7+7+7+7 δεν κάνει πάντα 28

Με βάση τη διαλεκτική φιλοσοφική προσέγγιση, η πρόσθεση των αριθμών δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και συγκεκριμένο γινόμενο. Κι αυτό επειδή κάθε άτομο ή πράγμα είναι ξεχωριστό και άρα δεν είναι ίδιο το ένα στοιχείο με το άλλο, ώστε να προστεθεί και να βγάλει συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Συνεπώς, ενώ με βάση τα μαθηματικά, αν ένας και ένας άνθρωπος ισούται με δύο, εντούτοις με βάση τη φιλοσοφία δεν κάνουν αναγκαστικά δύο. Διότι, έχουν άλλο βάρος, διαφορετικό ύψος, ηλικία, τρόπο σκέψης, εμπειρίες, μορφωτικό επίπεδο κλπ.

Με βάση αυτό το σκε­πτι­κό, «7η Τέχνη, 7 Γυ­ναί­κες, 7 Ται­νί­ες, 7 Ει­κα­στι­κές Προ­τά­σεις», είναι δυ­να­τό να δώ­σουν μόνο τον αριθ­μό «7», αντί του προ­σθε­τι­κού «28». Επί­σης, με αυτό τον τίτλο, «7», διορ­γα­νώ­νε­ται Έκ­θε­ση Ζω­γρα­φι­κής, στην Γκα­λε­ρί ΣΤΟ­art ΚΟΡΑΗ (στη Στοά Κοραή, έως τις 6 Δε­κεμ­βρί­ου 2018).     

Επί­κε­ντρο της Έκ­θε­σης είναι ο κό­σμος της γυ­ναί­κας. Έτσι, 7 γυ­ναί­κες καλ­λι­τέ­χνι­δες επέ­λε­ξαν 7 ται­νί­ες από τον πα­γκό­σμιο κι­νη­μα­το­γρά­φο, οι οποί­ες έχουν ως πρω­τα­γω­νί­στριες 7 γυ­ναί­κες, και συ­νο­μί­λη­σαν μαζί τους ει­κα­στι­κά. Επτά ται­νί­ες, οι οποί­ες όμως οι πε­ρισ­σό­τε­ρες έγι­ναν υπό το βλέμ­μα αντρών σκη­νο­θε­τών, εκτός από μία.

Βέ­βαια, εδώ, στην ει­κα­στι­κή πα­ρέμ­βα­ση, έχου­με αντι­στρο­φή των ρόλων. Τα ζω­γρα­φι­κά έργα είναι μέσα από το βλέμ­μα των γυ­ναι­κών, που κατά πως φαί­νε­ται τα δη­μιούρ­γη­σαν με βάση τις κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές ται­νί­ες που τις επη­ρέ­α­σαν, οι οποί­ες είναι το «Ορ­λά­ντο» (1992), της Σάλι Πόρ­τερ, το «Η κυρία θέλει έρωτα» (1961) μια αι­σθη­μα­τι­κή γαλ­λι­κή κο­με­ντί του Ζαν Λικ Γκο­ντάρ, την «Persona» (1966) ψυ­χό­δρα­μα του Bergman, το «Η Ωραία της Ημέ­ρας» (1966) του Μπου­νιου­έλ, την «Ευ­δο­κία» (1971) του Αλέξη Δα­μια­νού, το «Vivre sa vie» (1962) δρα­μα­τι­κή ται­νία του Γκο­ντάρ, και το «Η Διπλή Ζωή της Βε­ρό­νι­κα» (1991) του Κι­σλόφ­σκι.

Όπως επι­ση­μαί­νει ο Γιάν­νης Ψυ­χο­παί­δης, οι γυ­ναι­κεί­ες μορ­φές απο­τυ­πώ­νουν «Με­γά­λα αι­σθή­μα­τα πνιγ­μέ­να μέσα στα στε­ρε­ό­τυ­πα της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας, δέ­σμιοι έρω­τες και ασυ­γκρά­τη­τα πάθη, τολ­μη­ρά και απελ­πι­σμέ­να γυ­ναι­κεία ίχνη σε αν­δρο­κρα­τού­με­νες, κα­τα­πιε­στι­κές και κα­τα­πιε­σμέ­νες κοι­νω­νί­ες. Σχέ­σεις ζευ­γα­ριών και κοι­νω­νι­κά πε­ρι­βάλ­λο­ντα που γεν­νούν συ­ναι­σθη­μα­τι­κές ανα­στο­λές και ψυ­χι­κά τραύ­μα­τα, υπαρ­ξια­κά δι­λήμ­μα­τα και υπό­γειες εκρή­ξεις, ανα­τρο­πές και υπερ­βά­σεις των συμ­βα­τι­κών ορίων».                              

