Ιμπεριαλιστές, ντόπιες ελίτ και μισθοφόροι στην Αφρική (του Paul Martial)

Ιμπεριαλιστές, ντόπιες ελίτ και μισθοφόροι στην Αφρική (του Paul Martial)

Mετάφραση δύο άρθρων από το internationalviewpoint.org

 

Μπουρκίνα Φάσο: Μια χώρα υπό πίεση

 

15 Δεκεμβρίου 2021

 

Η Μπουρκίνα Φάσο βυθίζεται σε μια κρίση πολιτική, ανθρωπιστική και ασφάλειας. Οι τζιχαντιστικές επιθέσεις φωτίζουν την αδυναμία ενός κράτους βασανισμένου από τη διαφθορά και από την αμέλεια. Τα μέτρα που εφαρμόστηκαν από τη κυβέρνηση μόνο επιδεινώνουν την κατάσταση σε βάρος του λαού.

Την Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου, ο πρωθυπουργός Χριστόφ Ζοζέφ Μαρί Νταμπιρέ παραιτήθηκε, οδηγώντας σε παραίτηση ολόκληρη την κυβέρνηση. Αυτός ήταν ένας τρόπος για τον Ρος Καμπορέ, πρόεδρο της Μπουρκίνα Φάσο, να απαντήσει στην αγανάκτηση του λαού.

Η προέλαση των τζιχαντιστών

Η επίθεση στον στρατώνα Ινάτα προκάλεσε σοκ ανά τη χώρα. Κόστισε τις ζωές 53 αστυνομικών. Η ενημέρωση που λαμβάνεται και αναφέρεται ευρέως από τα μέσα, είναι ότι ο στρατώνας, βρισκόμενος σε μια από τις πιο επικίνδυνες περιοχές της χώρας, εγκαταλείφθηκε λόγω της έλλειψης διαθεσιμότητας ελικοπτέρου για ανεφοδιασμό καυσίμων. Αυτό το τραγικό γεγονός είναι ενδεικτικό της αποδιοργάνωσης των Δυνάμεων Άμυνας και Ασφαλείας (FDS) στη Μπουρκίνα. Από εδώ και πέρα, κάθε εβδομάδα, το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες θα αναφέρουν τον αριθμό των θυμάτων που προκαλούν τα τζιχαντιστικά στρατεύματα.

Οι πρώτες τζιχαντιστικές επιθέσεις χρονολογούνται από το 2015. Διεξήχθησαν από την Ανσαρούλ Ισλάμ, που άνοιξε δρόμο για τις δύο κύριες ομάδες που επιχειρούν στο Σαχέλ, την GSIM, που σχετίζεται με την Αλ Κάιντα, και την EIGS, που συνδέεται με το Ισλαμικό Κράτος. Αυτές οι ομάδες κερδίζουν έδαφος ενάντια σε έναν ανεφοδίαστο και αναποτελεσματικό στρατό της Μπουρκίνα.

Οι συνέπειες με ανθρωπιστικούς όρους είναι δραματικές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, περισσότερο από 1 εκ. άνθρωποι εκτοπίστηκαν, διαφεύγοντας από τη βία, και 3,5 εκ. χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια.

Μια κοινωνία σε κρίση

Οι τζιχαντιστικές ομάδες προσπαθούν να διεισδύσουν σε διαμάχες διαφορετικών κοινοτήτων, που οι οικονομικές δραστηριότητές τους συνήθως εξισορροπούνταν μέσω ρυθμιστικών και διαμεσολαβητικών διαδικασιών με καθολική αναγνώριση. Για αρκετά χρόνια, ιδιαίτερα στην περιοχή Σουμ, οι διαμάχες μεταξύ των Μόσι και Κουρούμπα, που είναι κατά βάση αγρότες, και των Πελ, που είναι κυρίως βοσκοί, αφορούσαν τους υδάτινους πόρους και τις περιοχές βόσκησης. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ληστρικές ενέργειες, ιδιαίτερα κλοπές βοοειδών. Η διακίνηση πολεμικών όπλων αυξάνει των αριθμό των θυμάτων στις μάχες. Οι τζιχαντιστές αναπτύσσονται μέσα από αυτές τις υποβόσκουσες συγκρούσεις, όπου η φτώχεια και η αδράνεια περισσεύει για ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας.

Όπως και στο Μάλι και στο Νίγηρα, γείτονες της Μπουρκίνα Φάσο, η κοινότητα των Πελ θεωρείται λανθασμένα ένας υποστηρικτής των εξτρεμιστικών δυνάμεων. Είναι θύματα μιας πληθώρας παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που διεπράχθησαν από τις FDS και από πολιτοφυλακές αυτοάμυνας διαφόρων κοινοτήτων. H βία ενθαρρύνεται από την απόλυτη ατιμωρησία που κυριαρχεί στη χώρα.

