Η στάση των επαναστατών μαρξιστών απέναντι στην Ε.Ε.
(αφιέρωμα για την στρατηγική του εργατικού κινήματος απέναντι στην ΕΕ – δ’ μέρος, τελευταίο)
H ΕΕ είναι ένας μηχανισμός των ευρωπαίων καπιταλιστών και ιμπεριαλιστών για να επιβιώσουν και να ενισχυθούν στο διεθνή ανταγωνισμό, να σώσουν το καπιταλιστικό σύστημα από την κρίση, πάνω στα κόκκαλα των εργαζομένων και των λαών της Ευρώπης. Αυτό καθορίζει την στάση μας απέναντί της – και βέβαια τα συμφέροντα της εργατικής τάξης σε Ελλάδα και Ευρώπη, η προώθηση του στόχου της σοσιαλιστικής επανάστασης.
Ρήξη με Ευρώ και ΕΕ – Διάλυση της αντιδραστικής ΕΕ
Να δώσουμε διέξοδο από την κρίση προς όφελος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, απαιτεί πολιτικές αντίστροφες και ασυμβίβαστες με τη δομή και τους μηχανισμούς του Ευρώ και της ΕΕ. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για μια αδύναμη οικονομία όπως η ελληνική. Πχ. και η πιο στοιχειώδης ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού (βιομηχανία, γεωργία) προϋποθέτει: βιομηχανική και εμπορική πολιτική, βασισμένες στον έλεγχο/μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου και στη δυνατότητα άσκησης πιστωτικής και νομισματικής πολιτική (πράγμα αδύνατο χωρίς ένα νέο νόμισμα) – σπάσιμο με τις ντιρεκτίβες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής – εθνικοποίηση των τομέων-κλειδιών της οικονομίας και πρωτίστως των τραπεζών, βαριά φορολογία σε κεφάλαιο και μεγάλα εισοδήματα/περιουσίες (μέχρι και δήμευσή τους), ελέγχους/περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων, ώστε να συγκεντρωθούν πόροι και οικονομικά εργαλεία για μια εναλλακτική πολιτική – διαγραφή του χρέους, για να σταματήσει η αιμορραγία της αποπληρωμής τόκων, ασφαλίστρων κλπ. στους ντόπιους και διεθνείς τοκογλύφους. Ενώ και η παραμικρή ανοικοδόμηση των δημόσιων κοινωνικών υπηρεσίων (ασφάλιση, υγεία, παιδεία κλπ.) προϋποθέτει τη μη εφαρμογή όχι μόνο των «μνημονίων» αλλά και της Συνθήκης του Μάαστριχτ, των Προγραμμάτων Σταθερότητας, της Στρατηγικής της Λισαβόνας, όλων των άγριων νεοφιλελεύθερων σχέδιων και πολιτικών της ΕΕ.
Η συντριπτικά επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι αν η κυβέρνηση μιας χώρας επιχειρούσε να πάρει μέτρα τέτοιας κατεύθυνσης, ακόμα κι αν ξεκινούσε επιδιώκοντας την παραμονή της στο Ευρώ και την ΕΕ, σχεδόν αυτόματα θα πεταγόταν εκτός αντιμετωπίζοντας απειλές, εκβιασμούς, εμπάργκο κλπ. Επομένως, για όποιον θέλει πραγματικά να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα σωτηρίας της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, η ρήξη με Ευρώ/ΕΕ είναι πρακτικά μονόδρομος.
Η κρίση της ΕΕ, οι ενδοαστικοί ανταγωνισμοί στο εσωτερικό της, η λαίλαπα βάρβαρων μέτρων που σαρώνει τη μια χώρα μετά την άλλη, έχουν επιφέρει ισχυρά πλήγματα στην «ευρωπαϊκή συνείδηση», σε όποιο βαθμό είχε αυτή αναπτυχθεί. Ειδικά στην Ελλάδα, η αυξανόμενη απόρριψη του «ευρωπαϊσμού» δεν είναι τίποτα λιγότερο από υπονόμευση και διάλυση ενός βασικού πυλώνα της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας από τη Μεταπολίτευση και μετά.