Όμως, όπως το­νί­ζει στον κα­τά­λο­γο της έκ­θε­σης η Λήδα Κα­ζαν­τζά­κη, «Η ει­κό­να της γυ­ναί­κας μορ­φώ­θη­κε επί αιώ­νες μέσα από το βλέμ­μα του άνδρα. […] Πραγ­μα­τώ­θη­κε, κυ­ρί­ως, μέσα από το αμ­φί­ση­μο σχήμα μη­τέ­ρα και σύ­ζυ­γος – ερω­μέ­νη και πόρνη». Όχι τυ­χαία, λοι­πόν, «οι ται­νί­ες των σκα­πα­νέ­ων του ρι­ζο­σπα­στι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου», μέσω των οποί­ων επι­χει­ρούν να προ­βάλ­λουν την γυ­ναι­κεία ει­κό­να, γρά­φο­νται πάλι από άν­δρες δη­μιουρ­γούς, «πάνω σε αυτό το ίδιο αμ­φί­ση­μο και κα­θιε­ρω­μέ­νο σχήμα». Εξαί­ρε­ση, η Σάλι Πόρ­τερ, στην ται­νία «Ορ­λά­ντο», που δεί­χνει το τα­ξί­δι μέσα στο χρόνο ενός ευ­γε­νή, ο οποί­ος θα ξυ­πνή­σει στο σώμα μιας γυ­ναί­κας.

Ου­σια­στι­κά, η εν λόγω ται­νία έχει διά­φο­ρες ανα­γνώ­σεις. Αφε­νός δεί­χνει «μέσα από τη με­τάλ­λα­ξη μιας αν­δρό­γυ­νης φι­γού­ρας την οδυ­νη­ρή πο­ρεία της αν­θρώ­πι­νης χει­ρα­φέ­τη­σης», αφε­τέ­ρου τη συ­νε­χή ανά­γκη για αλ­λα­γή και για ανα­κά­λυ­ψη των πολ­λών εαυ­τών μας, που τις πε­ρισ­σό­τε­ρες φορές κρύ­βου­με μέσα μας.

Επει­δή, η εν λόγω ται­νία ανα­φέ­ρε­ται στη με­τα­μόρ­φω­ση ενός άνδρα σε γυ­ναί­κα και έχει άμεση σχέση με την Έκ­θε­ση, ίσως θα είχε μια αξία να πούμε ότι ένα κομ­μά­τι του άνδρα, που δεν επι­τρέ­πει να εμ­φα­νι­σθεί, είναι το σιω­πη­λό θη­λυ­κό του κομ­μά­τι. Και όμως, ο «αν­δρι­σμός» θα μπο­ρού­σε, αντί του επι­θε­τι­κού, βί­αιου και κα­τα­στρο­φι­κού χα­ρα­κτή­ρα, να εν­θαρ­ρύ­νει τον θε­τι­κό και δη­μιουρ­γι­κό.

Η ανά­γκη κα­τα­νό­η­σης του άλλου υπάρ­χει επει­δή κα­θέ­νας/-μια από εμάς, έχει ταυ­τό­χρο­να ένα θη­λυ­κό και ένα αρ­σε­νι­κό κομ­μά­τι μέσα του. Είναι η «αν­δρό­γυ­νη φι­γού­ρα», όπως λέει η Λήδα Κα­ζαν­τζά­κη, η συ­νά­ντη­ση του εσω­τε­ρι­κού άντρα με την εσω­τε­ρι­κή γυ­ναί­κα σε μια σύν­θε­ση υπερ­βα­τι­κή. Και ο μόνος τρό­πος για να  κα­τα­νοη­θεί αυτό είναι η συ­νά­ντη­ση των δύο ξε­χω­ρι­στών εξω­τε­ρι­κών κό­σμων, η ανά­πτυ­ξη μιας οι­κεί­ας σχέ­σης με τον άλλο άν­θρω­πο, η ανοι­χτό­τη­τα και το μοί­ρα­σμα. Έτσι, η σχέση γί­νε­ται κα­θρέ­πτης, που αντα­να­κλά­ται και μέσα μας. Ή όπως λέει ο Osho, εκεί­νη «τη μέρα που συ­να­ντιέ­ται ο εσω­τε­ρι­κός άντρας με την εσω­τε­ρι­κή γυ­ναί­κα, φω­τί­ζε­σαι».

