ΗΠΑ: Ψήφιση προϋπολογισμού, εκτόξευση χρέους

ΗΠΑ: ΨΗΦΙΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ, ΕΚΤΟΞΕΥΣΗ ΧΡΕΟΥΣ

Από την Εργατική Πάλη Φεβρουαρίου

Η ψήφιση του Προϋπολογισμού

Την Παρασκευή 9 Φλεβάρη, η Γερουσία των ΗΠΑ ενέκρινε τον προϋπολογισμό του 2018, με 71 ψήφους υπέρ και 28 κατά (σε σύνολο 100 γερουσιαστών, εκ των οποίων οι 51 είναι Ρεπουμπλικάνοι). Αμέσως μετά, και για να αποφευχθεί μια δεύτερη αναστολή λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών, όπως είχε συμβεί τον Οκτώβρη του 2013, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε κι αυτή εσπευσμένα τον προϋπολογισμό με 240 ψήφους υπέρ και 186 κατά.

Το αδιέξοδο που είχε δημιουργηθεί τους προηγούμενους μήνες οφείλονταν αφενός στις αντιδράσεις μιας σημαντικής μειοψηφίας των Ρεπουμπλικάνων και αφετέρου στις προσχηματικές αντιδράσεις των Δημοκρατικών. Η μειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων, με επικεφαλής τον γερουσιαστή Πολ Ραντ, αποδέχονταν μεν τις αυξήσεις στις στρατιωτικές δαπάνες αλλά αντιδρούσαν στην αύξηση του ελλείμματος και συνακόλουθα του δημόσιου χρέους. Πράγματι, ο προϋπολογισμός του 2018 προβλέπει έσοδα 3,6 τρισ. δολαρίων και έξοδα 4,1 τρισ., δημιουργώντας ένα έλλειμμα της τάξης των 440 δισ. Αυτό το έλλειμμα δημιουργείται από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, τη μείωση των εσόδων λόγω των τεράστιων φοροαπαλλαγών προς τους μεγιστάνες που επέβαλλε ο Τραμπ, και των σημαντικών –αλλά ανεπαρκών για να αντισταθμίσουν τα παραπάνω– μειώσεων στην ιατροφαρμακευτική δαπάνη, ιδιαίτερα των πολύ φτωχών Αμερικάνων. Η μειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων ήθελε τόσο την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών όσο και τις φοροαπαλλαγές προς τους πλούσιους, αλλά επιθυμούσε και μια δραστική μείωση όλων των υπόλοιπων δαπανών του κράτους (υγεία, κοινωνική ασφάλιση, παιδεία, κ.ά.).

Από την άλλη, οι Δημοκρατικοί απαιτούσαν ως αντάλλαγμα για την υπερψήφιση του προϋπολογισμού την κατάργηση των σχεδίων του Τραμπ για απέλαση των λεγόμενων «Ονειροπόλων» (τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ) και τον περιορισμό των προκλητικών φοροαπαλλαγών προς τους πλούσιους. Παρ’ όλο που δεν ικανοποιήθηκε καμία από τις δύο απαιτήσεις τους, παρ’ όλο που η μειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων αρνούνταν μέχρι τέλους να ψηφίσει τον προϋπολογισμό (δηλαδή οι Δημοκρατικοί μπορούσαν να εκβιάσουν τον Τραμπ) οι Δημοκρατικοί στο τέλος υπαναχώρησαν άτακτα και μια σημαντική μερίδα τους ψήφισε τελικά τον προϋπολογισμό.

Το έλλειμμα του προϋπολογισμού και η εκτόξευση του δημόσιου χρέους

Το συνολικό δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται σήμερα στα 20,2 τρισ. δολάρια, ενώ μια δεκαετία πριν ήταν 9 τρισ. Παρ’ όλα αυτά, σε αυτό το δημόσιο χρέος δεν συμπεριλαμβάνονται τα χρέη των δύο μεγάλων δημόσιων επιχειρήσεων, Fannie Mae και Freddie Mac, καθώς και οι υποχρεώσεις του αμερικάνικου δημοσίου, με βάση την σημερινή νομοθεσία, προς την κοινωνική ασφάλιση (υπολογίζονται ότι ανέρχονται σε 46,7 τρισ. σε βάθος 75ετίας).

