Μια άλλη ματιά… σταλινικής διαστρέβλωσης

Μια άλλη ματιά… σταλινικής διαστρέβλωσης

–

Η ανθολογία κειμένων που επιχειρούν να εξωραΐσουν τον σταλινισμό και τα σταλινικά εγκλήματα – αρκετά πυκνή τα τελευταία χρόνια στον δημόσιο διάλογο του ελληνικού εργατικού κινήματος – εμπλουτίστηκε πρόσφατα με το άρθρο του Νίκου Μόττα στον ιστότοπο «Βαθύ Κόκκινο», όπου ο αρθρογράφος ξεθάβει ένα αρκετά παλιό και μάλλον ξεχασμένο πόνημα σταλινικής διαστρέβλωσης της ιστορίας, το βιβλίο του Βέλγου σταλινικού ηγέτη Λούντο Μάρτενς, «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν»[1].
Προτού αναφερθούμε στους ισχυρισμούς αυτού του βιβλίου, αξίζει να δούμε το πολιτικό προφίλ του συγγραφέα του. Ο Λούντο Μάρτενς είναι για πολλά χρόνια το βασικό ηγετικό στέλεχος του Κόμματος Εργατών Βελγίου, οργάνωση που ανήκει στο σταλινομαοϊκό ρεύμα, και ένθερμος υποστηρικτής της ανεκδιήγητης μαοϊκής θεωρίας των «τριών κόσμων», χαρακτηρίζοντας τη Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ) ως «σοσιαλιμπεριαλιστική» και «κύριο εχθρό των λαών». Σύμφωνα με τον γνωστό πανεπιστημιακό καθηγητή Γιώργο Ρούση[2], ο Μάρτενς καλούσε την εργατική τάξη του Βελγίου να προετοιμαστεί απέναντι στην επερχόμενη σοβιετική επίθεση και να ενισχύσει το ΝΑΤΟ, το 1976 στήριξε τον στρατηγό Robert Close, μετέπειτα πρόεδρο της Διεθνούς Αντικομμουνιστικής Λίγκας, όταν αυτός δήλωνε ότι τα σοβιετικά τανκς θα προσέγγιζαν τον Ρήνο σε 48 ώρες, στήριξε την κινέζικη επίθεση ενάντια στο Βιετνάμ το 1979 και τα εγκλήματα του Πολ Ποτ στην Καμπότζη, συνεργαζόταν με τους σοσιαλδημοκράτες ηγέτες του βελγικού συνδικάτου FGTB, ενώ κατά την περίοδο που ζούσε στο Κονγκό διετέλεσε σύμβουλος του δικτάτορα Λοράν Καμπίλα.
Ο Μάρτενς, στο «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν», δεν προσθέτει κάτι πρωτότυπο στη συνήθη σταλινική επιχειρηματολογία. Ο Στάλιν είχε οδηγήσει στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’30, ήταν ο εμπνευσμένος ηγέτης της «αντιφασιστικής νίκης των λαών», όμως το «έργο» του ανατράπηκε μετά τον θάνατό του από τον «χρουστσωφικό ρεβιζιονισμό». Όσο για τα απειράριθμα εγκλήματα της περιόδου των «Δικών της Μόσχας» και των «Μεγάλων Εκκαθαρίσεων» (1936-39), έγιναν απλά κάποιες «υπερβολές», που ήταν όμως απόλυτα δικαιολογημένες λόγω της «όξυνσης της ταξικής πάλης» (παρότι υποτίθεται ότι είχε οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός!), ενώ ο Τρότσκι και οι εκτελεσθέντες από τον Στάλιν μπολσεβίκοι ηγέτες έπαιζαν «αντικειμενικά αντεπαναστατικό ρόλο» και τελικά κατέληξαν πράκτορες της χιτλερικής Γερμανίας, της Ιαπωνίας κ.λπ. Όλα αυτά «τεκμηριώνονται» από τον Μάρτενς με βάση τα πρακτικά των Δικών της Μόσχας, τις «ομολογίες» των κατηγορουμένων (που είχαν αποσπαστεί μετά από τρομερά σωματικά και κυρίως ψυχολογικά βασανιστήρια) και «αδιάσειστα» επιχειρήματα του στυλ: «Ο Τρότσκι υπερασπίστηκε τη θέση που έλεγε ότι για να υπάρξει σωστή προετοιμασία για τον ναζιστικό επιθετικό πόλεμο, πρέπει να ανατραπούν ο Στάλιν και οι μπολσεβίκοι. Υπερασπίζοντας αυτή τη θέση, ο Τρότσκι έγινε όργανο στην υπηρεσία των χιτλερικών» (σελ. 301).
Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου του Μάρτενς αναλώνεται σε πολεμική ενάντια σε αντικομμουνιστές δυτικούς ιστορικούς, κυρίως Αμερικανούς (Conquest, Pipes κ.α.), που εσκεμμένα παραθέτουν εξωφρενικά νούμερα για τα θύματα της σταλινικής περιόδου. Αυτό όμως δεν αναιρεί ούτε την έκταση και τη βαρβαρότητα των σταλινικών εγκλημάτων, ούτε βέβαια, και πολύ περισσότερο, την πολιτική ουσία της υπόθεσης, ότι ένα τέτοιο καθεστώς δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Ο Μάρτενς, την ίδια στιγμή που δικαίως κατακεραυνώνει τους Αμερικανούς ιστορικούς, χρησιμοποιεί ως «αξιόπιστη» πηγή τον Τζόζεφ Ντέιβις, πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Μόσχα κατά τη δεκαετία του ’30, και τους ύμνους του για τον Στάλιν – προϊόν πολιτικών σκοπιμοτήτων της εποχής. Επιπλέον, η βιβλιογραφία και τα στοιχεία που παραθέτει είχαν σχεδόν όλα εκδοθεί πριν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και το άνοιγμα των αρχείων της στην ιστορική έρευνα. Έτσι, ο Μάρτενς επικαλείται πολλές φορές τον Αμερικανό ιστορικό J. Arch Getty, αλλά με βάση το βιβλίο του “Origins of the Great Purges”, που εκδόθηκε το 1985 και περιέχει ελλιπή στοιχεία, αφού ο συγγραφέας είχε τότε στη διάθεσή του μόνο τα αρχεία της περιοχής του Σμολένσκ, που έπεσαν στα χέρια των Δυτικών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, ο Getty, στο βιβλίο του “The Road to Terror”, που εκδόθηκε το 1999 και με βάση το σύνολο του αρχειακού υλικού, δίνει τελείως διαφορετικά στοιχεία από αυτά που επικαλούνται ο Μάρτενς και άλλοι σταλινικοί πλαστογράφοι: ενδεικτικά, μόνο για τη διετία 1937-38, όταν επικεφαλής της NKVD (μυστική αστυνομία του Στάλιν) ήταν ο Γιέζοφ, καταγράφηκαν 1.575.259 συλλήψεις, 681.692 καταδίκες σε θάνατο και 634.820 καταδίκες σε εγκλεισμό σε φυλακές ή στρατόπεδα εργασίας[3]. Και όλα αυτά βέβαια, σε μια περίοδο όπου υποτίθεται ότι ο Στάλιν είχε οικοδομήσει τον σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ!
Πέρα όμως από τους αριθμούς και τα αδιάψευστα στοιχεία, προκαλεί πραγματικά θυμηδία η συνεχιζόμενη επί δεκαετίες προσπάθεια των διάφορων σταλινικών απολιθωμάτων να πείσουν τους εργαζόμενους και τη νεολαία ότι το σύνολο των ηγετών του μπολσεβίκικου κόμματος, που πρωταγωνίστησαν κατά την περίοδο της Οκτωβριανής Επανάστασης και των πρώτων κρίσιμων και τρομερά δύσκολων χρόνων του σοβιετικού κράτους (Τρότσκι, Ζινόβιεφ, Κάμενεφ, Μπουχάριν, Ρίκοφ, Τόμσκι, Ράντεκ, Ρακόφσκι, Πιατακόφ, Σμιρνόφ, Πρεομπραζένσκι, Αντόνοφ-Οβσεγένκο και πολλοί άλλοι) ήταν «προδότες», συνεργάτες των ναζί κ.λπ. – με μόνες εξαιρέσεις, φυσικά τον ίδιο τον Στάλιν και όσους είχαν «προλάβει» να πεθάνουν πριν τις Μεγάλες Εκκαθαρίσεις (Λένιν, Σβερντλόφ, Τζερζίνσκι κ.