Κατανοώντας την Ιστορία – Τζορτζ Νόβακ
Χρονολογία Έκδοσης: Οκτώβρης 2019
Σε τέτοιες σχετικά δύσκολες εποχές, το Κατανοώντας την Ιστορία του Νόβακ προσφέρει μια ανεκτίμητη υπηρεσία, γιατί μας ωθεί να κρίνουμε την εποχή και την περίοδο με μια «μακρά οπτική», κι όχι βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα. Μια τέτοια «μακρά οπτική» δεν είναι μια παρηγοριά για τους αγωνιστές του εργατικού κινήματος, ή το όπιο για δύσκολες εποχές. Αντίθετα, η «μακρά οπτική της ιστορίας» είναι μια επιστημονική ανάλυση που αποτελεί βάση για την στρατηγική του εργατικού κινήματος. Και βέβαια σε τίποτε δεν υποκαθιστά μια ανάλυση της σημερινής εποχής αλλά και περιόδου. Το ακριβώς αντίθετο. Οφείλει να συμπληρωθεί/εμπλουτιστεί από αυτές τις αναλύσεις. Μόνο έτσι μπορεί κανείς να φθάσει σε «συγκεκριμένη ανάλυση, της συγκεκριμένης κατάστασης», βγάζοντας ασφαλή πολιτικά συμπεράσματα και πρακτικά καθήκοντα.
Στο Κατανοώντας την Ιστορία ο Νόβακ παρουσιάζει την μαρξιστική αντίληψη για την ιστορία και την κοινωνιολογία ως την ύψιστη των επιστημονικών κατακτήσεων των δύο επιστημών. Και αντιπαρατίθεται με τις κεντρικές ιδέες άλλων αντιλήψεων (Πόπερ, Υπαρξιστών, κ.α.) δίνοντας ταυτόχρονα μια ευσύνοπτη εφαρμογή της στη εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και ειδικά της ιστορίας των ΗΠΑ. Εξετάζει επίσης ιδιαίτερα προβλήματα όπως τον νόμο της «άνισης και συνδυασμένης ανάπτυξης» αλλά και τον ρόλο του ατόμου στην ιστορία. Επιπρόσθετα, όπως εύκολα θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, ο Νόβακ ήταν ένας από τους ελάχιστους μαρξιστές θεωρητικούς που, στην παρουσίαση της υλιστικής διαλεκτικής, κατόρθωσε να επιτύχει την δύσκολη όσο και αναγκαία ισορροπία μεταξύ της εκλαΐκευσης και της επιστημονικής ακρίβειας και αυστηρότητας. Με αυτή την έννοια, αυτό το βιβλίο αποτελεί κι ένα εύληπτο εγχειρίδιο της υλιστικής διαλεκτικής.
Για τον Νόβακ και τον επαναστατικό μαρξισμό η ιστορία του ανθρώπινου είδους δεν διέπεται από κανενός είδους «ατσάλινους νόμους» ούτε καθορίζεται από την «Θεία Πρόνοια» και δεν έχει κανέναν προδιαγεγραμμένο σκοπό. Αλλά αυτό που ξεχνούν διάφοροι σκεπτικιστές της εποχής μας (και όχι μόνο) είναι ότι η ιστορία στην ανάπτυξή της μέχρι και το καπιταλιστικό σύστημα, δημιουργεί τους δικούς της νόμους και τις δικές της εσωτερικές αναγκαιότητες αλλά και κατευθύνσεις. Είναι σίγουρο ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι αναπόφευκτος κι ότι αποτελεί μία από τις τρεις εναλλακτικές που έχει μπροστά της η ανθρωπότητα-οι άλλες δύο είναι η εξαφάνιση της ανθρωπότητας (από έναν πυρηνικό όλεθρο ή οικολογική καταστροφή) ή ο εκφυλισμό της σε μια δυστοπική κοινωνία. Η ιστορία εξακολουθεί να εξαρτάται από την δράση των ανθρώπων, αρκεί οι τελευταίοι να την κατανοήσουν για να μπορέσουν να την κατευθύνουν συνειδητά-με άλλα λόγια, να γίνουν κύριοι της μοίρας τους. Η εργατική τάξη, και στη χώρα μας και παγκόσμια, παρά τις μερικές ήττες, δεν έχει υποστεί κάποια ολοκληρωτική ήττα, δεν έχει χάσει την ικανότητά της για αγώνες, και είναι σίγουρο ότι οι μεγάλοι αγώνες είναι μπροστά μας. Αρκεί την επόμενη φορά να είναι καλύτερα εξοπλισμένη πολιτικά.
Από τον Πρόλογο