H πορνεία, δικαίωμα του άνδρα; (της Claudine Legardinier – μετάφραση: Σόνια Μητραλιά)
Η πορνεία, δικαίωμα του άνδρα; Γιατί μια πλατιά συζήτηση γύρω από το παραπάνω (προκλητικό) ερώτημα;
Μα, επειδή φεμινιστικές και γυναικείες οργανώσεις θα καταθέσουν σύντομα συγκεκριμένες προτάσεις στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, για να ανοίξουν ένα καινούργιο κεφάλαιο στην πολιτική αντιμετώπισης της πορνείας και στην Ελλάδα.
Ποια πολιτική λοιπόν για την πορνεία; Ας ανοίξουμε την συζήτηση δημοσιεύοντας μια εξαιρετική συμβολή της Claudine Legardinier, συγγραφέα του παρακάτω κειμένου «Πορνεία» που περιλαμβάνεται στο διάσημο ιστορικό πλέον “Κριτικό Λεξικό του φεμινισμού “(2000) “ Dictionnaire critique du féminisme” edition PUF,” Έχει γράψει πολλά βιβλία όπως “Les clients de la prostitution” “Οι πελάτες της πορνείας”. Είναι ανεξάρτητη δημοσιογράφος – Εκπρόσωπος του “Mouvement du Nid” στο Παγκόσμιο Συνέδριο για τις Γυναίκες στο Πεκίνο (1995) και πρόεδρος του “Mouvement du Nid” για πολλά χρόνια.
ΠΟΡΝΕΙΑ
Συνήθως προσπαθούμε να εξηγήσουμε την πορνεία στη βάση των εκδιδόμενων προσώπων, του μόνου ορατού τμήματος του παγόβουνου. Μη περιορίζόμενη στο γεγονός ότι ένα άτομο ανταλλάσει τις σεξουαλικές υπηρεσίες του έναντι αμοιβής, η πορνεία είναι πριν από όλα η κερδοσκοπική, εθνική και διεθνική οργάνωση της σεξουαλικής εκμετάλλευση του άλλου.
Οι εμπλεκόμενοι είναι πολλαπλοi: πορνοπελάτες, μαστροποί, κράτη… Πράγματι αυτός ο θεσμός είναι βαθειά ριζωμένος στις οικονομικές δομές, είναι ωστόσο εξίσου ριζωμένος και στις συλλογικές νοοτροπίες. Το σύνολο των αναπαραστάσεων και των μύθων που σχετίζονται με την πορνεία και που την νομιμοποιούν αποτελούν έναν ουσιαστικό παράγοντα.
Η φεμινιστική ανάλυση ταυτίζει την πορνεία με την πιο ακραία σχέση εξουσίας μεταξύ των φύλων. Όντας σε κατάσταση αντικειμένου και επομένως υποταγμένες στην βια, οι γυναίκες αντικειμενοποιούνται στην υπηρεσία μιας ανεύθυνης σεξουαλικότητας των ανδρών ( UNESKO/FAI Colloque de Madrid, 1986).
Ιστορικά, η πορνεία περιορίζεται σε ένα στερεότυπο. Καταρχήν, αυτό που ονομάζεται “ το πιο παλιό επάγγελμα του κόσμου¨ δεν ισχύει – ας αναφέρουμε καλλίτερα το βοσκό ή την μαία-, το στερεότυπο αυτό έχει ως κύρια λειτουργία να κηρύσσει την μοιρολατρία και να αποτρέπει κάθε προβληματισμό για ένα ζήτημα που προκαλεί δυσφορία.
Στην πραγματικότητα η πορνεία σχετίζεται με την μαζική αστικοποίηση και με την εμφάνιση της εμπορευματικής κοινωνίας. Πάντα έφερνε τα κράτη σε δύσκολη θέση, και καθώς ήταν διχασμένα μεταξύ της απαγόρευσης και της επιβολής κανόνων, συνηθίζουνε να ρίχνουν το βάρος της “ευθύνης” μόνο στις φυλακισμένες, στιγματισμένες, και περιφρονημένες εκδιδόμενες.
