Η στρατηγική της διάσπαρτης διαδήλωσης (του Δημήτρη Κατσορίδα)

Η στρατηγική της διάσπαρτης διαδήλωσης*

– 

Δημήτρης Κατσορίδας | 18.12.2015 

–

Η διαδήλωση είναι πρώτα απ’ όλα κίνηση. Ανάλογα με τη μορφή αυτής της κίνησης προσδιορίζεται και η πολιτική της δύναμη. Άρα, η ορμή των διαδηλωτών είναι το ζητούμενο και το αποκορύφωμα είναι όταν αποδεικνύεται η αναποτελεσματικότητα της κρατικής εξουσίας. 

Η δια­δή­λω­ση ή η απερ­γία ή και τα δύο είναι ο τρό­πος έκ­φρα­σης των αι­τη­μά­των απέ­να­ντι σε οποια­δή­πο­τε μορ­φής εξου­σία, είτε κρα­τι­κή είτε ερ­γο­δο­τι­κή, με σκοπό να δη­μιουρ­γή­σει δυ­σλει­τουρ­γί­ες στη δια­δι­κα­σία της πα­ρα­γω­γής ή/και του κρά­τους. Σε ό,τι αφορά τον απερ­για­κό αγώνα και με δε­δο­μέ­νο ότι η ζωή της κοι­νω­νί­ας εξαρ­τά­ται, κατά κύριο λόγο, από την πα­ρα­γω­γή και την οι­κο­νο­μι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, η δια­κο­πή της ερ­γα­σί­ας από μέ­ρους των μι­σθω­τών γί­νε­ται προ­κει­μέ­νου να εξα­σκη­θεί η ανά­λο­γη πίεση. 

Σχε­τι­κά με τις δια­δη­λώ­σεις συ­νή­θως ισχύ­ουν τα εξής: οι δια­δη­λω­τές κι­νού­νται σε συ­γκε­κρι­μέ­νο τόπο και χρόνο, καθώς επί­σης με συ­γκε­κρι­μέ­νη ροή και κα­τεύ­θυν­ση μέχρι να ολο­κλη­ρω­θεί η εν λόγω δια­δι­κα­σία και να δια­λυ­θούν. Μέσα σε αυτό το διά­στη­μα μπο­ρεί να υπάρ­ξουν προ­στρι­βές ή συ­γκρού­σεις με­τα­ξύ των δια­δη­λω­τών και των κρα­τι­κών δυ­νά­με­ων κα­τα­στο­λής. Πολ­λές φορές αυτή η ροή απο­κτά μια φολ­κλο­ρι­κή διά­στα­ση, ξέ­ρο­ντας εκ των προ­τέ­ρων τι πε­ρί­που θα γίνει, όμως στο τέλος δίνει την αί­σθη­ση μια πι­κρής γεύ­σης, με την έν­νοια ότι για άλλη μια φορά επι­τε­λέ­στη­κε μια εθι­μο­τυ­πι­κή δια­δή­λω­ση χωρίς στόχο, χωρίς απο­τέ­λε­σμα και χωρίς μια κά­ποια συ­νέ­χεια. 

Όμως, εδώ βρί­σκε­ται και το βα­σι­κό πρό­βλη­μα. Δη­λα­δή, έχει συμ­βο­λο­ποι­η­θεί από με­ριάς δια­δη­λω­τών η εξου­σία, με την έν­νοια ότι θε­ω­ρούν πως αυτή γί­νε­ται φα­νε­ρή είτε από ένα ή πολλά συ­γκε­κρι­μέ­να πρό­σω­πα, συ­νή­θως της κυ­βέρ­νη­σης είτε από κά­ποια κτί­ρια, όπως της Βου­λής ή ένα υπουρ­γείο ή από την αμε­ρι­κά­νι­κη πρε­σβεία ή ένα οποιο­δή­πο­τε άλλο κτί­ριο κλπ. 

Σε αυτό το ση­μείο να επι­ση­μά­νου­με πως δεν υπάρ­χει μόνο η φα­νε­ρή εξου­σία, η οποία συμ­βο­λί­ζε­ται από κάτι, αλλά υπάρ­χει και η αό­ρα­τη, δη­λα­δή το διά­χυ­το πλέγ­μα εξου­σιών, η οποία είναι πιο εσω­τε­ρι­κευ­μέ­νη, πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κή και γι’ αυτό πιο δύ­σκο­λα πο­λε­μί­σι­μη.  

