Γάμος ομόφυλων ζευγαριών – Όχι στον εκφυλισμένο αστικό ατομικό δικαιωματισμό
Σεβασμός στο δικαίωμα των παιδιών στη φυσιολογική ανατροφή και ζωή
Από την Εργατική Πάλη Ιουλίου – Αυγούστου
Ήδη από τη θεσμοθέτηση του Συμφώνου Συμβίωσης (ΣΣ) μεταξύ των ετερόφυλων ζευγαριών (Νόμος 3719/2008) ήταν φανερό ότι ο στόχος του δεν ήταν η αντιμετώπιση ζητημάτων αστικού δικαίου σχετικά με τον πολιτικό γάμο, που επέβαλλε τη θεσμοθέτηση μιας πιο χαλαρής δήθεν μορφής γάμου. Τέτοια θέματα, όπως η διευκόλυνση της λύσης του, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας κ.λπ., θα μπορούσαν εύκολα να διευθετηθούν με μια απλή νομοθετική ρύθμιση. Ο στόχος του ΣΣ –τον οποίο δεν έκρυβαν οι υποστηρικτές του– ήταν εξαρχής το άνοιγμα του δρόμου για τη θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών και εν συνεχεία της υιοθεσίας/τεκνοθεσίας παιδιών από αυτά.
Όντως, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το ΣΣ επεκτάθηκε στα ομόφυλα ζευγάρια (Νόμος 4356/2015), ενώ τα δικαιώματα των συμβιούντων σχεδόν εξισώθηκαν με αυτά των συζύγων, με εξαίρεση την υιοθεσία/ τεκνοθεσία και την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή[i]. Τα δύο τελευταία επιδιώκεται να θεσμοθετηθούν με την προτεινόμενη πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, η οποία έρχεται να εξισώσει πλήρως τον ετερόφυλο με τον ομοφυλόφιλο γάμο.
Ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει λόγο για «ορόσημο» στην υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Άλλωστε όλα τα αστικά κόμματα τα τελευταία χρόνια διαγκωνίζονται για το ποια πολιτική δύναμη είναι η πιο πρόθυμη να θεσμοθετήσει την εξίσωση ετερόφυλης και ομόφυλης σχέσης, ενώ τα ΜΜΕ πλημμυρίζουν από δημοσιεύματα, εκπομπές και «έρευνες» για το «απαραίτητο αυτό βήμα για την άρση των ανισοτήτων». Ωστόσο, η στάση των λαϊκών στρωμάτων στην πλειοψηφία τους –αν και έχει μετατοπιστεί κάπως στο θέμα το ομόφυλου γάμου– εξακολουθεί να είναι αρνητική στην υιοθεσία/τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Από την κυρίαρχη ιδεολογία, η νομική κατοχύρωση της συμβίωσης ατόμων ομόφυλου σεξουαλικού προσανατολισμού προβάλλεται ως κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων, μια ακόμη πτυχή της αστικής αντίληψης του ατομικού δικαιωματισμού/ταυτοτισμού περί πλουραλισμού, δικαιώματος στη διαφορετικότητα, στην αυτοδιάθεση του σώματος κ.ά. Σύμφωνα με το φιλοσοφικό ρεύμα του μεταμοντερνισμού, «η σεξουαλική ταυτότητα είναι κάτι ρευστό», κοινωνικά και γλωσσικά κατασκευασμένο. Τελικά αυτές οι θεωρίες οδηγούνται στην άρνηση των βιολογικών διαφορών άνδρα-γυναίκας, αρνούνται την αντικειμενικότητα της βιολογικής ταυτότητας του φύλου, το βιολογικό φύλο δεν υπάρχει. Ακόμη, ο ομόφυλος σεξουαλικός προσανατολισμός ή η εναλλαγή σεξουαλικού προσανατολισμού παρουσιάζεται σαν ριζοσπαστική στάση που δήθεν συγκρούεται με τα στερεότυπα για τη θέση των γυναικών, μια «μορφή σύγκρουσης με την εξουσία, που βασίζεται στην ανδροκρατούμενη κοινωνία», παρακάμπτοντας τις κοινωνικές-ταξικές αιτίες που οδήγησαν στη διαφορετική θέση των δύο φύλων.