–

Με βάση αυτό το σκε­πτι­κό, «7η Τέχνη, 7 Γυ­ναί­κες, 7 Ται­νί­ες, 7 Ει­κα­στι­κές Προ­τά­σεις», είναι δυ­να­τό να δώ­σουν μόνο τον αριθ­μό «7», αντί του προ­σθε­τι­κού «28». Επί­σης, με αυτό τον τίτλο, «7», διορ­γα­νώ­νε­ται Έκ­θε­ση Ζω­γρα­φι­κής, στην Γκα­λε­ρί ΣΤΟ­art ΚΟΡΑΗ (στη Στοά Κοραή, έως τις 6 Δε­κεμ­βρί­ου 2018).     

Επί­κε­ντρο της Έκ­θε­σης είναι ο κό­σμος της γυ­ναί­κας. Έτσι, 7 γυ­ναί­κες καλ­λι­τέ­χνι­δες επέ­λε­ξαν 7 ται­νί­ες από τον πα­γκό­σμιο κι­νη­μα­το­γρά­φο, οι οποί­ες έχουν ως πρω­τα­γω­νί­στριες 7 γυ­ναί­κες, και συ­νο­μί­λη­σαν μαζί τους ει­κα­στι­κά. Επτά ται­νί­ες, οι οποί­ες όμως οι πε­ρισ­σό­τε­ρες έγι­ναν υπό το βλέμ­μα αντρών σκη­νο­θε­τών, εκτός από μία.

Βέ­βαια, εδώ, στην ει­κα­στι­κή πα­ρέμ­βα­ση, έχου­με αντι­στρο­φή των ρόλων. Τα ζω­γρα­φι­κά έργα είναι μέσα από το βλέμ­μα των γυ­ναι­κών, που κατά πως φαί­νε­ται τα δη­μιούρ­γη­σαν με βάση τις κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές ται­νί­ες που τις επη­ρέ­α­σαν, οι οποί­ες είναι το «Ορ­λά­ντο» (1992), της Σάλι Πόρ­τερ, το «Η κυρία θέλει έρωτα» (1961) μια αι­σθη­μα­τι­κή γαλ­λι­κή κο­με­ντί του Ζαν Λικ Γκο­ντάρ, την «Persona» (1966) ψυ­χό­δρα­μα του Bergman, το «Η Ωραία της Ημέ­ρας» (1966) του Μπου­νιου­έλ, την «Ευ­δο­κία» (1971) του Αλέξη Δα­μια­νού, το «Vivre sa vie» (1962) δρα­μα­τι­κή ται­νία του Γκο­ντάρ, και το «Η Διπλή Ζωή της Βε­ρό­νι­κα» (1991) του Κι­σλόφ­σκι.

Όπως επι­ση­μαί­νει ο Γιάν­νης Ψυ­χο­παί­δης, οι γυ­ναι­κεί­ες μορ­φές απο­τυ­πώ­νουν «Με­γά­λα αι­σθή­μα­τα πνιγ­μέ­να μέσα στα στε­ρε­ό­τυ­πα της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας, δέ­σμιοι έρω­τες και ασυ­γκρά­τη­τα πάθη, τολ­μη­ρά και απελ­πι­σμέ­να γυ­ναι­κεία ίχνη σε αν­δρο­κρα­τού­με­νες, κα­τα­πιε­στι­κές και κα­τα­πιε­σμέ­νες κοι­νω­νί­ες. Σχέ­σεις ζευ­γα­ριών και κοι­νω­νι­κά πε­ρι­βάλ­λο­ντα που γεν­νούν συ­ναι­σθη­μα­τι­κές ανα­στο­λές και ψυ­χι­κά τραύ­μα­τα, υπαρ­ξια­κά δι­λήμ­μα­τα και υπό­γειες εκρή­ξεις, ανα­τρο­πές και υπερ­βά­σεις των συμ­βα­τι­κών ορίων».                              