Λαμ­βά­νο­ντας τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα υπόψη, μπο­ρού­με να δια­πι­στώ­σου­με τα εξής:  μπο­ρεί οι πα­ρα­δο­σια­κές μορ­φές δια­δή­λω­σης να δί­νουν την αί­σθη­ση τόσο του ελέγ­χου των δρό­μων όσο και του κέ­ντρου της πόλης, και αυτό είναι πολύ σπου­δαίο, αλλά πλέον δεν φτά­νει. Διότι, η κρα­τι­κή εξου­σία δια­θέ­τει όλα τα σύγ­χρο­να μέσα για να ελέγ­χει τη ροή των δια­δη­λώ­σε­ων (π.χ. σύγ­χρο­νες και καλά εκ­παι­δευ­μέ­νες αστυ­νο­μι­κές μο­νά­δες στρα­τιω­τι­κού τύπου, όπως είναι τα ΜΑΤ, νέες τε­χνο­λο­γί­ες πα­ρα­κο­λού­θη­σης, απα­γο­ρεύ­σεις και κλεί­σι­μο δρό­μων και σταθ­μών Μετρό για να εμπο­δι­στεί η πρό­σβα­ση των δια­δη­λω­τών στα ση­μεία συ­γκέ­ντρω­σης, τη­λε­ο­πτι­κός φόβος μέσω της κα­θή­λω­σης μπρο­στά στις τη­λε­ο­ρά­σεις, ελι­κό­πτε­ρα που πε­ρι­φέ­ρο­νται πάνω από τους δια­δη­λω­τές για να ελέγ­χουν την πο­ρεία τους, γρή­γο­ρη ροή πλη­ρο­φο­ριών κλπ.). 

Απέ­να­ντι σε αυτές τις μορ­φές κρα­τι­κής εξου­σί­ας δεν υπάρ­χει στρα­τη­γι­κή αντί­δρα­σης από με­ριάς όσων αμ­φι­σβη­τούν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, την εξου­σία. Οι  πα­ρα­δο­σια­κές μορ­φές δια­δη­λώ­σε­ων δεν αντι­στοι­χούν και δεν αντα­πο­κρί­νο­νται στις μορ­φές της ση­με­ρι­νής διά­χυ­της εξου­σί­ας. Άρα, το ζη­τού­με­νο είναι να ανα­πτυ­χθεί μια στρα­τη­γι­κή διά­σπα­σης και διά­λυ­σης της κρα­τι­κής εξου­σί­ας και των δυ­νά­με­ων κα­τα­στο­λής. Προς αυτήν την κα­τεύ­θυν­ση ση­μα­ντι­κή είναι η στρα­τη­γι­κή της διά­σπαρ­της δια­δή­λω­σης και της δια­σπο­ράς των πο­ρειών. Όσα ακο­λου­θούν, σχε­τι­κά με τη στρα­τη­γι­κή της διά­σπαρ­της δια­δή­λω­σης, τα δα­νει­στή­κα­με από την προ­σέγ­γι­ση των Π. Χα­τζό­που­λου – Ελένη Κα­μπού­ρη (Θέ­σεις, τ. 86 και 90). 

Τι ση­μαί­νει, λοι­πόν, διά­σπαρ­τη δια­δή­λω­ση; Ση­μαί­νει ότι δεν χρειά­ζε­ται κά­ποιος συ­γκε­κρι­μέ­νος τόπος συ­γκέ­ντρω­σης όλων των δυ­νά­με­ων. Με λίγα λόγια, δεν χρειά­ζε­ται, κάθε φορά, να υπάρ­χει μία και μο­να­δι­κή πο­ρεία προς ένα συμ­βο­λο­ποι­η­μέ­νο ση­μείο. Απε­να­ντί­ας, θα μπο­ρού­σε να είναι, συγ­χρό­νως ή όχι, προς διά­φο­ρες κα­τευ­θύν­σεις, με διά­φο­ρους ρυθ­μούς και πρω­το­βου­λί­ες, όμως με την προ­ϋ­πό­θε­ση να υπάρ­χει έστω κά­ποιος συ­γκε­κρι­μέ­νος συ­ντο­νι­σμός και στό­χος της εν λόγω τα­κτι­κής. 

