COP28: Η «αρχή του τέλους» των ορυκτών καυσίμων ή άλλη μια αναβολή στο ξυπνητήρι της φύσης;
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Ιανουαρίου 2024
Η COP28 (Διάσκεψη των μερών της UNFCCC – United Nations Framework Convention on Climate Change) πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 13 Δεκεμβρίου 2023. Από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως «ιστορική επιτυχία» καθώς αναγνωρίστηκε επισήμως η διασύνδεση της καύσης ορυκτών καυσίμων με την περιβαλλοντική καταστροφή — κοντολογίς ο ελέφαντας στο δωμάτιο έπαψε να είναι αόρατος και φόρεσε γραβάτα. Πράγματι μια πορεία προς την αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα είναι σε θετική κατεύθυνση, τι κατάφερε όμως η COP28 προς αυτήν την κατεύθυνση;
Το σύνολο των συμμετεχόντων ανήλθε στις 84.000. Από αυτούς οι 2.456 ήταν στελέχη πετρελαϊκών εταιρειών (υπερτετραπλάσιος του αντίστοιχου αριθμού που συμμετείχε στην COP27, επταπλάσιος των εκπροσώπων των αυτοχθόνων κοινοτήτων και διπλάσιος των εκπροσώπων των πιο ευάλωτων κλιματικά χωρών). Σύμφωνα με την Guardian, 166 από τους συμμετέχοντες ήταν αρνητές της κλιματικής κρίσης! Ανάμεσά τους το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου, ο μεγαλύτερος όμιλος εμπορίου ορυκτών καυσίμων, που επανειλημμένα εμποδίζει την ψήφιση εγχώριας νομοθεσίας για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και παραπλανά το κοινό σχετικά με την κλιματική αλλαγή από την δεκαετία του ’80.
Βασικοί άξονες της διάσκεψης ήταν η κατεύθυνση για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και οι χρηματοδοτικές ρυθμίσεις για το Ταμείο «Απωλειών και Ζημιών». Στόχος η ανακοπή της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας και η διατήρηση του ορίου του 1,5οC (ή «λίγο κάτω από τους 2οC») σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα (~1850 – ήδη βρισκόμαστε στο +1,1οC, με τάσης αύξησης 0,2οC ανά δεκαετία). Πάνω σε αυτό τον στόχο έγινε αναφορά σε άμεση δραστική μείωση των εκπομπών κατά 43% ως το 2030 και 65% ως το 2035 (βάσει των επίπεδων του 2019) και μηδενικού ισοζυγίου άνθρακα έως το 2050 (net zero – αναφέρεται στο ισοζύγιο μεταξύ εκπομπών και απορρόφησης άνθρακα). Οι αναφορές, όμως, από συγκεκριμένες με χρονοδιαγράμματα δράσεις με ουσιαστικούς νομικούς περιορισμούς, απέχουν έτη φωτός.
Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα τέθηκε με όρους όλο και πιο γενικόλογους. Η «πλήρης κατάργηση» αντικαταστάθηκε από την «σταδιακή μετάβαση». Ο λιγνίτης, το πλέον ρυπογόνο καύσιμο, δεν απαγορεύεται ρητά. Η μη ρυπογόνα παραγωγή ορυκτών καυσίμων (δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα) δεν προβλέπει την μη ρυπογόνα μεταφορά και χρήση αυτών των προϊόντων. Επίσης, σύμφωνα με τον Fatih Birol, προέδρου της Διεθνούς Οργάνωσης Ενέργειας, οι επενδύσεις για εφαρμογή τεχνικών CCS (Carbon Capture & Storage) ανέρχονται στα 4 δισ. δολάρια ετησίως και για να καλυφθούν οι συνολικές εκπομπές πρέπει να ανέβουν στα 4 τρισ.(!), το οποίο χαρακτήρισε ανέφικτο. Τα «μεταβατικά καύσιμα» (φυσικό αέριο, LNG) είναι εξίσου επικίνδυνα για το περιβάλλον. Παρότι η καύση τους εκκρίνει λιγότερα βλαβερά αέρια, δεν συνυπολογίζονται οι τεράστιες εκπομπές μεθανίου για την παραγωγή τους. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή κ.λπ.) και οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας (πυρηνική, πράσινο υδρογόνο κ.ά.) είχαν την τιμητική τους, παρότι πολλές μελέτες έχουν αποδείξει αρνητικές επιδράσεις των αιολικών και ηλιακών πάρκων στα περιβάλλοντα οικοσυστήματα. Ωστόσο σε μια καπιταλιστική οικονομία πόσο εφικτές και ακίνδυνες είναι αυτές οι λύσεις; Ή μήπως ο νόμος του κέρδους, η αναζήτηση μικρότερου κόστους παραγωγής, η αδιαφορία και απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, δεν θα οδηγήσουν αναπόδραστα σε «ατυχήματα»;