Η διάλυση της ΕΕ θα ήταν μια στρατηγική ήττα, ιστορικών διαστάσεων, για τους πιο ισχυρούς και συνάμα πιο αντιδραστικούς κύκλους των ευρωπαίων καπιταλιστών και ιμπεριαλιστών. Η κατάρρευση του «τείχους των Βρυξελών», των κέντρων απ’ όπου οργανώνονται και κατευθύνονται ως μονόδρομοι οι βάρβαρες αντεργατικές-αντιλαϊκές επιθέσεις, θα ήταν ένα σοβαρό αδυνάτισμα της αστικής κυριαρχίας πάνω στο προλεταριάτο και τους λαούς της Ευρώπης – και έτσι αντικειμενικά μια μεγάλη πρόοδος της επανάστασης.
Αλλά και στο πολιτικό επίπεδο, η «κινεζοποίηση» επεκτείνεται ολοκληρώνοντας την Ευρώπη-φρούριο της Σένγκεν, της παρακολούθησης και φακελώματος των πάντων, των πανευρωπαϊκών μηχανισμών καταστολής, των στρατοπέδων συγκέντρωσης για τους μετανάστες. Όχι μόνο κανείς δεν εξέλεξε τους διαφόρους Γιούνκερ και Τρισέ, αλλά και εξαπλώνεται σ’ όλη την Ευρώπη μια βοναπαρτιστική διακυβέρνηση πλήρως αυτονομημένη από το λαϊκό αίσθημα και τη λαϊκή εντολή/ψήφο, με την ετσιθελική επιβολή «συναινέσεων» (όπως στην Πορτογαλία), τις κυβερνήσεις συνασπισμού, την αυταρχική θωράκιση του κράτους και το τσάκισμα των δημοκρατικών ελευθεριών, την επιστροφή της εργατικής τάξης και των λαών στην κατάσταση υποτελούς των μέσων του 19ου αιώνα. Γι’ αυτή τη μετάλλαξη της ευρωπαϊκής αστικής «δημοκρατίας» σε δικτατορία με κοινοβουλευτικό μανδύα, σε σύγχρονη Βαστίλη, η Ελλάδα έχει γίνει ένα από τα κύρια πεδία δοκιμών.
Απέναντι σ’ αυτή λοιπόν την ΕΕ, η κρίση της, η αμφισβήτηση των θεσμών και της ιδεολογίας της είναι κάτι που το εργατικό κίνημα και οι επαναστάτες πρέπει να καλλιεργήσουν συστηματικά, όχι να μυξοκλαίνε για την «κρίση της Ευρώπης» ή να παρουσιάζουν μια ενδεχόμενη διάλυση της ΕΕ ως ιστορική οπισθοδρόμηση! Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για τον ελληνικό καπιταλισμό, όπου η προσπάθεια διαχείρισης της χρεοκοπίας του προς όφελος των διεθνών τοκογλύφων και ιμπεριαλιστικών κέντρων της ΕΕ απειλεί να ρίξει τον ελληνικό λαό σ’ ένα καθεστώς σύγχρονης νεοαποικιοκρατίας.
Γι’ αυτό όχι μόνο δεν θα έπρεπε να γυρίσουμε την πλάτη σ’ ένα λαϊκό κίνημα που ενδεχομένως θα πάλευε για την αποδέσμευση της Ελλάδας από την ΕΕ, επειδή δεν θα ήταν «καθαρά» ταξικό και διεθνιστικό, αλλά θα έπρεπε να παρέμβουμε μέσα σ’ αυτό παλεύοντας για να επικρατήσει μια αντικαπιταλιστική/επαναστατική προοπτική. Όσοι δεν βλέπουν αυτή την πραγματικότητα ή την στρογγυλεύουν στο όνομα δήθεν ταξικών θέσεων (*), είναι τυφλοί ή πολιτικά ανάπηροι μπροστά σ’ ένα τεράστιο πρόβλημα που η ιστορική εξέλιξη της ταξικής πάλης έχει θέσει στο προλεταριάτο: ότι για να κάνει την επανάσταση, πρέπει πλέον να περάσει και πάνω από τα ερείπια των μηχανισμών της ΕΕ.
Για μια σοσιαλιστική Ελλάδα, σε μια ενωμένη σοσιαλιστική Ευρώπη
Χρειάζεται ωστόσο να ξεκαθαριστεί ότι είναι λάθος και αδιέξοδη η άποψη (σταλινικοί, μ-λ ρεύματα, κομμάτια της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή και του ΣΥΝ) που αποκόπτει την έξοδο από Ευρώ/ΕΕ από τον στόχο της σοσιαλιστικής επανάστασης, αναβάλλοντας τη δεύτερη για ένα απροσδιόριστο μέλλον και υπονοώντας ότι η πρώτη μπορεί να είναι «αρκετή» για μια ριζική βελτίωση της κατάστασης της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.
