Παγκόσμια οικονομική κρίση: Ο Αρμαγεδώνας ξεκίνησε

Παγκόσμια οικονομική κρίση: Ο Αρμαγεδώνας ξεκίνησε

Από την Εργατική Πάλη Απριλίου

Επιταχυμένη και ενισχυμένη από την πανδημία, η κρίση θεριεύει έτσι που η Μεγάλη Ύφεση του 2008 σε λίγο θα θυμίζει παιδική χαρά. Τα αστικά νεοφιλελεύθερα επιτελεία, προσπαθώντας να αθωώσουν το σύστημα και τις πολιτικές τους, την αποδίδουν στην «εξωγενή» αιτία του κορονοϊού. Πρόκειται για απάτη. Η εξάπλωση της πανδημίας οφείλεται στον ίδιο τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό (περιβαλλοντική καταστροφή, διάλυση συστημάτων υγείας κ.λπ.), ενώ η κρίση είχε αρχίσει πριν εμφανιστούν κρούσματα.

Ο 10ετής «οικονομικός κύκλος» που τέλειωσε το 2019 ήταν ο πιο αναιμικός εδώ και 50 χρόνια. Το βούλιαγμα στην στασιμότητα συγκαλυπτόταν όλο και πιο δύσκολα από την έκρηξη των χρεών, ενώ φούντωναν οι ανισότητες, οικονομικοί πόλεμοι, πολιτικοστρατιωτικές συγκρούσεις. Κράτη και κεντρικές τράπεζες ουσιαστικά αγόραζαν χρόνο, χαρίζοντας ωκεανούς χρήματος στη ζάπλουτη ελίτ του 1% ή 0,1% (φοροαπαλλαγές, «ποσοτική χαλάρωση», επιτόκια ως και αρνητικά κ.λπ.), κυρίως παράσιτα του χρηματοπιστωτικού τομέα. Τρισεκατομμύρια τρομπάριζαν με εύφλεκτο αέριο τα πλασματικά κεφάλαια–«φούσκες» σε μετοχές, ακίνητα κ.ά. Η σπίθα που θα οδηγούσε στην έκρηξη ήταν θέμα χρόνου. Η τεράστια αύξηση του χρέους της Κίνας επίσης δυσκολευόταν να συντηρήσει την ανάπτυξή της.

Τον Δεκέμβριο του 2018, είχαμε κραχ στη Γουόλ Στριτ, η πρώτη ομοβροντία. Το 2019 εκδηλώθηκε υπερπαραγωγή σε κρίσιμους τομείς και δραστική πτώση της κινέζικης βιομηχανικής ανάπτυξης, τον Σεπτέμβριο διατραπεζική κρίση ρευστότητας. Τον Φεβρουάριο, ξεκίνησε γενικό ξεπούλημα (μετοχών, χρυσού κ.ά.), η χειρότερη χρηματιστηριακή πτώση από τον Οκτώβριο του 2018 και στον μήνα 17/2–17/3 συγκρίσιμη με τις μεγάλες κρίσεις του 1929, 1987, 2008 ή μεγαλύτερη. Πουλώντας μαζικά, τράπεζες, funds, μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες κ.ά. επεδίωξαν κατοχύρωση κερδών ή ρευστό, πριν και οι δικές τους μετοχές ρουφηχτούν στον στρόβιλο.

Πέρα από την αβεβαιότητα για την πανδημία, η κατάσταση χειροτερεύει δραματικά, είναι άγνωστο που και πως θα σταματήσει:

α) Καραντίνα στο 1/4 ή και 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού (λόγω ανικανότητας των κυβερνήσεων για μαζικά τεστ, χαρτογράφηση κρουσμάτων κ.λπ.) σημαίνει ότι ο παγκόσμιος καπιταλισμός θα φυτοζωεί, με τεράστια κομμάτια της οικονομίας στην «κατάψυξη», ύφεση μάλλον χειρότερη από τις πρώτες εκτιμήσεις για –12% στο α΄ τρίμηνο (2πλάσια στην Ευρωζώνη), μείωση εταιρικών πωλήσεων–κερδών και κρατικών εσόδων, ζημιές, χρεοκοπίες, λουκέτα. Μεγάλες επιχειρήσεις σε αερομεταφορές, λιανεμπόριο, αυτοκινητοβιομηχανία κ.ά. πλήττονται σφοδρά. Ο ενεργειακός τομέας βαρύνεται πρόσθετα με την κατακρήμνιση των τιμών του πετρελαίου και, όπως και ο χρηματοπιστωτικός, δεν θα αποφύγει ηχηρά «κανόνια».

β) Οι απατεωνιές περί «γρήγορης ανάκαμψης» ήδη εγκαταλείπονται. Για απροσδιόριστο διάστημα, πολλά τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι «νεκρά», ένα μέρος δεν θα επανέλθει. Δεν υπάρχει βάσιμη ελπίδα ότι, μετά το πρώτο σοκ, η ζημιά θα περιοριστεί από μια αναπήδηση της κατανάλωσης, ιδιαίτερα όσο αυξάνεται η ανεργία. Ελπίδες για επανεκκίνηση της Κίνας είναι αμφίβολο αν θα ευοδωθούν ακόμα και για την ίδια, που, σε κάθε περίπτωση, είναι επιστημονική φαντασία ότι θα ρυμουλκήσει τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο όπως μετά το 2008.