Το Ταμείο «Απωλειών και Ζημιών» θεσπίστηκε (ήδη από την COP27) για την χρηματοδότηση – κατα βάση – των αναπτυσσόμενων χωρών που έχουν υποστεί μεγάλη καταστροφή σχετιζόμενη με την κλιματική καταστροφή[i]. Τα δεσμευμένα κεφάλαια για το Ταμείο ανέρχονται μέχρι τώρα στα 800 εκατ. δολάρια. Στην πραγματικότητα όμως το εκτιμώμενο αναγκαίο κεφάλαιο ανέρχεται στα 100 δισ. δολάρια ανά έτος. Ήδη έχει συμφωνηθεί ότι το Ταμείο θα είναι υπό την διαχείριση της Παγκόσμιας Τράπεζας έναντι αμοιβής 24%! Οι συνεισφορές παραμένουν εθελοντικές. Οι ΗΠΑ (η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως) προσέφεραν 17,5 εκατ., ο Καναδάς 12 και η Ιαπωνία 10. Κι αν υπολογίσουμε ότι μόνο η κατασκευή του χώρου που στέγασε την COP28 στοίχισε 7 δισ. δολάρια, τα 800 εκατ. είναι πενταροδεκάρες.
Φεστιβάλ «Δημοκρατίας»
Αν και το όργιο καταστολής στην Αίγυπτο του δικτάτορα Σίσι στην COP27 (70 συλλήψεις «υπόπτων» για παρακίνηση διαδηλώσεων ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή ενόψει της διάσκεψης) είχε προϊδεάσει κατάλληλα, το ρεσιτάλ δόθηκε εκ νέου. Στις 11 Δεκεμβρίου η Licypriya Kangujam, ινδή ακτιβίστρια για το περιβάλλον, ίσα που πρόλαβε να αρθρώσει 2 «ενοχλητικές» προτάσεις από το πόντιουμ, πριν την πετάξουν έξω από την αίθουσα οι δυνάμεις ασφαλείας.
Στραβά αρμενίζουμε – Βίρα τις άγκυρες!
Η «αρχή του τέλους» των ορυκτών καυσίμων, παρά τα περισσά χειροκροτήματα, πήρε σίγουρα παράταση. Τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ήδη εξαγγείλει επενδύσεις 150 δισ. δολαρίων για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου σε βάθος πενταετίας. Ο πρόεδρος της COP28 Sultan Al Jaber (διευθύνων σύμβουλος της πετρελαϊκής εταιρείας Adnoc και της εθνικής πετρελαϊκής εταιρείας Abu Dhabi National Oil Company) δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία ή σοβαρά σενάρια που να δείχνουν ότι η απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα είναι αυτό που χρειάζεται για να παραμείνουμε στον 1,5οC». Μάλιστα ανακοίνωσε λίγες ημέρες μετά ότι η Adnoc θα προχωρήσει σε επενδύσεις ύψους 150 δισ. δολαρίων στην επόμενη επταετία, δικαιολογώντας την στάση του λέγοντας ότι «όσο εξακολουθεί να υπάρχει η παραδοσιακή αγορά ενέργειας πρέπει να ικανοποιηθεί η παγκόσμια ζήτηση για ορυκτά καύσιμα».
Στην COP29, που θα γίνει στο Αζερμπαϊτζάν, θα προεδρεύσει o Muhtar Babayev, υπουργός Οικολογίας και Φυσικών Πόρων της χώρας, πρώην στέλεχος της πετρελαϊκής Socar. To 90% των εξαγωγών του Αζερμπαϊτζάν προέρχονται από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το εμπάργκο στις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, έχει ανοίξει το πεδίο για άντληση υπερκερδών από το Αζερμπαϊτζάν και, στοιχεία από την τρέχουσα παραγωγή φυσικού αερίου και τα αποθέματα υποδηλώνουν ότι η παραγωγή θα αυξηθεί από 37 δισ. κυβικά μέτρα το 2023 σε 49 το 2033.