Αυτές οι αντιλήψεις προωθούνται επίσημα ως διδασκαλία σε ορισμένα πανεπιστημιακά τμήματα, ενώ επιδιώκεται από διάφορους φορείς η επέκταση της διδασκαλίας τους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (π.χ. εισήγηση για υποχρεωτικό «συμπεριληπτικό» μάθημα σεξουαλικής αγωγής σε όλες τις σχολικές τάξεις). Ταυτόχρονα προωθούνται με διάφορες πολιτικές πρακτικές σε μια σειρά χωρών, π.χ. με την αναγνώριση του «τρίτου»-«απροσδιόριστου»-«ουδέτερου» φύλου.
Η θέση μας
Για τους επαναστάτες μαρξιστές[ii], ο σύγχρονος γάμος αποτελεί τη νομική έκφραση της οικογένειας, όπως αυτή διαμορφώνεται στην καπιταλιστική κοινωνία. Αυτό που ρυθμίζει είναι η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης μέσω της αναπαραγωγής του ανθρώπινου είδους με την τεκνοποίηση, επομένως δεν προβλέπεται για τα ομόφυλα ζευγάρια εφόσον δεν τεκνοποιούν. Δεν αφορά τη συμβίωση λόγω άλλων επιλογών, φιλικών, σεξουαλικών, οικονομικών, εργασιακών ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει, άσχετα αν τελικά οι σύζυγοι αποκτήσουν ή όχι παιδί για οποιονδήποτε λόγο. Ούτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο γάμος ως μέσο για να επιλύσει αισθήματα αδικίας, κοινωνικά ή ψυχολογικά προβλήματα ενός μέρους της κοινωνίας.
Κύρια όμως η διαφωνία μας με όλο τον σχεδιασμό που ξεκίνησε το 2008 με το ΣΣ για να οδηγήσει στην υιοθέτηση παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, εδράζεται στην έγνοια για την ολόπλευρη προστασία των παιδιών και την εξασφάλιση όσο το δυνατόν –μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία– πιο ευνοϊκών προϋποθέσεων σωματικής, πνευματικής και ψυχικής ανάπτυξής τους.
Στη συμβίωση των ομόφυλων ζευγαριών αντικειμενικά το παιδί –από τα πρώτα καθοριστικά χρόνια της ζωής του– στερείται των προτύπων των φύλων, αποκτά μια συγχυσμένη αντίληψη των δύο φύλων και της βιολογικής τους σχέσης, που είναι απαραίτητα στοιχεία για την ομαλή ψυχοσωματική και κοινωνική ανάπτυξή του.
Η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα (ή τουλάχιστον ό,τι εμφανίζεται με αυτό τον αμφίβολο χαρακτηρισμό) υποστηρίζει ότι για τα παιδιά οι μητέρες και οι πατέρες είναι προαιρετικοί. Όμως δεν είναι έτσι. Δεν υπάρχει παιδί που να στερήθηκε τον βιολογικό γονιό (είτε από διαζύγιο, από εγκατάλειψη ή από τις σύγχρονες αναπαραγωγικές μεθόδους[iii]) και να μην έζησε τον πόνο, ενώ συχνά η απουσία αφήνει ένα τραύμα κι έναν ψυχολογικό αγώνα τουλάχιστον μέχρι την ενηλικίωση. Είναι υποχρέωση της πολιτείας η προστασία της γενετικής ταυτότητας, η γνώση της βιολογικής καταγωγής σε όλα τα παιδιά, μαζί και όσα χρήζουν υιοθεσίας, όταν αυτό καθίσταται δυνατό ή απαραίτητο.
Υποκριτικό είναι το επιχείρημα ότι η υιοθεσία/τεκνοθεσία των ομόφυλων ζευγαριών στοχεύει να αποσυμφορήσει τα ιδρύματα και να βρεθούν περισσότερα παιδιά σε οικογένειες. Συχνά μάλιστα διανθίζεται με ύπουλα μελό επιχειρήματα του τύπου «Όλοι μπορούν να πάρουν και να δώσουν αγάπη» κ.ά. Η υιοθεσία/τεκνοθεσία, όπως και η αναδοχή δεν είναι πανάκεια, μπορούν να αποδειχτούν ακόμα και καταστροφικές εάν δεν τηρούνται οι απαραίτητες ενδιάμεσες διαδικασίες για να μεταβεί ένα παιδί σε οικογένεια[iv], εάν αυτή δεν προσφέρει ένα υγιές και σταθερό περιβάλλον, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε παιδιού.
