετρούσε 214 θανάτους). Και πάλι όμως ο αντίκτυπος στην ανθρώπινη ζωή είναι πολύ μικρότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Όχι μόνο η Κούβα αλλά και πολλές χώρες της Ασίας, χώρες που δεν έχουν επιβάλει lockdown (!) και ο συνωστισμός λόγω υπερπληθυσμού είναι καθημερινότητα, έχουν δείξει ότι με μέτρα ουσιαστικά και όχι επικοινωνιακά, η ανθρωπότητα μπορεί να ελέγξει έναν ιό χωρίς μεγάλες απώλειες στην ανθρώπινη ζωή αλλά ούτε και στη λειτουργία της οικονομίας. Όλες αυτές οι χώρες, που έδειξαν πως μπορούν να διαμορφώσουν ένα υγειονομικό σχέδιο (όχι βέβαια με τις δήθεν «αντικρατικίστικες» ιδεοληψίες των νεοφιλελεύθερων, που κοντεύουν να πνιγούν καταπίνοντας κρατικό χρήμα χωρίς σταματημό) και τους καταστροφικούς αυτοματισμούς της «ελεύθερης αγοράς»), με οριζόντια υγειονομικά μέτρα που στοχεύουν στην λεγόμενη επιδημιολογική επιτήρηση και έγκαιρη καταγραφή των επιδημιολογικών δεδομένων (κάτι που μόνο ως αστείο ακούγεται στην Ελλάδα του Μητσοτάκη), μπορούν και είναι «μπροστά από τον ιό»!

Προφανώς «μαγικές λύσεις» δεν υπάρχουν. Μόνο μια άλλη μορφή οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας, δημοκρατική, ριζοσπαστική, αλληλέγγυα, Σοσιαλιστική μπορεί να δώσει ένα οριστικό τέλος σε όλα αυτά τα εκρηκτικά προβλήματα – ανάμεσά τους και την «πανδημία των πανδημιών» που έχει σπείρει στον πλανήτη ο καπιταλισμός, η κρίση του, η αγριανθρωπική νεοφιλελεύθερη πολιτική, η καλπάζουσα περιβαλλοντική καταστροφή. Και αυτό απαιτεί αγώνες, εξεγέρσεις και Επαναστάσεις, λύσεις ανατρεπτικές και ριζικές, σε διεθνή κλίμακα, με τη συνεργασία, τον συντονισμό, την αλληλεγγύη, τον Διεθνισμό των Εργατών και των Λαών. Η ίδια η Κούβα βρίσκεται σε περίοδο αλλαγών – και κανείς δεν θα έπρεπε να υπερβάλλει τα όριά της, να εξωραΐζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός της. Ωστόσο, είναι ένα χρήσιμο παράδειγμα στη συζήτηση για την εναλλακτική που πρέπει να ορθώσουμε στο χάος και την καταστροφή της «ελεύθερης αγοράς» και των φανατικών της, όπως η κυβέρνηση Μητσοτάκη!

–

Πρόδρομος Τσιρικίδης