Η Γαλλία του δεύτερου μισού του 19 αιώνα είναι η μεγάλη θεωρητικός του εγκλεισμού. Έχοντας την έμμονη ιδέα να προστατεύσει την κοινωνία από το υγειονομικό κίνδυνο ( της σύφιλης) και από την σεξουαλική αταξία ( την μοιχεία ), η αστική εξουσία διαμορφώνει τον οίκο ανοχής σαν βασικό πυλώνα της πολιτικής της. ( Corbin 1978).
Λανσαρισμένη το 1870 από την Josephine Butler, που είχε σοκαριστεί από την αστυνομική και υγειονομική επιθεώρηση η οποία επιβλήθηκε στις εκδιδόμενες και στη Μεγάλη Βρετανία και που ταυτίζει την κάθε γυναίκα με εν δυνάμει εκδιδομένη, η καμπάνια για την κατάργηση του διακανονιστικού συστήματος της πορνείας 1) απόκτα διεθνή διάσταση.
Ο καταργητισμός γίνεται στην αρχή του 20ου αιώνα κυρίαρχος στόχος του φεμινιστικού κινήματος και το ζήτημα ενσωματώνεται στο σύνολο του αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών και την ειρήνη, για να εξαφανιστεί από το πεδίο των ενδιαφερόντων τους στα χρόνια της δεκαετίας του 1940.
Το 1975, με την οργάνωση των εκδιδομένων για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους , το ζήτημα ξαναβρίσκει την αιχμηρότητά του. Η συζήτηση είναι έντονη. Μεταξύ των φεμινιστριών, πολλές θεωρούν την πορνεία παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ακόμα και έγκλημα εναντίων των γυναικών ( Barry, 1979).
Η εποχή στην οποία η πορνεία γίνεται κάτι το κοινότυπο
Η πορνεία παραμένει ένα μεγάλο ταμπού. Αν το ζήτημα ξαναεμφανίζεται μέσα στην δεκαετία του 1980, αυτό γίνεται μέσα από το πρίσμα της δημοσιάς υγείας, γιατί η ανάπτυξη του Ειντς ξαναζωντανεύει τις φοβίες που θυμίζουν εκείνες της σύφιλης το 19ο αιώνα. Τρανή απόδειξη είναι η διάθεση να ξανανοίξουν οι οίκοι ανοχής και μάλιστα στο όνομα του “μοντερνισμού”.
Κάποια μέτρα, που εφαρμόστηκαν χάρη σε κονδύλια της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, όπως η δημιουργία του οργανισμού “ Λεωφορείο των Γυναικών” ( Le Bus des femmes) τείνουν στην αναγνώριση της πορνείας σαν επάγγελμα, γεγονός που καταγγέλλεται στην Γαλλία από το “Κίνημα της Φωλιάς” ( Mouvement δu Nid ) 2 και των φεμινιστικών οργανώσεων.
Όλα συγκλίνουν προς μια κατάσταση στην οποία η πορνεία γίνεται κάτι το κοινότυπο. Η μεγάλη νεοφιλελεύθερη αγορά θέλει να βάλει χέρι στις απολαύσεις με σκοπό την τιμολόγηση της. Η καταναλωτική λογική εισβάλει σε όλα τα πεδία της ζωής, η έκφραση “εργαζόμενες του σεξ” πλασάρει την ιδέα, πως το σεξ έναντι πληρωμής έχει γίνει ένα αναμφισβήτητο γεγονός της σύγχρονης οικονομίας, που δεν δέχεται καμία αντίρρηση.
Κάθε ηθική έννοια σαρώνεται, κάθε σχέση κυριαρχίας πνίγεται κάτω από την ατομική λογική. Η πορνεία αποκλείεται έτσι από την βια κατά των γυναικών. Η όλο και πιο μαζική συμμετοχή των αγοριών στην πορνεία θολώνει ακόμα περισσότερα τις σχέσεις ανισότητας μεταξύ των φύλων, ακόμα και αν τα εκδιδόμενα αγόρια αποκλείονται στην πραγματικότητα από το καθεστώς του ανδρισμού, θηλυκοποιημένα καθώς είναι όπως συμβαίνει συχνά στους τραβεστί και στους τράνς.
