Σοκ και δέος για τις Επικουρικές Συντάξεις

EΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: σοκ και δέος

(αναλυτική παρουσίαση για τα νέα μέτρα και μειώσεις)

λ

Είναι γνωστό ότι στα πλαίσια των Μνημονίων η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, εργαζόμενοι, άνεργοι, νέοι, συνταξιούχοι και λαϊκά στρώματα δέχονται αλλεπάλληλα κτυπήματα. Στα κάθε είδους δικαιώματά τους (εργασιακά, εργατικά, ασφαλιστικά κ.α.), στο βιοτικό τους επίπεδο, στα στάνταρ ζωής, αλλά και στις αξίες τους (κοινωνική προστασία ιδίως των πιο αδύναμων, αλληλεγγύη, συλλογικότητα κ.α.), στο λεξιλόγιό τους και στις καθημερινές απλές έννοιες (μεταρρυθμίσεις, αγώνας, απεργία, συνδικάτα κ.α.), ακόμη και σε αυτό που λέμε κοινή λογική ή κοινός νους. Είναι επίσης γνωστό και πάρα πολύ σημαντικό, ότι αυτή η γνώση μπαίνει στα σπλάχνα, στη καθημερινή συνείδηση, στο πετσί, όλων αυτών των στρωμάτων, μέσα και μετά από αυτά τα αλλεπάλληλα κτυπήματα. Σιγά–σιγά, μπολιάζεται, το σώμα και το πνεύμα των «από κάτω», από αυτή την εμπειρία, για αυτό και σε κάθε νέο κτύπημα, με κάθε Μνημόνιο, αντεργατικό ή αντικοινωνικό νόμο, αυξάνεται η διγλωσσία και η δολοπλοκία των «από πάνω», των παλιών και νέων Μνημονιακών. Ταυτόχρονα, αυτοί οι «από πάνω», μεταφράζουν, την μέχρι τώρα, μη ανατροπή των βάρβαρων «πολιτικών» τους, σαν μια αέναη δυνατότητα κυριαρχίας, που με τη σειρά της τους φουσκώνει με απίστευτη ξεδιαντροπιά, ξετσιπωσιά, αναλγησία και κυρίως αυθαιρεσία, αλαζονεία. Κάνουν ή νομίζουν, ότι μπορούν να κάνουν ότι θέλουν.

Αφορμή για αυτή την εισαγωγή αποτελεί η τελευταία εξέλιξη που άρχισε να φαίνεται πια δημόσια, σε σχέση με τις ήδη καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις. Μόλις πριν λίγες ημέρες, στο φύλλο της Εργατικής Πάλης Σεπτεμβρίου 2016, και σε άρθρο για τις μειώσεις σε συντάξεις, που θα καταβληθούν τον ίδιο μήνα, είχαμε σημειώσει τα εξής, σε σχέση με τις ήδη καταβαλλόμενες επικουρικές. «Όλες αυτές οι μειώσεις προέρχονται από τον αντιασφαλιστικό Ν.4387/2016, που ψηφίστηκε στις 8/5/2016, από τη νεομνημονιακή συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ. Οι μειώσεις αυτές ξεκινάνε κυρίως από την ημέρα δημοσίευσης στο ΦΕΚ (φύλλο εφημερίδας της κυβέρνησης), στις 12/5/2016 ή ξεκινάνε από την 1η Ιουνίου, από την 1η Ιουλίου 2016 ή όπως ορίζεται στο νόμο (πχ για κόψιμο ΕΚΑΣ από 1.1.2016). Όμως σε μερικές περιπτώσεις η εφαρμογή τους καθυστερεί, γίνεται σταδιακά ή κατά κύματα, είτε γιατί απαιτούνται διάφοροι εγκύκλιοι/αποφάσεις, δηλαδή οδηγίες, είτε γιατί ο όγκος δουλειάς, για την εφαρμογή, αυτών των μειώσεων είναι τεράστιος (πχ ο επαναϋπολογισμός όσων επικουρικών συντάξεων, έχουμε άθροισμα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ μικτά, απαιτεί τον έλεγχο ενός όγκου περίπου 1,25 εκατομμυρίων επικουρικών συντάξεων).».