α.). Ακόμα και στενοί συνεργάτες του Στάλιν οδηγήθηκαν στην αυτοκτονία, όπως ο Ορτζονικίτζε, τον Φλεβάρη του 1937, αφού προηγουμένως είχε τουφεκιστεί ο αδελφός του. Ο Γιάγκοντα και ο Γιέζοφ, ενορχηστρωτές των εκκαθαρίσεων, εκτελέστηκαν και αυτοί ως «προδότες», αφού βέβαια ήταν επικίνδυνοι καθώς ήξεραν τα πάντα για τα σταλινικά εγκλήματα. Επιπλέον, εξοντώθηκε το 70% των μελών της Κεντρικής Επιτροπής (98 σε σύνολο 139 μελών) που είχε εκλεγεί στο 17ο Συνέδριο του ΚΚ της ΕΣΣΔ, τον Γενάρη του 1934 – που είχε χαρακτηριστεί ως το «συνέδριο των νικητών», καθώς είχε διαγραφεί το σύνολο όσων ασκούσαν κριτική στη σταλινική ηγεσία – αλλά και 1.108 σύνεδροι σε σύνολο 2.066. Ο Στάλιν και η κλίκα του, πολιτικοί εκφραστές των συμφερόντων ενός γραφειοκρατικού στρώματος που είχε αφαιρέσει την πολιτική εξουσία από τα σοβιέτ και τους εργάτες της ΕΣΣΔ, ήταν αποφασισμένοι να εξαλείψουν κάθε τι που είχε την παραμικρή σχέση με την περίοδο του Οκτώβρη.
Όσο για την «αποφασιστική συμβολή» του Στάλιν στην «αντιφασιστική νίκη», τα αδιαμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Ο Στάλιν υπέγραψε με τον Χίτλερ το διαβόητο σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, επιτρέποντάς του να εξαπολύσει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υποτίθεται για να κερδίσει χρόνο για την πολεμική προετοιμασία της ΕΣΣΔ. Αυτή η προετοιμασία ήταν βέβαια τόσο καλή, ώστε σχεδόν η μισή σοβιετική αεροπορία καταστράφηκε στο έδαφος κατά τις πρώτες μέρες της ναζιστικής εισβολής, ολόκληρες στρατιές περικυκλώθηκαν, εκατομμύρια στρατιώτες σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν και οι ναζί έφτασαν στα περίχωρα της Μόσχας μέσα σε πέντε μήνες. Η τελική νίκη οφείλεται στον ηρωισμό των μαζών της ΕΣΣΔ και όχι στην ηγεσία του Στάλιν, ο οποίος είχε εξοντώσει το 1937-38 το μεγαλύτερο μέρος των έμπειρων ηγετών του Κόκκινου Στρατού – με τη συνήθη κατηγορία του «πράκτορα» – ενώ αγνοούσε τις προειδοποιήσεις του Λέοπολντ Τρέπερ και του κατασκοπευτικού δικτύου της «Κόκκινης Ορχήστρας» για τις εντατικές προετοιμασίες των χιτλερικών για την εισβολή το 1941[4].
Η μελέτη των συγκλονιστικών γεγονότων εκείνης της περιόδου και η υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας κόντρα στη σταλινική πλαστογράφηση έχουν στις μέρες μας εξαιρετική σημασία, καθώς η ανάγκη για ειλικρινή συζήτηση μέσα στους εργαζόμενους και τη νεολαία για το τι είναι πραγματικά ο σοσιαλισμός και τι κοινωνία θέλουμε είναι ζωτική για τον αγώνα ενάντια στη συνεχώς αυξανόμενη καπιταλιστική βαρβαρότητα.

–

Αναφορές

1. Λούντο Μάρτενς, Μια άλλη ματιά στον Στάλιν, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.
2. Γιώργος Ρούσης, συμβολή στον προσυνεδριακό διάλογο για το 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ.
3. J. A. Getty, The road to terror, 1999.
4. Λέοπολντ Τρέπερ, Το Μεγάλο Παιχνίδι , εκδόσεις Εργατική Πάλη.