Ο Γερμανικός Ιμπεριαλισμός σε παρακμή;

Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Δεκεμβρίου 2024

Στον διεθνή και στον γερμανικό τύπο το τελευταίο οκτάμηνο, και ιδιαίτερα το τελευταίο δίμηνο, έχουν αρχίσει να πυκνώνουν οι συζητήσεις και ο  προβληματισμός για τη συνολική κατάσταση του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην μακρόχρονη στασιμότητα των βασικών δεικτών της οικονομίας (ΑΕΠ, Βιομηχανική παραγωγή, επενδύσεις, κ.α.) αλλά και σε ένα συνεχώς διευρυνόμενο κύμα κλεισίματος εργοστασίων ή μαζικών απολύσεων. Σχεδόν όλες οι μεγάλες, αλλά πολλές «μικρο-μεσαίες» εταιρίες, και όχι μόνο η Volkswagen, ανακοινώνουν ότι το συνεχιζόμενο διετές τέλμα της παραγωγής και κυρίως ο σκοτεινός ορίζοντας που έχουν μπροστά τους τις έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη ή τουλάχιστον πολύ σημαντική μείωση των πωλήσεων, σε σημαντική πτώση των κερδών, και συνακόλουθα στην ανακοίνωση  δεκάδων χιλιάδων απολύσεων. Και συμπληρώνουν ότι μάλλον έχει τελειώσει μια ολόκληρη περίοδος παχιών αγελάδων για τη γερμανική βιομηχανία και οικονομία.

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι έχουν συνειδητοποιήσει οι μεγάλοι κεφαλαιοκράτες ή τα πολιτικά επιτελεία του γερμανικού ιμπεριαλισμού αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι η Γερμανία βρίσκεται μπροστά όχι απλώς σε μια μεγάλη κρίση αλλά σε ένα ιστορικό αδιέξοδο, στην αρχή της μάλλον επιταχυνόμενης παρακμής της: κοντολογίς η διαρκής μεταπολεμική άνοδοςέχει τελειώσει οριστικά. Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός κινδυνεύει να συντριβεί στις συμπληγάδες των διεθνών τεκτονικών γεωπολιτικών και γεωοικονομικών αλλαγών.

Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι αυτή την φορά πλήττονται βαριά οι ναυαρχίδες του γερμανικού ιμπεριαλισμού, όχι μόνο η χημική βιομηχανία λόγω τριπλασιασμού των τιμών του φυσικού αερίου, αλλά και η αυτοκινητοβιομηχανία, η μεταλλουργία και ένα σημαντικό τμήμα των βιομηχανικών παραγωγής εργαλειομηχανών και μηχανολογικού εξοπλισμού (ιδιαίτερα το λεγόμενο πλέγμα των σύγχρονων «μικρομεσαίων» επιχειρήσεων).

Οι αιτίες για αυτό το αδιέξοδο και την αρχή της μάλλον επιταχυνόμενης παρακμής είναι βέβαια πολλές. Καταρχάς η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου λόγω της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης, η διαρκώς επιδεινούμενη βαρύτητα της έλλειψης εργατικού δυναμικού(ιδιαίτερα ειδικευμένου) λόγω δημογραφικής γήρανσης και μπλοκαρίσματος της μετανάστευσης, κ.α. Αλλά οι σημαντικότερες αιτίες είναι δύο: η νεοφιλελεύθερη πολιτική και η άνοδος της Κίνας.