Σταδιακά, οι φεμινιστικές διεκδικήσεις διαστρεβλώνονται από το λόμπυ της βιομηχανίας του σεξ: “το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος σου “ γίνεται το δικαίωμα να το πουλήσεις, “ το δικαίωμα να εκπορνεύεσαι” ταυτίζεται με έκφραση ελευθέριας. Η “αγορά του σεξ” χειραγωγεί την σεξουαλικότητα με σκοπό να ενθαρρύνει την ζήτηση ( πορνογραφία, σεξουαλικός τουρισμός ), και επιπλέον για να δημιουργήσει ζήτηση από πορνοπελάτισσες.
Έτσι, το σύστημα κλειδώνεται: δεν υπάρχουν πια θύματα, και άρα δεν υπάρχουν πια δήμιοι. Όλοι εκμεταλλεύονται όλους, και έτσι η ισότητα έχει επιτέλους πραγματοποιηθεί!
Μια βια μη-αντιληπτή
Η κανονικοποίηση της πορνείας στη κοινωνία κάνει όλο και πιο αθέατα τα τραύματα που βιώνουν τα εκδιδόμενα άτομα. Ενώ η βια καταγγέλλεται μόλις και μετά βίας όταν είναι ορατή (εμπόριο παιδιών, γυναικών και αγοριών για σεξουαλική εκμετάλλευση), η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η κακοποίηση που βρίσκονται στην ίδια την καρδιά του πορνικού συστήματος (συναισθηματική αναισθησία, σχιζοφρενικός διχασμός, αίσθημα ανασφάλειας, μόνιμο άγχος, βρισιές, αηδία, καταστροφή της εικόνας της ίδιας/ιού) αυτά δεν συζητούνται ποτέ παρά μόνο από τα φεμινιστικά κινήματα η από οργανώσεις όπως αυτή του “κινήματος της φωλιάς” mouvement du Nid.
Η σιωπή καλύπτει την αργή και βαθειά επιδείνωσή της σεξουαλικής και συναισθηματικής ζωής των εκδιδομένων. Η πορνεία αποτελεί μια αθέατη βια, όπως ήσαν για αιώνες άλλες μορφές βίας ( βιασμός, αιμομιξία, βια στο ζευγάρι), όλες ενδεικτικές του δικαιώματος ιδιοκτησίας του ανδρικού φύλου πάνω στο θηλυκό.
Η ίδια σιωπή σκεπάζει τους πορνοπελάτες, καθώς νομιμοποιείται ιστορικά η συμπεριφορά τους χάρη σε μύθους, ο πιο διαδεδομένος από τους οποίους είναι ότι “έτσι αποφεύγονται οι βιασμοί”. Το μυστικό που καλύπτει τις πράξεις τους στο όνομα “της ιδιωτικής ζωής”, παραμένει εξαιρετικά προστατευμένο.
“Η ανδρική κυριαρχία, όπως κάθε κυριαρχία δομείται πάνω στην αδιαφάνεια των πρακτικών των κυρίαρχων” ( Welzer-Lang, 1996). Το επιβεβαιώνει η σχεδόν απόλυτη απουσία μελετών και ερευνών. Θα ήταν ωστόσο βασικό να μετρήσουμε τις συνέπειες της χρήσης της πορνείας πάνω στην ανδρική βια. Η αξιοσημείωτη δουλειά σε αυτό το πεδίο του Σουηδού Sven Axel Mansson (1986) αξίζει να αναφερθεί.
Η Ευρώπη των μαστροπών
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα διακυβεύματα είναι κρισιμότατα. Πρωτεργάτρια του διακανονισμού, οπαδός μιας οργανωμένης πορνείας ως δημόσιας υπηρεσίας, η Ολλανδία πέτυχε να εισαγάγει την έννοια της “εξαναγκαστικής πορνείας” στα διεθνή κείμενα, αρχής γενομένης με την τελική απόφαση της Διεθνούς Συνδιάσκεψης του Πεκίνου (1995).
Αυτή η έννοια υπονοεί την ύπαρξη μιας “ελεύθερης “ πορνείας που πρέπει πια να επαγγελματοποιηθεί, και που καλύπτει την αποποινικοποίηση της μαστροπείας. Η διάκριση αυτή μετατρέπει ως δια μαγείας σε ατομικές επιλογές τις ενέργειες ενός γιγάντιου συστήματος εκμετάλλευσης παίζοντας το παιχνίδι των προαγωγών, δίνοντας τους περισσότερη νομιμότητα από όση είχαν ποτέ τολμήσει να ονειρευτούν.