Η Μπουρκίνα Φάσο, μια από τις φτωχότερες χώρες στο κόσμο, έχει τριπλασιάσει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της. Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα είναι μετά βίας αισθητά στο πεδίο. Αυτές είναι οι συνέπειες μιας ευρείας διαφθοράς και μιας διαίρεσης μέσα στον στρατό, που χρονολογείται από τις ανταρσίες του 2011.

Μια θεραπεία χειρότερη από την ασθένεια

Το Γενάρη του 2020, δύο μήνες μετά τη δολοφονία εργατών στην καναδική εταιρία SEMAFO, που προκάλεσε 38 νεκρούς και 60 τραυματίες, ο Κριστιάν Καμπορέ παρουσίασε την εγκαθίδρυση των Εθελοντών για την Άμυνα της Πατρίδος (VDP). Ο στόχος ήταν να στήσει επικουρικές δυνάμεις για τον στρατό της Μπουρκίνα Φάσο. Ο ρόλος των VDP είναι διττός: να αποτελούν πηγή ενημέρωσης και υπηρεσιών πληροφοριών για το στρατό και να υπερασπιστούν τα χωριά όσο περιμένουν για ενισχύσεις από τις FDS. Αυτοί οι εθελοντές λαμβάνουν μια σύντομη εκπαίδευση δύο εβδομάδων και ένα Καλάσνικοφ.

Αυτό το μέτρο εγείρει ανησυχίες. Πρώτον, αυτοί οι VDP είναι προνόμιο των Μόσι και Κουρούμπα, από τη στιγμή που οι Φιουλανί εθελοντές τις περισσότερες φορές απορρίπτονται επειδή θεωρούνται ύποπτοι για συνεργασία με τον εχθρό. Δεύτερον, εξοπλίζονται πολίτες ρισκάρεις την αύξηση των διακοινοτικών συγκρούσεων. Τέλος, αυτοί οι VTP έχουν γίνει πλέον επίλεκτος στόχος των τζιχαντιστών, οδηγώντας σε αύξηση των απωλειών πολιτών κατά τις επιθέσεις σε χωριά.

Η κρίση στο Σαχέλ είναι πρωτίστως μια πολιτική και κοινωνική κρίση. Οι αφρικανοί και οι δυτικοί ηγέτες έχουν επιλέξει να απαντήσουν με βία, όχι από ηλιθιότητα, αλλά για να διαφυλάξουν την σταθερότητα των μετα-αποικιακών συστημάτων σε βάρος των λαών. Εκατομμύρια ευρώ δίνονται στον πόλεμο και όχι σε σχολεία, κέντρα υγείας και άλλες δημόσιες υπηρεσίες.

 

 

Η Ρωσία στην Αφρική: Μισθοφόροι και αρπακτικότητα

 

31 Δεκεμβρίου 2021

 

Η επιστροφή της Ρωσίας στην Αφρική μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αρχίζει από το 2006. Από τότε, η άνοδος των σχέσεων με την ήπειρο έχει επιβεβαιωθεί. Συμβολίστηκε από τη σύνοδο Ρωσίας- Αφρικής στο Σότσι το 2019 και τώρα συμβολίζεται από την χρήση μισθοφόρων από την εταιρία Wagner.

Για το Κρεμλίνο, ήταν άνευ συζήτησης για τις παγκόσμιες δυνάμεις να ριζώνουν στην Αφρική και για τη Ρωσία να παραμείνει στις γραμμές της. Ο Πούτιν υπερασπίζεται τη γέννηση μιας «πολυπολικότητας» στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων και έναν «σεβασμό για την ανεξαρτησία των κρατών». Χοντρικά, μπορεί να ειπωθεί ότι οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αφρικανικές κυβερνήσεις δεν είναι εμπόδιο σε οικονομικές και στρατιωτικές συμφωνίες. Το οικονομικό βάρος της Ρωσίας στην Αφρική είναι μικρό. Κατατάσσεται 6η πίσω από τη Τουρκία. Όμως, είναι βασικός προμηθευτής όπλων. Πραγματικά, σχεδόν το 1/3 των όπλων στην ήπειρο προμηθεύεται από το ρωσικό κρατικό πρακτορείο Rosoboronexport. Οι πωλήσεις όπλων συχνά συνοδεύονται με στρατιωτικές συμφωνίες. Έτσι, τουλάχιστον οι μισές χώρες της Αφρικής είναι δεσμευμένες από αυτού του τύπου τις συμφωνίες, οι οποίες ποικίλουν από εκπαιδεύσεις μερικών αξιωματικών στη Μόσχα μέχρι την άμεση εμπλοκή σε κάποιες χώρες, όπως στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία (ΚΑΔ).

