Διαζύγιο Εθνικής – Εurobank: το χρεοκοπημένο ελληνικό τραπεζικό σύστημα

Mια εμπορική (όχι επενδυτική) τράπεζα ιδρύεται μ’ ένα μετοχικό κεφάλαιο, ας πούμε 10 ευρώ, και στη συνέχεια δέχεται καταθέσεις (από επιχειρήσεις, μικροαστικά και εργατικά στρώματα), ας πούμε 100 ευρώ, τις οποίες διαθέτει σαν δάνεια (επιχειρηματικά, καταναλωτικά, στεγαστικά κ.α.) ή επενδύει (σε μετοχές, ομόλογα δημοσίου, χρηματοοικονομικά παράγωγα κ.α.). Το κέρδος της προκύπτει από τη διαφορά του επιτοκίου καταθέσεων που καταβάλλει (ας πούμε 2%) και του επιτοκίου που εισπράττει (ας πούμε 5%). Κινδυνεύει να χρεοκοπήσει είτε όταν οι καταθέτες κάνουν ανάληψη των καταθέσεών τους την ίδια μέρα (οπότε θα πρέπει να βρει 100 ευρώ για να τους τα δώσει – πράγμα αδύνατο, γιατί ήδη έχει δεσμεύσει τα χρήματα αυτά σε μακροχρόνια δάνεια κ.λπ.), είτε όταν αυτοί που έχουν δανειστεί από την τράπεζα δεν μπορούν να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους ή η αξία των μετοχών στις οποίες έχει επενδύσει κατακρημνίζονται (έτσι η τράπεζα δεν μπορεί να δώσει καθόλου λεφτά, όταν το ζητήσει ακόμα κι ένας μικρός αριθμός καταθετών). Τέλος, μπορούν να συμβαίνουν και τα δύο ταυτόχρονα, οπότε η τράπεζα έχει χρεοκοπήσει πλήρως.

Το τελευταίο είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, με το πρόβλημα να εκρήγνυται ήδη από το 2008. Μπορεί το ενεργητικό των ελληνικών τραπεζών να ήταν 266 δις ευρώ το 2005, 413 δις το 2008, 463 δις το 2010 και 415 δις το 2012 (από σχεδόν 110% του ΑΕΠ το 2005, στο 220% το 2012) – όμως οι καταθέσεις κατακρημνίσθηκαν: από 162 δις το 2005, 243 δις το 2009 αλλά 167 δις το 2012 (απώλεια 76 δις από το 2009).

Παράλληλα άρχισε η απαξίωση των δανείων και επενδύσεών τους. Οι τιμές των μετοχών έπεσαν στα τάρταρα (αν και στους ισολογισμούς των τραπεζών εμφανίζεται η τιμή κτήσης των μετοχών και όχι η τρέχουσα). Τα «κόκκινα» δάνεια (στεγαστικά, καταναλωτικά, επιχειρηματικά) πολλαπλασιάζονται. Υπολογίζονται επισήμως σήμερα στο 20% (δηλ. 20% των δανείων δεν πρόκειται ν’ αποπληρωθούν ποτέ), αλλά στην πραγματικότητα ξεπερνούν ή θα ξεπεράσουν το 50% (αφού οι τιμές των ακινήτων πέφτουν συνεχώς, τα εισοδήματα μειώνονται κάθετα, οι επιχειρήσεις κλείνουν κ.α.). Τέλος, τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου κουρεύτηκαν κατά 53% (στην πράξη κατά 83%), με επίσημες απώλειες 37,5 δις για τις τράπεζες.

Γι’ αυτό το δημόσιο προσφέρει ατέλειωτα ποσά στις τράπεζες, για να παραμείνουν στη ζωή – στην πραγματικότητα να φαίνονται ζωντανές. Πάνω από 200 δις έδωσε σε εγγυήσεις ή κεφάλαια, και τώρα θα δώσει άλλα 50 δις για την ανακεφαλαιοποίηση. Οι εγγυήσεις ήταν απαραίτητες για να μπορούν οι τράπεζες να παίρνουν ρευστό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και να μην κλείσουν. Έτσι, το 2005 «χρωστούσαν» στην Τράπεζα της Ελλάδας (στην πράξη στην ΕΚΤ) μόνο 2,4 δις, το 2008 το χρέος γιγαντώθηκε στα 40,5 και το 2012 εκτοξεύτηκε στο αστρονομικό ποσό των 121 δις.