Επομένως, είναι τα θύματα που πρέπει να αποδείξουν τον εξαναγκασμό που έχουν υποστεί! Ορίζονται διαφοροποιήσεις μεταξύ ενήλικης και παιδικής πορνείας, μεταξύ πορνείας ξένων και Ευρωπαίων γυναικών. Αυτό που είναι έγκλημα στα 16 ετών ή στα 18 χρόνια μείον μια ημέρα (ανάλογα με την ηλικία της ισχύουσας σεξουαλικής ενηλικίωσης) γίνεται έτσι από την μια ημέρα στην άλλη μια κοινή εμπορευματική πράξη.
Αυτό που είναι νόμιμο στις χώρες του Βορά είναι παράνομα στις χώρες του Νότου. Όλες οι διαφοροποιήσεις που αναφέρονται στον αγώνα ενάντια σε διάφορες μορφές πορνείας έχουν ως λειτουργία να νομιμοποιείται η πορνεία σαν τέτοια.
Η Marie-Victoire Louis (1997) απορρίπτει κάθε διαφοροποίηση μεταξύ ελεύθερης και εξαναγκασμένης πορνείας- ποιος/ποια θα μπορούσε να δικαιολογήσει το απαρτχάιντ μεσω της συγκατάθεσης ορισμένων στην σκλαβιά τους;- και υπερασπίζεται ένα αληθινό πολιτικό σχέδιο απόρριψης κάθε εμπορευματοποίησης του σώματος και της σεξουαλικότητας.
Την ίδια ώρα, το Διεθνές Γραφείο Εργασίας προτείνει να ενσωματωθεί η πορνεία στην οργάνωση εργασίας προτείνοντας να αφαιρεθούν μόνον οι πιο σοκαριστικές πτυχές της, δηλαδή η παιδική πορνεία ( Lim, 1998). Η πορνεία αναγνωρίζεται έτσι επίσημα σαν βιώσιμη λύση στα προβλήματα των γυναικών.
Παράλληλα με αυτά , η νομιμότητα του πορνοσύστηματος επικυρώνεται σταδιακά από το δίκαιο (Βελγικός νόμος του 13 απρίλη του 1995), και η διαστροφή του νόμου συνίσταται στο ότι επικεντρώνεται μόνο σε περιπτώσεις υπερβολικής κατάχρησης και ακραίας βίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση οργανώνεται για να αντιμετωπίσει την “ παράνομη διακίνηση ανθρώπων” ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την νόμιμη διακίνηση και εγκαταλείποντας κάθε αναφορά στην “Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1949 για την καταστολή της εμπορίας ανθρώπων και της εκμετάλλευσης της πορνείας τρίτων”, που διακήρυσσε στα προλεγόμενά της ότι η πορνεία “είναι ασυμβίβαστη με την αξιοπρέπεια και την αξία του ανθρώπου”. Ένα κείμενο στο οποίο η καταργητική* Γαλλία παρέμενε μέχρι τώρα πιστή .
Για έναν τρίτο δρόμο
Μέσα σε αυτό το τοπίο, η σουηδική πολιτική ξεχωρίζει πάρα πολύ έντονα. Από την πρώτη Ιανουαρίου του 1999, απαγορεύεται η αγορά των “σεξουαλικών υπηρεσιών”. Η καταστολή στοχεύει τους πελάτες που μπορούν να καταδικαστούν μέχρι σε έξι μήνες φυλάκισης, και όχι τα εκδιδόμενα πρόσωπα. Μια απόφαση που εγγράφεται εδώ και χρόνια σε ένα σύνολο από δράσεις ενάντια στην πορνεία, με μια από τις πιο πρωτότυπες να είναι αυτή που προτείνει στους πελάτες τηλεφωνικές συμβουλές ή συνομιλίες με ψυχολόγους. Η Σουηδία είναι έτσι η πρώτη χώρα που διακηρύσσει πως η πορνεία συνιστά βια κατά των γυναικών και την περιλαμβάνει στην πολιτική και νομοθετική δράση της “για την ειρήνη των γυναικών”* . Σύμφωνα με την υπουργό Ισότητας των Φύλων, Margaretha Wimberg , “να μεταχειρίζεσαι ένα πρόσωπο σαν εμπόρευμα, ακόμα και με τη συναίνεσή του, είναι ένα έγκλημα”.