Πλανήτης εκπέμπει SOS
Το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά των τελευταίων 200 χρόνων. Πολλές επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι αν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίσουν στους σημερινούς ρυθμούς, μέχρι το 2100 η θερμοκρασία θα ανέβει κατά 5οC. Αντίστοιχα το όριο του 1,5οC αναμένεται να ξεπεραστεί, με πιθανότητες 66%, έως το 2027. Οι πάγοι λιώνουν με ταχύτατους ρυθμούς, απειλώντας με εξαφάνιση πολλές παράκτιες περιοχές και αστικά κέντρα. Η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε καλύτερες συνθήκες αναπαραγωγής μικροοργανισμών και σε αύξηση του αριθμού των πυρκαγιών, των όλο και μεγαλύτερης έντασης καιρικών φαινομένων και των πλημμυρών. Ο απολογισμός; Χιλιάδες θάνατοι εργαζομένων και φτωχών λαϊκών στρωμάτων, αυξημένα προβλήματα υγείας, επισιτιστικές κρίσεις, αφανισμός ειδών, διατάραξη της βιοποικιλότητας κ.ά. Απέναντι σε όλη αυτή τη καταστροφή, οι αστικές τάξεις και οι κυβερνήσεις τους μένουν στα ευχολόγια και συνεχίζουν να κατασπαταλούν τους φυσικούς πόρους σε βάρος της ανθρωπότητας και του πλανήτη. Στην τελική δεν μπορούμε να αρκεστούμε στα τσιρότα της ανακύκλωσης και των χάρτινων καλαμακίων, που επικαλούνται μόνο την «ατομική ευθύνη».
Οι απόψεις που βρίσκουν την λύση για την περιβαλλοντική καταστροφή στην αποβιομηχάνιση, είναι ουτοπικές και αναχρονιστικές. Όσο για τους αρνητές της κλιματικής κρίσης, που βασίζουν τις σοφιστείες τους στο ότι τα έντονα καιρικά φαινόμενα (όπως οι παγετώνες) υπήρχαν πάντα και είναι η φυσική εξέλιξη του πλανήτη, εκφράζουν την πιο ανορθολογική άποψη, αφού απομονώνουν τον – πλέον καθοριστικό – ανθρώπινο παράγοντα και «ξεπλένουν» τους καπιταλιστές από κάθε είδους ευθύνη.
Ο ρυθμός ανανέωσης του φυσικού πλούτου είναι πεπερασμένος. Η μόνη πραγματική λύση είναι ένας σοσιαλιστικός σχεδιασμός και εξορθολογισμός της παραγωγής, με σεβασμό στις δύο βασικές πηγές του πλούτου: το περιβάλλον και την ανθρώπινη εργασία. Ο καπιταλισμός έχει χαραγμένη στο DNA του την άναρχη, μη σχεδιασμένη και ανεξέλεγκτη παραγωγή, με συνέπεια μια άνευ όρων σπατάλη ανθρώπινων και φυσικών πόρων. Για όσο επικρατεί ο ανταγωνισμός του κέρδους, καμία λύση δεν θα δοθεί.
[i] Πράγματι στους αναπτυσσόμενους καπιταλισμούς σε Ασία και Αφρική, οι παραγωγικές ανάγκες έχουν οδηγήσει σε ανοδική έκρηξη της εκπομπής βλαβερών αερίων, αφού τα ορυκτά καύσιμα είναι η φθηνότερη πηγή ενέργειας. Ωστόσο, όταν το επιχείρημα αυτό προέρχεται από τις ΗΠΑ και τις χώρες της ΕΕ, που έχουν λεηλατήσει τον πλανήτη, καταλήγει τουλάχιστον υποκριτικό, με μόνο σκοπό την στοχοποίηση των οικονομικών ανταγωνιστών τους (ιδιαίτερα της Κίνας). Πόσο δε μάλλον όταν οι δυτικοί ιμπεριαλιστές έχουν μεταφέρει χιλιάδες βιομηχανίες σε αυτές τις χώρες, λόγω του χαμηλότερου κόστους, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εκτίναξη της περιβαλλοντικής ρύπανσης.