γ) Η στενότητα χρήματος αυξάνει τα επιτόκια, φέρνοντας χρεοκοπίες επιχειρήσεων, ιδιαίτερα όσων είχαν μετατραπεί σε ναρκομανείς δανείων όλο και πιο δύσκολα εξυπηρετούμενων.

δ) Παροξύνεται ο κατακερματισμός της παγκόσμιας αγοράς και οικονομίας, κομματιάζοντας τις παραγωγικές και εφοδιαστικές «αλυσίδες» (μέχρι και με απαγόρευση εξαγωγών βασικών διατροφικών και υγειονομικών ειδών, διαγράφοντας τον εφιάλτη των ελλείψεων), εντείνοντας την έλλειψη διεθνούς συντονισμού, τους ανταγωνισμούς, το «ο σώζων εαυτό σωθήτω».

ε) Η ΕΕ δύσκολα θα επιβιώσει. Προγράμματα περίπου 1% του ΑΕΠ της ΕΕ ή 2% του ΑΕΠ των χωρών–μελών (με παράβλεψη του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά όχι άρση του «ορίου» των ευρωσυνθηκών) είναι αστεία στη σημερινή κατάσταση. Η επιμονή των «σκληρών» για «Κορονο–Μνημόνια» μέσω του ESM, ενάντια σε κάθε απόπειρα αμοιβαίου χρέους (ενώ η Γερμανία ρίχνει «πακέτο» 25% του ΑΕΠ στη δική της οικονομία), οδηγεί πρώτη την Ιταλία στα πρόθυρα της εξόδου.

«Το κράτος να μας σώσει!»

Στην κραυγή του κεφαλαίου ανταποκρίνονται όσο απλόχερα μπορούν κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, με θηριώδεις «διασώσεις», όπως τα 2,2 τρισ. δολάρια του Τραμπ στις ΗΠΑ (πάνω από 11% του ΑΕΠ) και τα 750 δισ. της ΕΚΤ για ομόλογα. Ορκίζονται να κάνουν «ότι χρειαστεί» για να σώσουν το καπιταλιστικό σύστημα.

Λίγο–πολύ αυτά είχαν δοκιμαστεί και μετά το 2008, η αποτελεσματικότητά τους είχε ήδη εξανεμιστεί. Η φιλολογία για «κεϋνσιανισμό» ή «χρήμα ελικόπτερο» (ιδέα νεοφιλελεύθερης καταγωγής) δεν αγγίζει τον δομικό πυρήνα του νεοφιλελευθερισμού, που γίνεται πιο κτηνώδης. Μπορεί π.χ. να δοθούν χρήματα απευθείας ή διευκολύνσεις σε νοικοκυριά ή άνεργους, αλλά: α) Με το σταγονόμετρο, όσο φαίνεται εφικτό ότι αυτό θα βοηθήσει να επιβιώσουν τα πιο κρίσιμα κομμάτια του κεφαλαίου. β) Δίπλα σ’ αυτά τα επιδόματα πτωχοκομείου, ο δεσποτισμός του κεφαλαίου σε βάρος της μισθωτής εργασίας ενισχύεται. γ) Δεν διαφαίνεται καμία αντιστροφή της γενικευμένης ιδιωτικοποίησης ή μεταβολή στην οικονομική δραστηριότητα του κράτους π.χ. με έργα υποδομής ή στην παραγωγή.

Η ενίσχυση του κεφαλαίου (και αφού τα επιτόκια έχουν ισοπεδωθεί) δεν είναι άλλο από γυμνή εκτόξευση των κρατικών χρεών σε «μνημονιακά» επίπεδα 150% του ΑΕΠ. Λύση καταδικασμένη: το χρέος δεν είναι μαγικό ραβδί, που απογειώνει με κρατική διαταγή μια καπιταλιστική (δηλαδή ιδιωτική) οικονομία που παρασέρνεται στη δίνη της κατάρρευσης. Ακόμα, αυτά τα ποσά έχουν δύο πηγές: 1) Κράτη (ήδη καταχρεωμένα) και κεντρικές τράπεζες τα δανείζονται από το χρηματοπιστωτικό σύστημα – και πρέπει ή να αποπληρωθούν με ασύλληπτη απαλλοτρίωση πλούτου, με το αίμα και τη ζωή των εργαζομένων, ή να διαγραφούν (με τον πόλεμο ή την επανάσταση) και αυτό να καταρρεύσει. 2) Το κρατικό «τυπογραφείο χρήματος», που σημαίνει άνοιγμα προς τον πληθωρισμό και απώλεια γρήγορα κάθε ελέγχου.

Το άγριο ξετύλιγμα της κρίσης είναι μαθηματικά βέβαιο. Ήδη το τσουνάμι της ανεργίας χτυπάει δολοφονικά. Στις ΗΠΑ, στην κρίση του 2008 είχαμε 800.000 νέους άνεργους κάθε μήνα, τώρα 3,3 εκ. μέσα σε μια βδομάδα. Οι εκτιμήσεις για 25 εκ. χαμένες θέσεις εργασίας παγκόσμια μάλλον θα ξεπεραστούν. Μόνο ο αγώνας μέχρις εσχάτων μπορεί να σώσει τη διεθνή εργατική τάξη.