Η ιδιαιτερότητα της γερμανικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής συνοψίζεται στα εξής: α) στην μακροχρόνια έλλειψη δημόσιων επενδύσεων στις υποδομές — τώρα όλοι κλαίνε για τις καθυστερήσεις ή την παρακμή στις συγκοινωνίες, στις γέφυρες, κ.α. β) στην επίθεση στο γερμανικό εργατικό κίνημα από πολύ νωρίς δηλαδή από το 2003, που σήμερα έχει οδηγήσει το ένα τέταρτο των εργαζομένων να αμείβονται με μισθούς πείνας, γ) στην προσκόλληση στην παραδοσιακή παραγωγή βιομηχανικών εμπορευμάτων (π.χ. αυτοκίνητα με βενζινοκινητήρες και όχι ηλεκτρικά), σε παραδοσιακούς βιομηχανικούς κλάδους και όχι στην τεχνητή νοημοσύνη, στις νέες τεχνολογίες, στην πληροφορική, κ.α. δ) στην κυριαρχία μέσα στην ευρωπαϊκή αγορά χωρίς όμως να προχωρούν στην πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση της ΕΕ ή της Ευρωζώνης — αυτό σήμαινε μια αφαίμαξη της ευρωπαϊκής αγοράς και διαφόρων χωρών που όμως δεν θα κρατούσε για πάντα, όπως με λύπη τους διαπιστώνουν πλέον σήμερα.

Η δεύτερη σημαντική αιτία είναι οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές εξελίξεις. Αφενός η ραγδαία άνοδος της Κίνας και αφετέρου η στρατηγική του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Οι μεγάλες γερμανικές εταιρίες έχουν πρόβλημα γιατί τα κινέζικα βιομηχανικά προϊόντα, και μάλιστα αιχμής, είναι όχι μόνο φθηνότερα (πολλές φορές στη μισή τιμή) αλλά και ποιοτικά καλύτερα, τόσο στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα (που αν θέλουμε να ακριβολογούμε η Γερμανία δεν έχει απλώς πρόβλημα ανταγωνισμού αλλά έχει χάσει το τρένο) όσο και στις εργαλειομηχανές, μηχανολογικό ή τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό, στα φωτοβολταϊκά και στις ανεμογεννήτριες, κ.ο.κ. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο μέσα στη Γερμανία ή στην ΕΕ αλλά και μέσα στην αγορά της Κίνας όπου η παραγωγή των γερμανικών εταιριών αρχίζει να αποβάλλεται όλο και πιο επιταχυνόμενα. Αφετέρου επειδή για ένα πράγμα μπορεί κανείς να είναι σίγουρος για τον Τραμπ και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό: επειδή δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την Κίνα οικονομικά θα επιδιώξει πέρα από πολέμους να βάλλει τους συμμάχους των ΗΠΑ (από Μεξικό και Καναδά και πάνω απ’ όλα την Ευρωπαϊκή Ένωση) να πληρώσουν τα σπασμένα.

Αυτό εξηγεί γιατί η γερμανική οικονομία σέρνεται παρά το Ταμείο Ανάκαμψης, παρά τον τριπλασιασμό των κρατικών επιδοτήσεων στη βιομηχανία στην τελευταία τριετία. Κανένα μέτρο πλέον δεν αποδίδει. Αυτό το «τέλος εποχής» σημαίνει ότι έχει τελειώσει και το λεγόμενο «ευρωπαϊκό» ή «γερμανικό» μοντέλο «κοινωνικού κράτους» ή συνολικά εργατικών κατακτήσεων. Είναι κοινό μυστικό ότι τώρα απαιτούνται και ήδη σχεδιάζονται άγρια αντεργατικά μέτρα, παρόμοια ή χειρότερα και από τα μνημονιακά μέτρα που επιβλήθηκαν στη χώρα μας. Αυτό σημαίνει ότι το γερμανικό εργατικό κίνημα, αλλά και το ευρωπαϊκό, θα βρεθούνε πολύ γρήγορα μέσα σε μια καταιγίδα αντεργατικών μέτρων που σίγουρα θα δημιουργήσουν και γιγαντιαίες κοινωνικές συγκρούσεις. Μέσα σε αυτή την κατάσταση η αποδυνάμωση και κρίση όχι μόνο των υπαρχόντων πολιτικών δυνάμεων αλλά και των ανερχόμενων (όπως το ακροδεξιό AfD), λόγω των εφαρμοζόμενων πολιτικών, θα πάρει επίσης γιγαντιαίες διαστάσεις. Η συγκρότηση μιας επαναστατικής πρωτοπορίας γίνεται ένα επείγον καθήκον για να μπορέσει το γερμανικό αλλά και το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα να αντιμετωπίσει αυτήν την επίθεση.