Η υιοθεσία/ τεκνοθεσία αποτελεί από μόνη της έναν στρεσσογόνο παράγοντα για το παιδί, που για να αντιμετωπιστεί απαιτεί την ισορροπημένη και καλή σχέση των γονέων – και όχι μόνο. Σε αυτές τις συνθήκες δε δικαιούμαστε να επιβαρύνουμε επιπλέον το παιδί με τις δυσκολίες κοινωνικής ένταξης μιας ομόφυλης οικογένειας, τον «στιγματισμό» για την σεξουαλική προτίμηση και σχέση των γονιών του, ένα θέμα στο οποίο έχει μικρό έως καθόλου έλεγχο.
Βεβαίως και στον ετερόφυλο γάμο μπορεί να υπάρχουν επιβαρυντικά φαινόμενα για την ανατροφή ενός παιδιού, όπως ενδοοικογενειακή βία, αντιδραστικές αντιλήψεις για τη γυναίκα κι άλλα. Πρόκειται όμως για κοινωνικά προβλήματα που μπορούν κάλλιστα να υπάρχουν και στα ομόφυλα ζευγάρια. Αντίθετα, το παιδί που ανατρέφεται από ομόφυλα ζευγάρια επιβαρύνεται πολλαπλάσια από την παραποιημένη αντίληψη της βιολογικής σχέσης των φύλων.
Ακόμη, οι ομόφυλες σχέσεις συνήθως είναι ασταθείς[v], περισσότερο από τα ετερόφυλα ζευγάρια, κι αυτό θέτει σε κίνδυνο το δικαίωμα του παιδιού σε ένα σταθερό οικογενειακό περιβάλλον για την ισορροπημένη ανάπτυξή του.
Είμαστε υποχρεωμένοι να αναλογιστούμε τις συνέπειες της υιοθεσίας/τεκνοθεσίας παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια. Από πουθενά δεν τεκμαίρεται ότι ένα παιδί μπορεί να μεγαλώσει με μακροχρόνια ψυχολογική ασφάλεια και συναισθηματική ισορροπία σε ομοφυλοφιλικό περιβάλλον. Υπάρχει λοιπόν εδώ κι ένα ζήτημα κοινωνικής στάσης και ευθύνης, καθώς η υιοθεσία/τεκνοθεσία από ομόφυλους αποτελεί μια μορφή πειράματος σε βάρος κυρίως των παιδιών, οι επιπτώσεις του οποίου δεν έχουν επαρκώς μελετηθεί.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, δε συμφωνούμε με την επέκταση του θεσμού του γάμου στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, πολύ περισσότερο με τη θεσμοθέτηση της δυνατότητας υιοθεσίας/ τεκνοθεσίας ή αξιοποίησης της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Εξυπακούεται ότι στεκόμαστε αντίθετοι σε κάθε συμπεριφορά ή πρακτική σε βάρος ανθρώπων για τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις[vi]. Καταδικάζουμε απερίφραστα τις προσβολές, τη ρητορική μίσους, τις επιθέσεις και τα εγκλήματα σε βάρος τους. Όμως, ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι υπόθεση ιδιωτική του κάθε ανθρώπου, όπως και η συμβίωση, η θρησκεία κ.λπ. (ανεξάρτητα αν οι κομμουνιστές διεξάγουν πολιτικό αγώνα εναντίον της). Οι σεξουαλικές προτιμήσεις δεν παράγουν κοινωνικά δικαιώματα. Η ανοχή στη διαφορετικότητα δε σημαίνει ότι την εξιδανικεύουμε, ούτε μπορεί να επιβάλλεται θεσμικά στο κοινωνικό σύνολο.
Ως επαναστάτες μαρξιστές θεωρούμε ότι ο πολιτικός γάμος πρέπει να είναι η μοναδική υποχρεωτική μορφή γάμου, πλήρως διαχωρισμένη από τη θρησκεία. Βεβαίως ο θεσμός του πολιτικού γάμου απαιτεί εκσυγχρονισμό, στην κατεύθυνση της απλούστευσής του, χωρίς να απαιτείται η θεσμοθέτηση νέων μορφών γάμου.
Η ουσία είναι ότι στο θέμα της υιοθεσίας/τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια η προτεραιότητα δε δίνεται στην υγεία και προστασία των παιδιών, αλλά στο πώς τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια θα εξισωθούν νομικά, άνευ όρων, με τα ετερόφυλα. Ο ομόφυλος γάμος υπηρετεί την ικανοποίηση του εγωκεντρικού αιτήματος μιας κοινωνικής μερίδας για ψηφοθηρικούς –κατά βάση– λόγους, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην ανατροφή και προσωπικότητα των παιδιών. Το δικαίωμα και η ανάγκη του παιδιού για ομαλή σωματική και ψυχική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένου του να γνωρίζει τις βιολογικές του απαρχές, πρέπει να υπερβαίνει τις προτιμήσεις των γονέων του.