Επίσης είχαμε σημειώσει ότι: «Οι ήδη καταβαλλόμενες κατά την δημοσίευση του νόμου επικουρικές συντάξεις αναπροσαρμόζονται με εφαρμογή των διατάξεων του νέου νόμου, εφόσον το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης του δικαιούχου υπερβαίνει το ποσό των χιλίων τριακοσίων (1300) Ευρώ μικτά. Δηλαδή, όσοι ήδη παίρνουν αθροιστικά κύρια και επικουρική πάνω από 1.300, η επικουρική τους θα υπολογιστεί από την αρχή, με βάση τις νέες διατάξεις του Ν.4387/2016. Υπολογίζεται ότι από το 1,25 εκατομμυρίων επικουρικών συντάξεων, περίπου οι 220.000 έως 230.000, θα κοπούν 10% κατά μέσο όρο. Γιατί πλέον (α) καταργούνται τα όποια κατώτατα όρια υπήρχαν για τις επικουρικές, (β) οι νέες επικουρικές θα υπολογίζονται αποκλειστικά με βάση τις ατομικές εισφορές όλου του εργάσιμου βίου και με βάση δημογραφικά δεδομένα, με πίνακες θνησιμότητας, μοιράζοντας τις συσσωρευμένες εισφορές στους μήνες/συντάξεις που θα προβλέπεται ότι θα ζήσει ο συνταξιούχος. Δηλαδή όσο πιο πολλά χρόνια θα προβλέπουν ότι θα ζήσουμε, τόσο πιο μικρή σύνταξη θα χορηγούν! Αυτός ο επαναυπολογισμός, γίνεται σταδιακά, και από το Σεπτέμβρη, θα εφαρμοστεί σε περίπου 800.000 συνταξιούχους, με μειώσεις που φθάνουν έως και σε 40% ή και περισσότερο.».

Τι σήμαιναν αυτά, με μια πρώτη ματιά: ότι όσες και όσοι, παίρνουν ή πιο σωστά έπαιρναν, αθροιστικά/συνολικά, κύριες και επικουρικές συντάξεις, πάνω από 1.300 ευρώ μικτά – πέρα από άλλους κόφτες, της σύνταξής τους – θα «δουν», πιο σωστά θα υποστούν (α) έναν επανυπολογισμό της επικουρικής τους σύνταξης, με βάση τους κανόνες υπολογισμού των νέων συντάξεων, και (β) μια μείωση, κόψιμο, της επικουρικής τους σύνταξης, για το ποσό το πάνω από τα 1.300. δηλαδή, να κάνουμε ένα χοντρικό παράδειγμα, αν κάποιος έπαιρνε 1,450 κύρια και επικουρική, με επικουρική έστω 250 ευρώ, τότε, η επικουρική του θα επαναϋπολογιστεί και θα κοπεί κατά 150 ευρώ, δηλαδή θα παίρνει πλέον 100 ευρώ , για επικουρική και 1.300 συνολικά, κύρια και επικουρική. αυτά με μια πρώτη ματιά.

Όμως, μια δεύτερη ματιά, στο τι ακριβώς λέει ο νόμος 4387/2016, στο άρθρο 96, παράγραφοι 1 έως και 5, τα πράγματα αποκαλύπτονται χειρότερα και μια τρίτη και πιο προσεκτική ματιά, τόσο στην ιστοσελίδα του ΕΤΕΑ, και ιδίως στην έκδοση των ενημερωτικών σημειωμάτων, για τις επικουρικές του Σεπτεμβρίου, τα πράγματα εκτραχύνονται. Όχι μόνο εφαρμόζονται άμεσα μειώσεις σε χιλιάδες επικουρικές συντάξεις, αλλά εφαρμόζεται ο νόμος αυτός κατά το δοκούν, τον μεταφράζουν όπως θέλουν και έτσι προετοιμάζουν ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις. Ταυτόχρονα, μετατρέπουν πλέον όλες τις επικουρικές σε καθαρά ανταποδοτικές παροχές, δηλαδή χωρίς καμιά κοινωνική προστασία, εξέλιξη διόλου αμελητέα.

