ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ: «Τραγούδια της καρδιάς» (του Δημήτρη Κατσορίδα)

ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ: «Τραγούδια της καρδιάς»

 

 

125 έργα, 50 Ελλήνων καλλιτεχνών, συνθέτουν την Έκθεση, με τίτλο: «Ρεμπέτικο», που διοργανώνει ο Δήμος Αθηναίων, από τις 10 Φεβρουαρίου έως τις 3 Απριλίου 2020. Πραγματοποιείται σε τρεις χώρους: ο βασικός κορμός βρίσκεται στις δυο αίθουσες της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων (Μεταξουργείο), η δεύτερη στο Κέντρο Τεχνών (Πάρκο Ελευθερίας), και μία πολύ μικρότερη στο Ολύμπια (Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας»).

Η έκ­θε­ση δεν είναι για την ιστο­ρία του ρε­μπέ­τι­κου, αλλά ένας τρό­πος υπεν­θύ­μι­σης αυτής της πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς, μέσα κυ­ρί­ως από τη ζω­γρα­φι­κή, αλλά και τη φω­το­γρα­φία, τη χα­ρα­κτι­κή, το βί­ντεο, την ανα­πα­ρά­στα­ση, τους δί­σκους, το βι­βλίο ως έργο τέ­χνης, κ.λπ. Πε­ρι­λαμ­βά­νει αρ­κε­τές ζω­γρα­φιές του Τσα­ρού­χη με ανα­πα­ρα­στά­σεις αν­θρώ­πων που χο­ρεύ­ουν κυ­ρί­ως ζεϊ­μπέ­κι­κο. Ξυ­λο­γρα­φί­ες του Τάσ­σου, με τίτλο, «Αρ­χό­ντισ­σες των ρε­μπέ­τι­κων τρα­γου­διών (Αρ­χό­ντισ­σα της Κοκ­κι­νιάς, Αρ­χό­ντισ­σα της Δρα­πε­τσώ­νας, Αρ­χό­ντισ­σα της Και­σα­ρια­νής, Αρ­χό­ντισ­σα της Ανα­το­λής)» (1970), καθώς επί­σης χα­ρα­κτι­κά του, για τα εξώ­φυλ­λα δί­σκων της Μπέλ­λου. Επι­πλέ­ον, έχει σκί­τσα ή σχέ­δια του Αλέ­κου Φα­σια­νού́ για τα εξώ­φυλ­λα βι­βλί­ων του Ηλία Πε­τρό­που­λου, με ανα­πα­ρα­στά­σεις με θέμα το ρε­μπέ­τι­κο. Υπάρ­χει και ένας πί­να­κας του Χρόνη Μπό­τσο­γλου, «Προ­σω­πι­κή Νέ­κυια» (Αρ. 2 «Ελ­πή­νωρ»), που δεί­χνει έναν [νεκρό] άντρα να χο­ρεύ­ει σε μορφή ζεϊ­μπέ­κι­κου.