Έναντι επιλόγου: Για το ψεύτικο δίπολο «προοδευτικών-συντηρητικών»
Δεν είναι λίγες οι φορές που οι υποστηρικτές των ταυτοτικών κινημάτων, μαζί και του ομόφυλου γάμου επιτίθενται με μίσος σε όσους έχουν διαφορετική άποψη, κατηγορώντας τους για «ομοφοβία», «συντηρητισμό», «καθυστέρηση» κ.ά. υιοθετώντας μια επιλεκτική «ηθική» απέναντι στην κοινωνία. Πρέπει να είμαστε κατηγορηματικοί: Δεν υπάρχει τίποτε το προοδευτικό σε όσους υπερασπίζονται τα λεγόμενα «ταυτοτικά κινήματα» και τις εκφάνσεις τους. Αστικά κόμματα, ΜΜΕξαπάτησης, διεφθαρμένο πολιτικό προσωπικό, πρόκειται στο σύνολό τους για ακραίες συντηρητικές δυνάμεις, που προσπαθούν να αναβαπτιστούν σαν δήθεν προοδευτικές. Με το ένα χέρι ψηφίζουν ή προωθούν το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμά τους (ιδιωτικοποιήσεις, διάλυση της δημόσιας παιδείας-υγείας-ασφάλισης, ξερίζωμα του κοινωνικού κράτους, καταστολή), και από την άλλη προσπαθούν να ξεπλύνουν τον ακραίο συντηρητισμό τους μέσω του εκφυλισμένου αστικού ατομικού δικαιωματισμού.
Οι επαναστάτες μαρξιστές, και όποιος αναδεικνύει το αντιεπιστημονικό και αντιδραστικό περιεχόμενο αυτών των αντιλήψεων, δεν εμφορούνται από συντηρητικές απόψεις. Δεν είμαστε ομοφοβικοί, επειδή πιστεύουμε ότι τα ομόφυλα ζευγάρια δεν είναι κατάλληλα να αναλάβουν την ανατροφή ενός παιδιού. Για τους μαρξιστές, προφανώς και δεν ταυτίζεται το «είναι» (η βιολογική πραγματικότητα του σώματος) με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, γι’ αυτό και δεν ανάγεται η σεξουαλικότητα μονοσήμαντα στη βιολογία του σώματος. Κατά συνέπεια, η στάση σχεδόν αποθέωσης από πλευράς «περήφανων αλληλέγγυων» και «μικροαστών» της Αριστεράς ενός κοινωνικού φαινομένου –το οποίο ενδεχομένως βιώνεται από τα ίδια τα διεμφυλικά/ομοφυλόφιλα άτομα επώδυνα και μέσω τρομερών εσωτερικών συγκρούσεων–, αποτελεί τουλάχιστον ελαφρότητα και πολλές φορές χυδαιότητα. Η όξυνση του ζητήματος, όσο προχωράει η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και δε βρίσκει διέξοδο, έρχεται ως αποτέλεσμα της κοινωνικής διάρρηξης λόγω κρίσης και καταρράκωσης των ανθρώπων χωρίς προοπτική, ειδικά της νεολαίας, και όχι κάποιας απελευθερωτικής διαδικασίας.
