Οι χασάπηδες στην τέχνη (του Δημήτρη Κατσορίδα)

Οι χασάπηδες στην τέχνη

–

Του Δημήτρη Κατσορίδα

–

Η έννοια του χασάπη είναι ταυτισμένη με διάφορα αρνητικά πράγματα. Είτε ότι είναι άνθρωποι αιμοβόροι και βίαιοι εφόσον μπορούν και διαμελίζουν τα ζώα (μια λάθος αντίληψη) είτε επειδή ταυτίζεται με οποιαδήποτε μορφή βίας (π.χ. από τις σφαγές αμάχων και την τρομοκρατία του κράτους μέχρι τους κακούς χειρούργους). Όμως, οι χασάπηδες είναι ταυτισμένοι και με ένα πολύ ωραίο χορό: τον χασάπικο.

Υπάρ­χει και ένα ακόμη εν­δια­φέ­ρον για το θέμα. Είναι η Έκ­θε­ση, του ΜΙΕΤ, αφιε­ρω­μέ­νη στον  Κοσμά Ξε­νά­κη (1925-1984), με τίτλο, «Χα­σά­πη­δες και κριο­φό­ροι», η οποία είχε στα­μα­τή­σει λόγω εγκλει­σμού και συ­νε­χί­ζε­ται, ξανά, στο Μέ­γα­ρο Εϋ­νάρ­δου (μέχρι τις 31 Ιου­λί­ου 2020). Πρό­κει­ται για 87 έργα με κυ­ρί­αρ­χη την εν λόγω θε­μα­τι­κή. 

Ο Ξε­νά­κης, άρ­χι­σε να δου­λεύ­ει το θέμα των χα­σά­πη­δων από τη δε­κα­ε­τία του 1940, για να πε­ρά­σει τη δε­κα­ε­τία του 1950 σε γε­ω­με­τρι­κές φόρ­μες και να κα­τα­λή­ξει, κάτω από την επί­δρα­ση του Πι­κά­σο, σε πιο αφη­ρη­μέ­νες ανα­πα­ρα­στά­σεις, ενώ αρ­κε­τά έργα του έχουν επιρ­ρο­ές από την αρ­χαιό­τη­τα και τη Μι­νω­ϊ­κή εποχή (μο­σχο­φό­ροι), αλλά και τη ζω­γρα­φι­κή της αρ­χαί­ας Αι­γύ­πτου. Εξάλ­λου, το επάγ­γελ­μα του χα­σά­πη είναι από τα πιο αρ­χέ­γο­να της αν­θρω­πό­τη­τας. 

Γε­νι­κά, είναι επη­ρε­α­σμέ­νος από σκη­νές της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας του λαϊ­κού κό­σμου (λαϊ­κές κο­μπα­νί­ες, κου­ρεία, κα­φε­νεία, μα­νά­βη­δες, ιχθυο­πώ­λες, πο­δο­σφαι­ρι­στές, λού­με­νοι, κλπ.), και εδώ είναι εμ­φα­νής η επί­δρα­ση του Τσα­ρού­χη και του Δια­μα­ντό­που­λου, με σχε­δόν εμ­μο­νι­κή στάση στα θέ­μα­τα που έχουν σχέση με τους χα­σά­πη­δες. 

Μάλ­λον, η επιρ­ροή του, ώστε να ζω­γρα­φί­σει συμ­βο­λι­κά έργα με θέμα τους χα­σά­πη­δες, είναι από τα με­τα­κα­το­χι­κά χρό­νια, για δύο λό­γους. Ο πρώ­τος, εξαι­τί­ας της έλ­λει­ψης κρέ­α­τος και της κερ­δο­σκο­πί­ας που αντι­με­τώ­πι­ζαν οι πο­λί­τες, ενώ ο δεύ­τε­ρος, προ­έρ­χε­ται από την εμπει­ρία των Δε­κεμ­βρια­νών του 1944 και την κρα­τι­κή τρο­μο­κρα­τία κατά τη διάρ­κεια του Εμ­φυ­λί­ου Πο­λέ­μου, θέ­λο­ντας μάλ­λον να δεί­ξει την βαρ­βα­ρό­τη­τα της επο­χής, την επι­βο­λή βίας στην πο­λι­τι­κή ζωή του τόπου και τη σφαγή των αντι­πά­λων (π.χ. Μα­κρό­νη­σος, στρα­το­δι­κεία, Γράμ­μος, κλπ.). Μην ξε­χνά­με ότι ο ίδιος, μαζί με τα δύο αδέλ­φια του (τον Γιάν­νη, ένα από τους ση­μα­ντι­κό­τε­ρους συν­θέ­τες, και τον Ιά­σο­να, κα­θη­γη­τή Φι­λο­σο­φί­ας) με­τεί­χαν στην Αντί­στα­ση μέσα από τις γραμ­μές της ΕΠΟΝ.  

Όπως ση­μειώ­νε­ται στο ενη­με­ρω­τι­κό έντυ­πο της έκ­θε­σης, σκο­πός της είναι να δια­φα­νεί η μορ­φο­λο­γι­κή πο­ρεία από την ανα­πα­ρά­στα­ση στην αφαί­ρε­ση και από την «ελ­λη­νι­κό­τη­τα» στην σύν­δε­ση με την ευ­ρω­παϊ­κή πρω­το­πο­ρία.