Ανακεφαλαιοποίηση σκάνδαλο

Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή η ενίσχυση του μετοχικού τους κεφαλαίου και η αναπλήρωση ορισμένων απωλειών τους, ώστε να παραμείνουν ζόμπι και να μην καταρρεύσουν, θα κοστίσει στο ελληνικό δημόσιο 50 δις. Από αυτά, 27,5 θα πάρουν οι τέσσερις συστημικές, όπως βαφτίστηκαν, τράπεζες: Εθνική, Eurobank, Alpha, σΠειραιώς. 13 δις οι υπόλοιπες (Εμπορική, Αγροτική, Ταχ. Ταμιευτήριο, Millennium, Γενική, Αττική κ.α.). Τα υπόλοιπα 9,5 δις θα χρησιμοποιηθούν ως απόθεμα ασφαλείας και για μελλοντικές ενισχύσεις. Οι τέσσερις συστημικές θα απορροφήσουν όλες τις υπόλοιπες. Αρκεί οι μέτοχοί τους να βάλουν 2,7 δις (δηλαδή μόλις το 10% των κεφαλαίων της ανακεφαλαιοποίησης) για να κρατήσουν τις τράπεζες, παρόλο που το δημόσιο θα βάλει το 90%! Ωστόσο, όπως προχωρά η ανακεφαλαιοποίηση, ο Σάλλας της Πειραιώς δεν έχει βάλει ούτε ένα ευρώ, εξακολουθεί όμως να κατέχει την τράπεζα και ταυτόχρονα απορροφά πολλές άλλες (που έχουν βέβαια εξυγιανθεί), όπως τις κυπριακές τράπεζες, την Millennium κ.α. Ο Κωστόπουλος της Alpha, ούτε κι αυτός βάζει λεφτά και μάλλον θα κρατήσει την τράπεζα απορροφώντας κι άλλες. Ο Λάτσης της Eurobank, της χειρότερα χρεοκοπημένης, την εγκατέλειψε χωρίς ζημίες και ίσως βγάλει και κέρδη, αν διατηρηθούν οι μετοχές της Εθνικής που κατέχει μετά την ανταλλαγή των μετοχών. Με άλλα λόγια, Σάλλας και Κωστόπουλος, κατέχοντας περίπου το 14% των μετοχών των τραπεζών τους, έχουν φτάσει να είναι οι δύο μεγαλύτεροι τραπεζίτες της Ελλάδας, όταν το 1995 ήταν ο μεν πρώτος ένα απλό ανερχόμενο τραπεζικό στέλεχος και ο δεύτερος ένας συνοικιακός σαράφης. Ο καπιταλισμός είναι πράγματι ένα αξιοκρατικό σύστημα!

Η συγχώνευση Εθνικής–Eurobank προχωρούσε, ωστόσο σχεδόν μαζί με την τελική απόφαση για την Κύπρο η Τρόικα άλλαξε γνώμη. Ο Σάμαρας δήλωνε ότι η συγχώνευση θα γίνει, «είναι κόκκινη γραμμή για την κυβέρνηση», ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Προβόπουλος φώναξε ότι «θα είναι καταστροφή, αν δεν προχωρήσει η συγχώνευση», αλλά σε λίγες μέρες όλοι ευθυγραμμίστηκαν με την Τρόικα, δηλώνοντας τώρα ότι «δεν μας ενδιαφέρει η συγχώνευση» (Στουρνάρας) ή «δεν με ενδιαφέρει αν οι τράπεζες είναι ελληνικές ή όχι» (Προβόπουλος).

Η Τρόικα ματαίωσε τη συγχώνευση, γιατί δεν ήθελε τη δημιουργία μιας μεγάλης τράπεζας, που θα συγκέντρωνε ένα ενεργητικό 170 δις (σχεδόν ένα ελληνικό ΑΕΠ) και θα αποτελούσε συστημικό κίνδυνο για την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη. Θέλει μικρές τράπεζες, για να υπάρχουν περιορισμένοι κίνδυνοι και η εξυγίανσή τους να μην χρειάζεται λεφτά από την Ε.Ε. παρά μόνο «κούρεμα» καταθέσεων. Η Τρόικα προετοιμάζεται για την εφαρμογή του νέου πανευρωπαϊκού σχεδίου «διασώσεων». Αυτό όμως σημαίνει ότι στην Ελλάδα έρχεται «κούρεμα» καταθέσεων και ακόμη χειρότερα έρχεται η «εξυγίανση» των τραπεζών: απολύσεις και υπερεκμετάλλευση τραπεζοϋπαλλήλων, αρπαγή σπιτιών των δανειοληπτών, κλείσιμο επιχειρήσεων (αφού δεν θα παίρνουν δάνεια) – και, το σημαντικότερο, πλήρης έλεγχος των επιχειρήσεων που θ’ απομείνουν από τους ξένους. Αλλά αν ο ελληνικός καπιταλισμός χάσει και τις τράπεζες, ειδικά την Εθνική, τότε θα μετατραπεί σε μια μπανανία, με ό,τι σημαίνει αυτό για την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα.

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ – Μάιος 2013