Είναι αλήθεια ότι η ελληνική μπουρζουαζία παρακαλάει γονατιστή να παραμείνει στο Ευρώ, όσο κι αν το οικονομικό τίμημα είναι δυσβάσταχτο (με εξαίρεση ένα όλο και πιο λεπτό στρώμα, το ελληνικό κεφάλαιο έχει βασικά απωλέσει την οικονομική αυτονομία και κάθε δυναμική του), γιατί εξαρτάται απόλυτα από την ενίσχυση των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών για να παραμείνει στην εξουσία, πρακτορεύοντας παράλληλα και τα δικά τους συμφέροντα (πχ. αποπληρωμή χρέους). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μια έξοδος από Ευρώ/ΕΕ αυτόματα λύνει και το «κοινωνικό ζήτημα», ότι περίπου ταυτίζεται με την επανάσταση. Το κομβικό ερώτημα παραμένει: ποια τάξη έχει την εξουσία; Χωρίς την ανατροπή του καπιταλισμού και την σοσιαλιστική εναλλακτική λύση, η έξοδος από Ευρώ/ΕΕ θα οδηγήσει σε μια εξίσου βάρβαρη επίθεση ενάντια στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Γιατί σε τελευταία ανάλυση δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά στον πυρήνα των μηχανισμών της ταξικής κυριαρχίας είτε πρόκειται για έναν «εθνικό» καπιταλισμό είτε για τα «υπερεθνικά» όργανα της ΕΕ.
Συχνά επιστρατεύεται η άποψη ότι η επανάσταση δεν μπορεί να πετύχει στην Ελλάδα, γιατί αυτή είναι αδύναμη οικονομικά. Πρόκειται για άλλοθι των ρεφορμιστών ώστε να προταχθεί ο στόχος των «αριστερών» ή «προοδευτικών» κυβερνήσεων. Η στρατηγική των επαναστατών είναι αντίθετα να σπάσουμε σε σοσιαλιστική κατεύθυνση το αντιδραστικό οικοδόμημα της ΕΕ εκεί όπου είναι πιο αδύναμο – και έλαχε στην Ελλάδα αυτός ο κλήρος. Ότι αυτός ο δρόμος απαιτεί θυσίες, όπως φοβερίζουν το προλεταριάτο οι ρεφορμιστές, είναι αυτονόητο – σε κάθε περίπτωση όμως μικρότερες από την ταξική γενοκτονία των «μνημονίων» και της παραμονής σε Ευρώ/ΕΕ και θ’ ανοίγουν μια νέα προοπτική! Αυτός είναι ο μόνος πραγματικός πολιτικός ρεαλισμός, που συνεκτιμά την «εθνική πραγματικότητα», την άνιση ανάπτυξη των αγώνων και της συνείδησης από χώρα σε χώρα, χωρίς να βασίζεται στο απίθανο ενδεχόμενο μιας ταυτόχρονης νίκης της επανάστασης σε όλη την Ευρώπη.
Να νικήσει η επανάσταση στην Ελλάδα είναι εφικτό, δεν δικαιώνει όμως την σταλινική αντίληψη του «σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα» (τα ρεύματα που αναφέραμε παραπάνω την υιοθετούν αυτούσια ή απόηχούς της). Δεν θα ήταν η ολοκλήρωση της «εθνικής ανεξαρτησίας», η αρχή της «αυτοδύναμης ανάπτυξης» κλπ. Στόχοι ιστορικά καταδικασμένοι, σε μια περίοδο που οι παραγωγικές δυνάμεις έχουν προ πολλού ξεπεράσει τα εθνικά σύνορα ακόμα και των πιο προηγμένων οικονομιών/κρατών. Μόνο η συνεργασία του κυρίαρχου προλεταριάτου τουλάχιστον στις κυριότερες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις παραγωγικές δυνάμεις μ’ έναν ορθολογικό τρόπο (πχ. τεράστιες δυνατότητες για τη λύση του ενεργειακού προβλήματος), βάζοντας όλες τις μεγάλες κοινωνικές επιλογές κάτω από έναν δημοκρατικό σχεδιασμό. Αυτό είναι το περιεχόμενο της πάλης για μια ενωμένη σοσιαλιστική Ευρώπη. Ισχύει στο πολλαπλάσιο για μια χώρα με μικρό αριθμητικό και οικονομικό βάρος όπως η Ελλάδα, όπου μετά και την καταστροφική χρεοκοπία του ελληνικού καπιταλισμού το «εθνικό» σημείο εκκίνησης για μια ανασυγκρότηση της οικονομίας σε σοσιαλιστικές βάσεις θα ήταν πράγματι αρκετά χαμηλό.
Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι και αν ο ελληνικός καπιταλισμός βρεθεί εκτός Ευρώ/ΕΕ, οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές θα κινητοποιήσουν όλες τις δυνάμεις τους, τους πιο σκοτεινούς μηχανισμούς (Ευρωστρατός, νέα δόγματα ΝΑΤΟ) για να σώσουν το αστικό καθεστώς από την απειλή μιας επαναστατικής ανατροπής. Αυτή η απλή αλήθεια υπογραμμίζει πόσο ουτοπική είναι η «αυτοδύναμη ανάπτυξη».
Έτσι, μια νίκη της επανάστασης στην Ελλάδα και την αποδέσμευση από Ευρώ/ΕΕ θα τη δούμε ως πρελούδιο επαναστατικών εξελίξεων και σ’ άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είμαστε βέβαιοι ότι οι εργαζόμενες μάζες και σ’ άλλες χώρες θα έβλεπαν με ενθουσιασμό σε μια τέτοια εξέλιξη την ευκαιρία ν’ αποτινάξουν κι αυτές το ζυγό των αφεντικών τους, ντόπιων ή «υπερεθνικών». Παρά τις προφανείς αδυναμίες της διεθνιστικής διαπαιδαγώγησης και πρακτικής του εργατικού/επαναστατικού κινήματος, έχουν υπάρξει σημαντικές εμπειρίες (ευρωπορείες, αντιπαγκοσμιοποιητικό και αντιπολεμικό κίνημα), ενώ η επίδραση των αραβικών επαναστάσεων στην ταξική πάλη στην Ευρώπη είναι ένα καλό παράδειγμα γι’ αυτή τη δυναμική, που ξεχνιέται από πολλούς που κατά τ’ άλλα αναφέρονται στο διεθνισμό. Τι εγκληματικός αναχρονισμός θα ήταν η προσπάθεια να καναλιζαριστεί αυτή η δυναμική στην ανέφικτη «αυτοδύναμη ανάπτυξη» στο όνομα των «ξεχωριστών κοινωνικών σχηματισμών και εθνικών πραγματικοτήτων»!
Αποδέσμευση από Ευρώ/ΕΕ και πάλη για τη διάλυση της αντιδραστικής ΕΕ, πάλη για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Ελλάδα (και σε κάθε χώρα), διεθνισμός για μια σοσιαλιστική ενοποίηση της Ευρώπης: μόνο συνδυάζοντας αυτούς τους στόχους το προλεταριάτο μπορεί να απεγκλωβιστεί από το δίλημμα να διαλέξει ανάμεσα στην Σκύλα της ΕΕ και τη Χάρυβδη του εθνικού απομονωτισμού – και να χαράξει μια πορεία σύμφωνα με τα ανεξάρτητα ταξικά του συμφέροντα.
(*) Διαβάζουμε πχ. σε προκήρυξη οργάνωσης που συμμετέχει στο ΣΥΡΙΖΑ: «Είτε μέσα είτε έξω από το ευρώ… καθοριστικό για τα συμφέροντα των εργαζομένων είναι να μπει χέρι στα κέρδη και στον πλούτο…». Δεν καταλαβαίνουν οι σύντροφοι ότι ένα τέτοιο «χέρι» μας φέρνει υποχρεωτικά σε ρήξη με την ΕΕ, για την οποία επομένως πρέπει η εργατική τάξη να προετοιμάζεται; Για την κριτική μας στους «αριστερούς ευρωπαϊστές» βλ. ΕΠ Ιουνίου. Αξίζει να σημειωθεί και η πρόσφατη ρήση της Παπαρήγα, ότι στις παρούσες συνθήκες η έξοδος από το Ευρώ θα ήταν καταστροφική. Όσο κι αν το ΚΚΕ επιχείρησε να τα μπαλώσει, είναι σαφές ότι οι «ταξικοί» λεονταρισμοί του ενάντια στην ΕΕ παραμερίζονται όσο πλησιάζει η ώρα να προσφέρει ξανά σανίδα σωτηρίας στο αστικό καθεστώς ως βαθιά ρεφορμιστικό-σταλινικό κόμμα.
ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ – Ιούλιος-Αύγουστος 2011