Όμως, όπως το­νί­ζει στον κα­τά­λο­γο της έκ­θε­σης η Λήδα Κα­ζαν­τζά­κη, «Η ει­κό­να της γυ­ναί­κας μορ­φώ­θη­κε επί αιώ­νες μέσα από το βλέμ­μα του άνδρα. […] Πραγ­μα­τώ­θη­κε, κυ­ρί­ως, μέσα από το αμ­φί­ση­μο σχήμα μη­τέ­ρα και σύ­ζυ­γος – ερω­μέ­νη και πόρνη». Όχι τυ­χαία, λοι­πόν, «οι ται­νί­ες των σκα­πα­νέ­ων του ρι­ζο­σπα­στι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου», μέσω των οποί­ων επι­χει­ρούν να προ­βάλ­λουν την γυ­ναι­κεία ει­κό­να, γρά­φο­νται πάλι από άν­δρες δη­μιουρ­γούς, «πάνω σε αυτό το ίδιο αμ­φί­ση­μο και κα­θιε­ρω­μέ­νο σχήμα». Εξαί­ρε­ση, η Σάλι Πόρ­τερ, στην ται­νία «Ορ­λά­ντο», που δεί­χνει το τα­ξί­δι μέσα στο χρόνο ενός ευ­γε­νή, ο οποί­ος θα ξυ­πνή­σει στο σώμα μιας γυ­ναί­κας.

Ου­σια­στι­κά, η εν λόγω ται­νία έχει διά­φο­ρες ανα­γνώ­σεις. Αφε­νός δεί­χνει «μέσα από τη με­τάλ­λα­ξη μιας αν­δρό­γυ­νης φι­γού­ρας την οδυ­νη­ρή πο­ρεία της αν­θρώ­πι­νης χει­ρα­φέ­τη­σης», αφε­τέ­ρου τη συ­νε­χή ανά­γκη για αλ­λα­γή και για ανα­κά­λυ­ψη των πολ­λών εαυ­τών μας, που τις πε­ρισ­σό­τε­ρες φορές κρύ­βου­με μέσα μας.

Επει­δή, η εν λόγω ται­νία ανα­φέ­ρε­ται στη με­τα­μόρ­φω­ση ενός άνδρα σε γυ­ναί­κα και έχει άμεση σχέση με την Έκ­θε­ση, ίσως θα είχε μια αξία να πούμε ότι ένα κομ­μά­τι του άνδρα, που δεν επι­τρέ­πει να εμ­φα­νι­σθεί, είναι το σιω­πη­λό θη­λυ­κό του κομ­μά­τι. Και όμως, ο «αν­δρι­σμός» θα μπο­ρού­σε, αντί του επι­θε­τι­κού, βί­αιου και κα­τα­στρο­φι­κού χα­ρα­κτή­ρα, να εν­θαρ­ρύ­νει τον θε­τι­κό και δη­μιουρ­γι­κό.

Η ανά­γκη κα­τα­νό­η­σης του άλλου υπάρ­χει επει­δή κα­θέ­νας/-μια από εμάς, έχει ταυ­τό­χρο­να ένα θη­λυ­κό και ένα αρ­σε­νι­κό κομ­μά­τι μέσα του. Είναι η «αν­δρό­γυ­νη φι­γού­ρα», όπως λέει η Λήδα Κα­ζαν­τζά­κη, η συ­νά­ντη­ση του εσω­τε­ρι­κού άντρα με την εσω­τε­ρι­κή γυ­ναί­κα σε μια σύν­θε­ση υπερ­βα­τι­κή. Και ο μόνος τρό­πος για να  κα­τα­νοη­θεί αυτό είναι η συ­νά­ντη­ση των δύο ξε­χω­ρι­στών εξω­τε­ρι­κών κό­σμων, η ανά­πτυ­ξη μιας οι­κεί­ας σχέ­σης με τον άλλο άν­θρω­πο, η ανοι­χτό­τη­τα και το μοί­ρα­σμα. Έτσι, η σχέση γί­νε­ται κα­θρέ­πτης, που αντα­να­κλά­ται και μέσα μας. Ή όπως λέει ο Osho, εκεί­νη «τη μέρα που συ­να­ντιέ­ται ο εσω­τε­ρι­κός άντρας με την εσω­τε­ρι­κή γυ­ναί­κα, φω­τί­ζε­σαι».