Όμως, έχει και νε­ό­τε­ρους καλ­λι­τέ­χνες. Εν­δει­κτι­κά, ανα­φέ­ρω κά­ποιους/-ες, που μου έκα­ναν εντύ­πω­ση, χωρίς να θέλω να υπο­τι­μή­σω τους άλ­λους. Για πα­ρά­δειγ­μα, ο Β. Αβρα­μό­που­λος, με έξι πί­να­κες (λάδι σε μου­σα­μά), που μοιά­ζουν με ψη­φι­δω­τό, με τίτλο «Λαϊκά στοι­χεία», έχει ανα­πα­ρα­στά­σεις των Τσι­τσά­νη, Βαμ­βα­κά­ρη, Κα­ζαν­τζί­δη, Καίτη Γκραίη, Μπι­θι­κώ­τση και Άκη Πάνου. Επί­σης, οι πί­να­κες της Εσθήρ Λέμη, με έξη γυ­ναι­κεία πορ­τραί­τα (Ρόζα Εσκε­νά­ζυ, Στέλ­λα Χα­σκίλ, Ιω­άν­να Γε­ωρ­γα­κο­πού­λου, Σω­τη­ρία Μπέλ­λου, Μα­ρί­κα Νίνου και μάλ­λον της Ρήτας Αμπα­τζή). Ο Στα­μά­της Λα­ζά­ρου, με ξυ­λο­γρα­φί­ες των Βαμ­βα­κά­ρη, Τσι­τσά­νη, Πα­παϊ­ω­άν­νου, Μπάτη, και ένα Κι­θα­ρί­στα. Η Φοίβη Γιαν­νί­ση, «Το χα­σα­πά­κι», που πε­ρι­λαμ­βά­νει φω­το­γρα­φί­ες με ανα­πα­ρα­στά­σεις από μα­γα­ζιά χα­σά­πι­κα με χα­σά­πη­δες, με­τα­ξύ αυτών και ο Μάρ­κος Βαμ­βα­κά­ρης, έχο­ντας ταυ­τό­χρο­να και μου­σι­κή υπό­κρου­ση με χα­σά­πι­κο χορό. 

Επι­πρό­σθε­τα, υπάρ­χουν σχέ­δια και κα­λού­πια μου­σι­κών ορ­γά­νων (π.χ. μπα­γλα­μά­δες και μπου­ζού­κια), από το ερ­γα­στή­ριο του Θ. Γκρι­τζά­πη, καθώς και σπά­νιοι δί­σκοι των Ανέ­στου Δελιά, Γιο­βάν Τσα­ούς, Γ. Κά­βου­ρα, Α. Νταλ­γκά, Μα­ρί­κα Νίνου, Γ. Κα­τσα­ρού, Γ. Μπάτη, Ρήτας Αμπα­τζή, «Αυ­θε­ντι­κά Ρε­μπέ­τι­κα της Αμε­ρι­κής», κ.ά. Η Κα­τε­ρί­να Ζα­χα­ρο­πού­λου, έχει κάνει ανα­πα­ρά­στα­ση του «Μπου­φέ της Ρόζας», ο οποί­ος πε­ρι­λαμ­βά­νει χα­ρα­κτι­κά, διά­φο­ρα αντι­κεί­με­να, φω­το­γρα­φί­ες, βί­ντεο αρ­χεί­ου που μι­λά­ει η Ρόζα Εσκε­νά­ζυ, ενώ σε ένα άλλο τη δεί­χνει να χο­ρεύ­ει, τα οποία είναι προ­σαρ­μο­σμέ­να με βάση τον μπου­φέ της Ρόζας. Εν­δια­φέ­ρον έχει ένα βί­ντεο με φω­το­γρα­φί­ες από τη Μα­κρό­νη­σο, ενώ πα­ράλ­λη­λα ακού­γε­ται το ρε­μπέ­τι­κο τρα­γού­δι, «Το φα­ντα­ρά­κι», προ­φα­νώς επει­δή πολ­λοί αρι­στε­ροί φα­ντά­ροι υπη­ρέ­τη­σαν τη θη­τεία τους ως εξό­ρι­στοί εκεί.

Στο θέ­α­τρο Ολύ­μπια, όπου δίπλα στην Έκ­θε­ση της Μα­ρί­ας Κάλ­λας, εκτί­θε­νται τα προ­σω­πι­κά αντι­κεί­με­να της Σω­τη­ρί­ας Μπέλ­λου, όπως το βα­λι­τσά­κι της, το εκλο­γι­κό της βι­βλιά­ριο, τα γυα­λιά της, ο μπα­γλα­μάς που έπαι­ζε κ.ά. Δύο ση­μα­ντι­κές κυ­ρί­ες του μου­σι­κού στε­ρε­ώ­μα­τος, δίπλα δίπλα.