Καταρχήν, και σε σχέση με τις μειώσεις την επικουρικών που ήδη καταβάλλονται – τον επανυπολογισμό ή την αναπροσαρμογή τους, άρα και τη μείωσή τους, παραθέτουμε το δελτίο τύπου του ίδιου του ΕΤΕΑ, στις 31/8/2016:

«Για την καλύτερη πληροφόρηση των συνταξιούχων του ΕΤΕΑ, ενημερώνουμε ότι:

1. Με την καταβολή των επικουρικών συντάξεων στις 2 Σεπτεμβρίου θα ολοκληρωθεί η διαδικασία αναπροσαρμογής τους, σύμφωνα με το ν. 4387/2016. Συνολικά θα αναπροσαρμοσθούν 1.236.000 συντάξεις και θα επηρεασθούν αρνητικά 230–240.000 από αυτές (20%).

2. Η αναπροσαρμογή του Αυγούστου 2016 επηρέασε 66.900 συντάξεις από το σύνολο των 311.680 επικουρικών συντάξεων των τέως ταμείων: ΤΕΑΔΥ, ΤΕΑΠΟΚΑ, ΤΑΔΚΥ, ΤΕΑΕΙΓΕ, ΟΤΕ, ΕΛΤΑ, ΕΡΤΤ, ΕΤΒΑ, ΕΛΕΜ, ΤΕΑΧ, ΤΕΑΥΠΣ. Από αυτές τις 66.900 συντάξεις οι 46.000 είχαν μεσοσταθμική μείωση 8% –10%, δηλαδή μικρότερη των 20,00 € μηνιαίως.

3. Η αναπροσαρμογή του Σεπτεμβρίου 2016 αφορά 805.900 συντάξεις των τέως Ταμείων: ΕΤΕΑΜ, ΤΕΑΥΝΤΠ, ΤΕΑΠΟΖΟ, ΤΕΑΥΕΚ, ΤΑΠΤΠ και ΤΕΑΠ–ΔΕΗ επιφέροντας μειώσεις σε 140.000–150.000 από αυτές.

4. Η διαδικασία για τα υπόλοιπα Ταμεία, που εντάχθηκαν στο ΕΤΕΑ, θα ολοκληρωθεί με την πληρωμή του Οκτωβρίου 2016.

5. Κατά την πληρωμή των συντάξεων των μηνών Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου θα υπάρξει ισόποση της μείωσης, μηνιαία παρακράτηση, για τους μήνες Ιουνίου– Σεπτεμβρίου, αντίστοιχα.

6. Με την ολοκλήρωση της αναπροσαρμογής για το σύνολο των συντάξεων που χορηγούνται από το ΕΤΕΑ, θα αναρτηθούν αναλυτικά εκκαθαριστικά για την καλύτερη πληροφόρηση των ενδιαφερομένων (με την πληρωμή του Οκτωβρίου ή του Νοεμβρίου 2016).

7. Η αναπροσαρμογή των συντάξεων που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο 2016 έγινε με βάση τις καταστατικές διατάξεις που όριζαν ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης, το ποσοστό εισφοράς κάθε τέως Ταμείου και το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης (μικτή σύνταξη μείον μειώσεις ν. 4024, 4051, 4052 και 4093).

8. Η αντίστοιχη αναπροσαρμογή των συντάξεων του Σεπτεμβρίου 2016, λόγω της μη ύπαρξης καταστατικής διάταξης που όριζε ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης, έγινε με τη χρήση συντελεστή (ΣΕ) κατά τέως Ταμείο που προήλθε από τη στάθμιση των ετών ασφάλισης, των ασφαλιστέων αποδοχών, των καταβαλλομένων παροχών και των ποσοστών εισφοράς των συνταξιούχων κατηγορίας γήρατος, σύμφωνα με την Υ.Α 25909/470/2016 (ΦΕΚ 1605 Β ́).».

Τι λένε όλα αυτά ή τι δεν λένε:

Α) Ήδη μειώνονται μερικές εκατοντάδες χιλιάδες από τις ήδη καταβαλλόμενες επικουρικές, οι οποίες επαναυπολογίστηκαν ή θα επαναυπολογιστούν, σε 3 κύματα, έως και τον Οκτώβρη του 2016 και στις οποίες οι δικαιούχοι, έπαιρναν αθροιστικά, κύρια και επικουρική πανω από 1300 ευρώ. Η ίδια η ανακοίνωση του ΕΤΕΑ περιέχει κάποια στοιχεία.