Όλα αυτά σημαίνουν πως ανοίγεται ένας καινούργιας δρόμος. Σήμερα διαφαίνεται η θαρραλέα και καινούργια ιδέα μιας κοινωνίας χωρίς πορνεία – στόχος για τον οποίο αγωνίζεται εδώ και πολύ καιρό η οργάνωση “Κίνημα της Φωλιάς”, “ Mouvement du Nid”.
Πρόκειται για ένα σχέδιο, που πρέπει να υποστηρίζεται με αληθινή πολιτική βούληση, όπως η πραγματοποίηση δράσεων πρόληψης και εκπαίδευσης ενάντια στις βαθύτερες αιτίες της πορνείας – κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές-, το ξερίζωμα των συνηθειών του ανδρισμού, ο αγώνας ενάντια στην σεξουαλική βια και κακοποίηση…
Η πορνεία ήταν για πολύ μεγάλο διάστημα η “μοίρα” των γυναικών, υιοθετώντας έτσι την ιδέα ότι το σώμα τους είναι διαρκώς διαθέσιμο για σεξουαλική ικανοποίηση του άλλου, ότι είναι όντα που από την φύση τους υποτάσσονται στο φύλο τους, ότι είναι καταδικασμένες να υπηρετούν και να περιφρονούνται, υποταγμένες στις δήθεν ανάγκες των ανδρών, αποκλεισμένες από το βασίλειο της σκέψης και του πολιτισμού.
Στην αυγή του 21ου αιώνα, πώς μπορούμε να αγωνιστούμε για την ισότητα αν δεν αγωνιστούμε ενάντια στην πορνεία;
Claudine Legardinier
Σημειώσεις της μεταφράστριας:
1) Το διακανονιστικό σύστημα θεσπίστηκε για πρώτη φορά στην Γαλλία το 1802. Πρόκειται για ένα σύστημα ρύθμισης της πορνείας όπου τα εκδιδόμενα πρόσωπα αντιμετωπίζονται σαν απειλή για την κοινωνία διότι θεωρούνται εν δυνάμει φορέας σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών (ειδικά της σύφιλης), ιδίως όταν η πορνεία γίνεται με παράνομο τρόπο. Το ίδιο το φαινόμενο της πορνείας θεωρείται αναπόφευκτο. Τα εκδιδόμενα πρόσωπα κλείνονται σε οίκους ανοχής. Υπάρχει υποχρέωσή τους εγγραφής σε μητρώα και μηνιαίες ιατρικές επισκέψεις και έλεγχος. Για να υποβάλλει το νόμος και τη τάξη χρησιμοποιεί το κράτος φοβερή καταστολή και εκτατά μέτρα. Δημιουργεί ειδικά σώματα της αστυνομίας ( αστυνομία των ηθών) που κυνηγάν στο δημόσιο χώρο την κάθε για πορνεία ύποπτη γυναίκα . Αυτη η κατάσταση γίνεται ο εφιάλτης όχι μόνο των εκδιδομένων άλλα όλων των γυναικών. Το διακανονιστικό σύστημα θεωρήθηκε πρότυπο για όλη την ελληνική νομοθεσία της πορνείας από την αρχή της και την επηρέασε διαρκώς ως το σήμερα. Ο νόμος του 2734/1999, που ισχύει τώρα θεωρείται νεο-διακανονιστικό σύστημα.
2) Σημείωση της μεταφράστριας: Tο “Κίνημα της Φωλιάς” ( Mouvement du Nid: h tps://mouvementdunid.org/ ) από τη δημιουργία του, πριν από 70 χρόνια, στηρίζει τ ς εκδιδόμενες και δρα σε ολόκληρη τη Γαλλία. Είναι οργάνωση και ταυτόχρονα ένα κοινωνικό κίνημα: διεκδικεί από την πολιτεία μια πολιτική ενάντια στο σύστημα της πορνείας και κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών. Πρωταγωνίστησε στον αγώνα για να ψηφιστεί ο “Νόμος ενάντια στο Σύστημα της Πορνείας” το 2016 στην Γαλλία.
Πηγή: tomov.gr