Η Wagner, το σημείο καμπής;

H αξιοποίηση της μισθοφορικής εταιρίας Wagner στην αφρικανική διπλωματία της Ρωσίας είναι ένα νέο στοιχείο, το οποίο μπορεί να πιστωθεί στο Υπουργείο Εξωτερικών… της Γαλλίας. Πραγματικά, προκειμένου να άρει το βέτο που διατηρεί η Ρωσία στη πώληση όπλων στην ΚΑΔ, το Quai d’Orsay [Γαλλικό Υπουργείο Εξωτερικών] συμβούλευσε τον Φοστίν-Αρσάνζ Τουαντερά, πρόσφατα εκλεγμένο πρόεδρο της ΚΑΔ, να προσεγγίσει τη Ρωσία για να αποκτήσει όπλα.

Ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο ρώσος Υπουργός Εξωτερικών, εκμεταλλεύτηκε αυτό το απρόσμενο δώρο της γαλλικής διπλωματίας προτείνοντας αντικατάσταση των γαλλικών στρατευμάτων από μισθοφόρους της εταιρίας Wagner. O Τουαντερά, που δεν ήταν ο εκλεκτός υποψήφιος της Γαλλίας, άδραξε την ευκαιρία βρίσκοντας ένα τρόπο να σταθεροποιήσει την εξουσία του, που απειλείται από την ένοπλη αντιπολίτευση.

Μια στρατιωτική οργάνωση σαν όλες τις άλλες

 Η Wagner είναι παρούσα στη ΚΑΔ μέσω δύο εταιριών, της Lobaye Invest Ltd, μια εξορυκτική εταιρία, και της Sewa Security Services. Η τελευταία είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια του προέδρου και μάχεται, μαζί με τον στρατό της χώρας, διάφορες αντάρτικες ομάδες από τη Σελεκά που πήραν εξουσία το Μάρτιο του 2013.

Οι ενέργειες των ρώσων μισθοφόρων είναι ακραία βίαιες, ιδιαίτερα ενάντια στους απλούς πολίτες. Μολονότι, έχει δημιουργηθεί μια μικρή ομερτά γι’ αυτά τα εγκλήματα, στόματα έχουν αρχίσει να ανοίγουν. Μια πρόσφατη αναφορά του ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2021 σημειώνει αυτές τις μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων: συνοπτικές εκτελέσεις, συλλήψεις και βασανισμοί, βιασμοί, και μετατροπή σχολείων και δημοσίων κτηρίων σε ορμητήρια. Οι μισθοφόροι αμείβουν τους εαυτούς τους σε βάρος των πολιτών λεηλατώντας τις ανακατειλημμένες πόλεις. Επιπλέον, η κυβέρνηση τους επιβραβεύει με άδειες εκμετάλλευσης χρυσωρυχείων και αδαμαντωρυχείων.

Πολιτική έναντι στρατιωτικής λύσης

Με το βάθεμα της κρίσης στις χώρες του Σαχέλ, ένα μέρος των λαών θέλει να έρθουν οι Ρώσοι. Θεωρούν ότι θα εγγυηθούν την αποτελεσματικότητα, που λείπει από την [γαλλοαφρικανική] επιχείρηση Μπαρκάν απέναντι στους τζιχαντιστές.

Η ψευδαίσθηση προφανώς συντηρείται από το Κρεμλίνο, που καλωσορίζει την ιδέα να αντικαταστήσει τα γαλλικά στρατεύματα στο κέντρο των γαλλοαφρικάνικων αρμοδιοτήτων. Αυτό μόνο θα ενίσχυε τη Ρωσία στη διεθνή σκακιέρα. Στη πραγματικότητα η Wagner δεν θα ήταν περισσότερο, αν όχι λιγότερο, αποτελεσματική σε σχέση με την επιχείρηση Μπαρκάν, καθώς δεν έχει τον βαρύ οπλισμό του γαλλικού στρατού, ιδιαίτερα την αεροπορία. Ούτε θα επωφεληθεί από την στήριξη των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών. Επιπλέον, ο μύθος των «υπέρτατων πολεμιστών» της Wagner έχει πληγωθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δριμεία αποτυχία τους απέναντι στους ισλαμιστές μαχητές στο Κάμπο Ντελγάδο, στη Μοζαμβίκη.

Η λύση στις συγκρούσεις στην ήπειρο, στο Σαχέλ, στο Καμερούν ή στην Ανατολική Αφρική, δεν θα έρθει από στρατιωτικές επεμβάσεις από δυτικά στρατεύματα ή μισθοφορικές εταιρίες οποιουδήποτε είδους. Οι επεμβάσεις τους μόνο επιδεινώνουν την κατάσταση με βαρύ τίμημα για τους απλούς πολίτες. Είναι σημαντικό να επανεπιβεβαιώσουμε την αρχή, που μερικές φορές ξεχνιέται: η Αφρική δεν έχει κανένα όφελος από το να είναι ένα στρατιωτικό προαύλιο για τις αρπακτικές δυνάμεις της Ρωσίας, της Κίνας ή των χωρών του NATO.