Από τα 20,2 τρισ. τα 5,5 (29% του ΑΕΠ) είναι ενδοκυβερνητικό χρέος (το κατέχουν ασφαλιστικά ταμεία, κ.ά.) και από τα υπόλοιπα 14,6 τρισ. (ή 76% του ΑΕΠ): α) 2,5 τρις ανήκουν στη FED, ενώ πριν την κρίση του 2008 ήταν μόνο 770 δισ. (σε αυτό το χρέος δεν συμπεριλαμβάνεται το χρέος με συμφωνία επαναγοράς, διαφορετικά το χρέος αυτό θα έφθανε τα 4-5 τρισ.). β) Κοντά 6 τρισ. (ή το 40%) κατέχουν επιχειρήσεις, θεσμοί, πολιτείες και τοπική αυτοδιοίκηση (πολιτείες, δήμοι, συνταξιοδοτικά ταμεία, αμοιβαία κεφάλαια, ιδιωτικές ασφαλιστικές και κυρίως επιχειρήσεις) και γ) 6,2 τρισ. κατέχουν ξένες κυβερνήσεις ή ιδιώτες.

Τα 6,2 τρισ. δολάρια που κατέχουν οι ξένοι κατανέμονται ως εξής: η Κίνα και η Ιαπωνία κατέχουν περίπου από 1,1 τρισ. δολάρια η καθεμιά (την τελευταία πενταετία το μερίδιο της Κίνας μειώθηκε κατά 250 δισ. και αντίστοιχα αυξήθηκε της Ιαπωνίας), η Ευρωζώνη κατέχει 900 δισ., η Ιρλανδία και τα Νησιά Κέιμαν (από πίσω κρύβονται διεθνείς κερδοσκόποι) κοντά 300 δισ. η καθεμία, η Βραζιλία λίγο παραπάνω από 250 δισ., και συνολικά τα κράτη μέλη του ΟΠΕΚ περίπου 250 τρισ δολάρια.

Οι Ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Δημοκρατικοί φοβούνται ότι μια μονιμοποίηση του ελλείμματος στην επόμενη δεκαετία καθώς και η ζημιά που προκαλείται στα έσοδα του κράτους από τις φοροαπαλλαγές προς τους πλούσιους (υπολογίζεται ότι σε βάθος δεκαετίας θα κοστίσουν 3,5 έως 7 τρισ. στα έσοδα) μπορούν να εκτοξεύσουν το χρέος από το υψηλό σημείο που είναι σήμερα, δηλαδή από το 105% του ΑΕΠ, στο 110% του ΑΕΠ το 2027 ή και πολύ παραπάνω. Αυτό το χρέος προσεγγίζει ήδη το δημόσιο χρέος που είχαν οι ΗΠΑ στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου (κάτι παραπάνω από 120% του ΑΕΠ) και είναι ήδη το μεγαλύτερο χρέος στην ιστορία των ΗΠΑ σε ειρηνική περίοδο.

Είναι προφανές ότι αυτή η αύξηση του δημόσιου χρέους δεν μπορεί να συνεχιστεί. Αφενός το αμερικάνικο δημόσιο κινδυνεύει να οδηγηθεί σε χρεοκοπία, πράγμα που δεν είναι πλέον εντελώς αδύνατο, ακόμη κι αν η παγκόσμια στρατιωτική ηγεμονία των ΗΠΑ δεν αμφισβητείται προς το παρόν. Ακόμη και μια δυσπιστία (και οι αμερικανοί αστοί δεν θα αποτελούσαν εξαίρεση) προς τα ομόλογα των ΗΠΑ θα εκτόξευε τα επιτόκια και θα δημιουργούσε απίστευτες δυσκολίες στις αμερικάνικες κυβερνήσεις. Αφετέρου, με χρέη στην Κίνα, Ιαπωνία και ΕΕ είναι αδύνατο για τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ να αρχίσουν έναν εμπορικό πόλεμο με τους ανταγωνιστές τους και να επιβάλλουν τις απαιτήσεις τους.