Στο Κέ­ντρο Τε­χνών (Πάρκο Ελευ­θε­ρί­ας), έχει λίγα πε­ρισ­σό­τε­ρα εκ­θέ­μα­τα. Μου έκα­ναν, ιδιαί­τε­ρα, εντύ­πω­ση δύο: Το πρώτο, του Β. Γε­ρο­δή­μου, με τίτλο, «Χορός Α, σε ένα τε­τρα­γω­νι­κό» (2021, πέτρα και μάρ­μα­ρο). Προ­φα­νώς, ο τί­τλος είναι εμπνευ­σμέ­νος από τον μικρό χώρο που χρειά­ζε­ται για να χο­ρευ­τεί το ζεϊ­μπέ­κι­κο, χορός μο­να­χι­κός, εσω­τε­ρι­κός, πε­ρι­στρε­φό­με­νος γύρω από τον εαυτό σου. Το δεύ­τε­ρο είναι του Κ. Χα­τζη­νι­κο­λά­ου, με τίτλο, «Τρα­γού­δι, Κα­τα­μέ­τρη­ση, κτλ.» (2021/22), artist’sbooks. Πε­ρι­λαμ­βά­νει τρία τε­τρά­δια, όπου το ένα έχει μικρά στι­χά­κια, τα οποία επί της ου­σί­ας είναι αφιε­ρω­μέ­να στον Ανέ­στο Δελιά και τη ζωή του. Ανα­φέ­ρω χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά δύο: «Το κορμί/ είναι τρα­γού­δι// χωρίς ακρο­α­τές./ Το τρα­γού­δι// είναι κορμί/ γυμνό» (σελ. 5). Και το δεύ­τε­ρο: «Το πρωί/ σε μά­ζε­ψα// από την κα­ρό­τσα./ Είδα το κορμί σου// σαν σύ­νο­ψη/ της ζωής σου» (σελ. 29). Το δεύ­τε­ρο ποί­η­μα ανα­φέ­ρε­ται στο θά­να­τό του. Πέ­θα­νε στη διάρ­κεια της Κα­το­χής, από υπερ­βο­λι­κή δόση ηρω­ί­νης, σε ηλι­κία 32 ετών. Τον βρή­καν νεκρό σε ένα κα­ρο­τσά­κι έχο­ντας στα χέρια του το μπου­ζού­κι του. Ήταν ο μο­να­δι­κός ρε­μπέ­της που πέ­θα­νε από ναρ­κω­τι­κά.

Σε όσους/-ες αρέ­σει το ρε­μπέ­τι­κο και το αγα­πούν, αλλά και όσοι/-ες δεν έχουν προ­τί­μη­ση σε αυτό το μου­σι­κό είδος, θα πρό­τει­να να δούνε την Έκ­θε­ση έτσι κι αλ­λιώς. Διότι, έχει εν­δια­φέ­ρον να πα­ρα­κο­λου­θή­σου­με μια μορφή της μου­σι­κής μας πα­ρά­δο­σης και του λαϊ­κού μας πο­λι­τι­σμού, η οποία επι­βιώ­νει μέχρι σή­με­ρα και εξα­κο­λου­θεί να μας συ­νο­δεύ­ει και να μας συ­γκι­νεί. Όπως έλεγε και ο Ηλίας Πε­τρό­που­λος, τα ρε­μπέ­τι­κα «είναι τρα­γού­δια της καρ­διάς, και μόνο όποιος τα πλη­σιά­σει με αί­σθη­μα, τα νιώ­θει και τα χαί­ρε­ται. Γιατί η καρ­διά με καρ­διά με­τριέ­ται».

 

Φωτογραφία: Πί­να­κας της ESTHIR LEMI, «Η Ρίτα Α. τρα­γου­δά: Μη μου δί­νεις μάνα γέρον άντρα», κάρ­βου­νο σε χαρτί – 15x21cm