Σαμίρ Αμίν 1931-2018

Σαμίρ Αμίν 1931-2018

–

Πέθανε την Κυριακή 12 Αυγούστου ο Σαμίρ Αμίν, ένας από τους σημαντικούς θεωρητικούς της αριστεράς των τελευταίων δεκαετιών. Γεννήθηκε στο Κάιρο το 1931, σπούδασε Οικονομικά και Πολιτικές Επιστήμες στα 1947-57 στο Παρίσι και εντάχθηκε στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, από το οποίο αποχώρησε πολύ σύντομα. Οι μελέτες του αφορούσαν κυρίως τον ιμπεριαλισμό και την εξάρτηση των χωρών του λεγόμενου-εκείνη την εποχή-«Τρίτου Κόσμου» από τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις. Ήταν ένας από τους σημαντικούς υποστηρικτές των θεωριών Μητρόπολης-Περιφέρεια ή Βορράς-Νότος. Έγραψε αρκετά βιβλία (πάνω από 30), πολλά είναι μεταφρασμένα και στα ελληνικά, όπως και το σημαντικότερο «Η συσσώρευση σε παγκοσμία κλίμακα», εκδ. Λιβάνη (1980), με πρόλογο του Ανδρέα Παπανδρέου.

Οι απόψεις του για την «υπανάπτυξη» της Περιφέρειας ελέγχονται, και μια σοβαρή κριτική από μαρξιστική άποψη θα βρει όποιος ενδιαφέρεται στο βιβλίο του Ερνέστ Μαντέλ, Ύστερος καπιταλισμός, εκδ. Εργατική Πάλη, στο κεφάλαιο, Νεοαποικισμός και άνιση ανταλλαγή, σελ 374. Οι θεωρίες Μητρόπολης-Περιφέρειας αναπτύχθηκαν-μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο-από σημαντικούς οικονομολόγους και αναλυτές γύρω από το διεθνούς κύρους περιοδικό «Μηνιαία Επιθεώρηση» –Monthly Review (Μπάραν και Σουήζυ, Α. Εμμανουήλ και Σαμίρ Αμίν, Α. Γκ. Φράνκ και Ιμ. Βαλλερστάιν). Και ο Ανδρέας Παπανδρέου εκείνα τα χρόνια ασπαζόταν αυτές τις θεωρίες. Οι απόψεις αυτές-με σημαντικές διαφορές μεταξύ τους-για τις σχέσεις ανάμεσα στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και τις εξαρτημένες μισοβιονηχανικές και γενικά τις καθυστερημένες χώρες, εκείνη την εποχή γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη. Το λάθος τους ήταν ότι περιόριζαν ή και ταύτιζαν την έννοια του ιμπεριαλισμού στην εξάρτηση και εκμετάλλευση των καθυστερημένων χωρών από το μητροπολιτικό κέντρο.¹

Πολιτικά ο Σαμίρ Αμίρ διέπραξε σοβαρά λάθη. Στις συχνές επισκέψεις του στην Ελλάδα, σε μια του συνέντευξη είχε δηλώσει: «Η παρούσα στιγμή είναι αυτή του «φθινοπώρου του καπιταλισμού», το οποίο όμως δεν ενισχύεται από την εμφάνιση μιας «άνοιξης των λαών» και της σοσιαλιστικής προοπτικής. Η δυνατότητα ευρέων προοδευτικών μεταρρυθμίσεων ενός καπιταλισμού που έχει φτάσει στο σημερινό στάδιο αποτελεί ψευδαίσθηση. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση εκτός από εκείνη που θα γινόταν δυνατή από μια αναγέννηση της διεθνιστικής ριζοσπαστικής αριστεράς, ικανής να υλοποιήσει –κι όχι μονάχα να φανταστεί– σοσιαλιστικά προχωρήματα. Πρέπει να βγούμε από τον καπιταλισμό που βρίσκεται σε συστημική κρίση, κι όχι να επιχειρούμε μια αδύνατη έξοδο από αυτήν την κρίση του καπιταλισμού»… «Το ευρωπαϊκό σχέδιο συρρικνώνεται εμφανώς όλο και περισσότερο σε ένα σχέδιο του αστικού εθνικισμού της Γερμανίας. Δεν υπάρχει εναλλακτική, στην Ευρώπη όπως και αλλού, πέρα από την εφαρμογή σταδίων εθνικών λαϊκών και δημοκρατικών σχεδίων (όχι αστικών, αλλά αντι-αστικών) τα οποία θα ξεκινούν την αποσύνδεση από την ιμπεριαλιστική παγκοσμιοποίηση. Πρέπει να αποδομήσουμε την εξωφρενική συγκέντρωση πλούτου και ισχύος που συνδέεται με το υφιστάμενο σύστημα»… «Η έναρξη της οικοδόμησης μιας νέας Διεθνούς των εργαζομένων και των λαών θα έπρεπε να αποτελεί τον κύριο στόχο της δουλειάς των καλύτερων αγωνιστών, που είναι πεπεισμένοι για τον απεχθή και δίχως μέλλον χαρακτήρα του υφιστάμενου παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού καπιταλιστικού συστήματος. Η ευθύνη είναι βαριά, και η δουλειά θα χρειαστεί ακόμα χρόνια πριν δώσει ορατά αποτελέσματα»².

Αυτά τα γενικά σωστά που λέει στην συνέντευξή του συχνά πυκνά τα παραβίαζε. Είχε αυταπάτες και υποστήριξε το ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο και ακόμη περισσότερο υποστήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ, για τον οποίο είχε πολλές αυταπάτες. Και στις δυο περιπτώσεις διαψεύστηκε, αλλά προς τιμή του το αναγνώρισε και δεν έμεινε προσκολλημένος στα λάθη του, όπως τόσοι άλλοι. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε την ανάρτηση που έγραψε στο twitter για τον θάνατο του Σαμίρ Αμίν ο μέγας ταρτούφος Τσίπρας, «Ο Samir Amin, κορυφαίος οικονομολόγος και θεωρητικός του μαρξισμού, είδε από νωρίς την ανάγκη ριζοσπαστικοποίησης του συνόλου της αριστεράς προκειμένου να αντιμετωπίσει τον καταστροφικό, για το περιβάλλον και τους ανθρώπους, καπιταλισμό της εποχής μας. Οι αναλύσεις του είναι τροφή σκέψης και έμπνευση δράσης για όλους τους αριστερούς και τις αριστερές». Τα σχόλια περιττεύουν, αυτός ο άνθρωπος βρωμίζει τα πάντα και τους πάντες!

–

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΔΙΕΘΝΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ

–