Ο σκο­πός της στρα­τη­γι­κής της δια­σπο­ράς των δυ­νά­με­ων των δια­δη­λω­τών είναι να απο­συ­ντο­νί­σει ή να δια­σπά­σει τους μη­χα­νι­σμούς του κρά­τους τόσο τους κα­τα­σταλ­τι­κούς όσο και τους ιδε­ο­λο­γι­κούς και να ενι­σχύ­σει την εν δυ­νά­μει διά­θε­ση του κό­σμου των δια­δη­λω­τών να αγω­νι­στεί ή να κάνει κάτι δια­φο­ρε­τι­κό από το εθι­μο­τυ­πι­κό, εξε­ρευ­νώ­ντας και βρί­σκο­ντας νέες μορ­φές δρά­σης και κοι­νής ζωής, οι οποί­ες θα δια­κα­τέ­χο­νται από προ­ο­πτι­κή και από συ­νέ­χεια. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο, δη­λα­δή της δια­σπο­ράς των δια­δη­λω­τών, πε­ριο­ρί­ζε­ται ταυ­τό­χρο­να η δράση των δυ­νά­με­ων κα­τα­στο­λής, διότι δεν μπο­ρούν να ελέγ­χουν τον εκά­στο­τε τόπο και χρόνο των δια­δη­λω­τών, απο­συ­ντο­νί­ζει το κέ­ντρο τους, καθώς επί­σης και την ει­κο­νι­κή βία της τη­λε­ό­ρα­σης, η οποία επί­σης δεν μπο­ρεί να τρέ­χει σε πολ­λές κα­τευ­θύν­σεις για να κα­λύ­πτει τις διά­φο­ρες δια­δη­λώ­σεις. 

Επί­σης, μια διά­σπαρ­τη δια­δή­λω­ση μπο­ρεί να ξε­κι­νά και να στα­μα­τά απρό­βλε­πτα, ενώ δεν χρειά­ζε­ται να ξε­κι­νά την ίδια χρο­νι­κή στιγ­μή. Μπο­ρεί να εμ­φα­νί­ζε­ται σε δια­φο­ρε­τι­κές το­πο­θε­σί­ες, να δια­χέ­ε­ται στη μέρα και στη νύχτα, στις πλα­τεί­ες και στους πε­ζό­δρο­μους, στις επι­μέ­ρους πε­ριο­χές και γει­το­νιές, ενώ ταυ­τό­χρο­να μπο­ρεί να ακο­λου­θεί και τους πα­ρα­δο­σια­κούς ρυθ­μούς (π.χ. απερ­γί­ες, κλεί­σι­μο δρό­μων, κα­τά­λη­ψη κτι­ρί­ων ή χώρων ερ­γα­σί­ας κλπ.). Η εμπει­ρία του ΕΑΜ, σχε­τι­κά με αυτές τις μορ­φές δρά­σης, είναι ανα­γκαίο να με­λε­τη­θεί. 

Τέλος, είναι πολύ ση­μα­ντι­κό οι δια­δη­λω­τές και οι απερ­γοί να προ­σπα­θούν να επι­τύ­χουν και τη συ­μπά­θεια της λε­γό­με­νης «κοι­νής γνώ­μης», η οποία πολ­λές φορές πα­ρα­με­λεί­ται. Διότι, τέ­τοιου τύπου συμ­μα­χί­ες διαρ­ρη­γνύ­ουν την προ­πα­γάν­δα των κρα­τού­ντων, η οποία επι­χει­ρεί, μέσω του λε­γό­με­νου «κοι­νω­νι­κού αυ­το­μα­τι­σμού», να στρέ­ψει το ένα κοι­νω­νι­κό στρώ­μα απέ­να­ντι στο άλλο, στην προ­κει­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση ενά­ντια σε όσους κι­νη­το­ποιού­νται, δια­σπώ­ντας έτσι το κοι­νω­νι­κό μέ­τω­πο. 

–

(*) Ο Δη­μή­τρης Κα­τσο­ρί­δας είναι μέλος του Δ.Σ. του Σω­μα­τεί­ου Ερ­γα­ζο­μέ­νων του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. Το εν λόγω άρθρο δη­μο­σιεύ­τη­κε στην Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών, 15-12-2015.