Με αφορμή τα παραπάνω, θεωρούμε πως φανερώνεται –πέραν των άλλων– το πρόβλημα περιεχομένου και μεθοδολογίας της ριζοσπαστικής θεωρίας. Αυτή η συζήτηση και αυτές οι καινοφανείς «θεωρίες περί φύλου» κ.λπ., είναι μέρος των ριζικών διαχωρισμών εντός της Αριστεράς. Διαχωρισμών φαινομενικά υπερβολικών, ακατανόητων ή και θλιβερών κ.λπ., που δεν είναι όμως καθόλου έτσι, αλλά πρόκειται για στρατηγικούς διαχωρισμούς. Για τους επαναστάτες μαρξιστές, η νέα κοινωνία, ο κομμουνισμός είναι δέσμευση προσωπική και συλλογική σε σκοπούς της κοινωνίας και όχι ατομικό μικροαστικό ξεσάλωμα. Η «προοδευτική», «ριζοσπαστική», «φεμινιστική» Αριστερά των δικαιωμάτων και των κινημάτων, αναδεικνύοντας σταθερά το ζήτημα των μειονοτήτων, στο βαθμό που υποβαθμίζει το ζήτημα της ταξικής εκμετάλλευσης, της κρίσης και της ανεργίας, καταδεικνύει μια Αριστερά η οποία έχει διαρρήξει τους δεσμούς με την επαναστατική θεωρία και πράξη, έχει συμφιλιωθεί με το «τέλος της ιστορίας» και το δόγμα T.I.N.A. (There Is No Alternative, «Δεν υπάρχει εναλλακτική» ενν. στον καπιταλισμό). Αναπόφευκτα, κι έχοντας καταθέσει τα όπλα προ πολλού, χωρίς τον απαραίτητο διαχωρισμό από τον αστικό και μικροαστικό δικαιωματισμό, η ριζοσπαστική «Αριστερά» θα βρίσκει «καταφύγιο» σε ένα «ριζοσπαστικό» κοινωνικό όραμα απογειωμένο και ουτοπικό, όλο και πιο μακριά από τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων.
Θεωρούμε ότι τα αιτήματα του εργατικού, λαϊκού κινήματος καλύπτουν ορισμένα από τα προβλήματα που επικαλούνται τα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ κατά τ’ άλλα τα ομόφυλα ζευγάρια μπορούν να δηλώνουν τη συντροφικότητά τους και να διευθετούν δικαιώματα και υποχρεώσεις τους μέσω ιδιωτικών συμφωνητικών ή συμβολαιογραφικών πράξεων.
Από εκεί και πέρα δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις για την οργάνωση όλων των θυμάτων της καπιταλιστικής βαρβαρότητας στη βάση των κοινών ταξικών μας συμφερόντων, όχι διαιρώντας την τάξη μας ανάλογα με την κάθε ατομική ιδιαιτερότητα (φύλο, σεξουαλικό προσανατολισμό, φυλή, θρησκεία κ.ά.). Για τους επαναστάτες η διαχωριστική γραμμή μέσα στην κοινωνία καθορίζεται από την αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας, μέσα από την ταξική πάλη οργανώνουμε την αντεπίθεση της εργατικής τάξης για την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος. Η μελλοντική σοσιαλιστική κοινωνία θα διαμορφώσει νέες σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων και στη δημιουργία «οικογένειας»/συμβίωσης, σαρώνοντας τις ανισότητες και τα στερεότυπα, όπως άλλωστε έδειξε η εμπειρία του πρώτου εργατικού κράτους μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917.
[i] Παρεπιμπτόντως, έγινε πιο δύσκολη η λύση του ΣΣ, διαψεύδοντας όσους μιλούσαν για πιο χαλαρό γάμο.
[ii] Οι κυρίαρχες οικονομικές σχέσεις καθορίζουν όλα τα δικαιώματα που αφορούν στην οικογένεια και σχετίζονται με την αναπαραγωγή του είδους, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των γονιών προς τα παιδιά.
[iii] Εμπορευματοποίηση της μήτρας, δωρεά σπέρματος κ.λπ.
[iv] Εξάντληση περιθωρίων παραμονής στη βιολογική ή ευρύτερη βιολογική οικογένεια, κοινωνική έρευνα, εκτίμηση των υποψήφιων θετών γονέων από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και άλλους ειδικούς κ.ά.
[v] Ούτε θα κάνουμε τους Πόντιους Πιλάτους για τη διάδοση του AIDS στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, ως αποτέλεσμα της εναλλαγής ερωτικών συντρόφων και των ανεξέλεγκτων ερωτικών επαφών. Εξού και οι εισηγήσεις για ασφαλιστική κάλυψη της χρήσης των προστατευτικών σκευασμάτων για την έκθεση στον ιό ΗΙV προληπτικά, ώστε να μην κολλήσεις HIV με όσους θέλεις να συνευρεθείς ερωτικά.
[vi] Η σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών και μεταξύ γυναικών έχει νομιμοποιηθεί στην Ελλάδα από το 1951. Νόμοι κατά των διακρίσεων στην εργασία υφίστανται από το 2005, ενώ οι νομοθεσίες σχετικά με τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους είναι από τις πιο αυστηρές στην Ευρώπη. Η σεξουαλική διάκριση δεν αναφέρεται πουθενά στο Ελληνικό σύνταγμα.