Β) Καταπατούν τον ν.4378/2016, άρθρο 96, παράγραφος 4, που ορίζει ότι θα αναπροσαρμοστούν, οι ήδη καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις, εφόσον το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ. Η Μνημονιακή συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ, ερμηνεύει κατά το δοκούν και επαναϋπολογίζει όλες τις ήδη καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις. Αυτό από μόνο του είναι ένα τεράστιο θέμα και πρόβλημα που αργά ή γρήγορα θα γεννήσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα. Όσοι έχουν αμφιβολία, για αυτό ας ρίξουν μια ματιά στο τι λέει ο νόμος, στο τι λέει η Υ.Α 25909/470/2016 (ΦΕΚ 1605 Β ́), στα άρθρα 2 και 6, και κυρίως μπορεί να δει ή πρέπει να δει τα ίδια τα ενημερωτικά σημειώματα των επικουρικών συντάξεων Σεπτέμβρη.

Ενδεικτικά σημειώνουμε ένα παράδειγμα από συντάξεις επικουρικές, του πρώην ΕΤΕΑΜ (ενιαίο ταμείο επικουρικής ασφάλισης μισθωτών, του ΙΚΑ). Σύνταξη, που αθροιστικά κύρια και επικουρική βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τα 1.300.

Το ΕΤΕΑΜ έδινε (στοιχεία Ιανουαρίου 2016), επικουρική μικτά 142,70 ευρώ και με κάποιες κρατήσεις, έδινα καθαρά 127,16.

Στην επαναϋπολογισμένη επικουρική σύνταξη Σεπτεμβρίου, από το ΕΤΕΑ, διαγράφεται το ποσό των 142,70 ευρώ, λόγω εφαρμογής του ν 4378/2016 (παρά το γεγονός ότι δεν πλησιάζει καν το όριο των 1.300 ευρώ) και σημειώνουν, τα εξής: ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΒΑΣΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΤΕΑ 66,65, ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ 68,63, και με κάποιες κρατήσεις, ΠΛΗΡΩΤΕΟ ΠΟΣΟ 127,16 ΕΥΡΩ.

Προσοχή, στις λεπτομέρειες, του παραδείγματος, που μόνο μεμονωμένο δεν είναι: οι επικουρικές που κακώς (γιατί δεν ξεπερνούν αθροιστικά με τη κύρια το όριο των 1300 ευρώ) επαναϋπολογίζονται. Πρώτη «λεπτομέρεια», διαγράφονται/μηδενίζονται. Δεύτερη, σπάνε σε δύο κομμάτια. Τρίτη, το ένα κομμάτι, η νέα αναπροσαρμοσμένη βασική επικουρική, είναι έως και λίγο μικρότερη, από το μισό, της παλιάς επικουρικής. Τέταρτη «λεπτομέρεια», η λεγόμενη προσωπική διαφορά, είναι ένα σημαντικό κομμάτι της παλιάς, έως και κάτι περισσότερο από τη μισή. Αυτή η λεγόμενη προσωπική διαφορά, υπόσχονται ότι θα συνεχίσουν να την καταβάλλουν.

Αυτός, ο εικονικός – ο χωρίς συνέπειες– μειώσεις επαναϋπολογισμός– αφορά πολλές εκατοντάδες χιλιάδες επικουρικές συντάξεις.

Γ) Όμως ακόμη και με αυτό τον «αθώο» επαναϋπολογισμό (γιατί σου λένε, δεν θα μειωθούν τα ποσά που τελικά δίνουμε), όσο και με τον επαναϋπολογισμό, όσων έχουν ήδη οδηγηθεί σε μειώσεις, επιβάλλουν πολλαπλά κτυπήματα στη Κοινωνική Ασφάλιση. Κυρίως, καθιερώνουν, άμεσα και για όλες τις επικουρικές, και τις ήδη καταβαλλόμενες, τη κατάργηση του όποιου κοινωνικού χαρακτήρα τους και τη μετατροπή τους σε μια ολοκληρωτικά ατομική/ανταποδοτική παροχή, που όχι μόνο δεν θα είναι εγγυημένη από το κράτος, αλλά θα βρίσκετε πάντα κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη των ελλειμμάτων. Με το ν 4052/2012, επί Παπαδήμου νομίζουμε, είχαν θεσμοθετήσει το ΕΤΕΑ, που θα αφορούσε τους νέους ασφαλισμένους. Τώρα, με τον επαναϋπολογισμό όλων των επικουρικών, με βάση τους νέους ανταποδοτικούς κανόνες, εφαρμόζουν σε όλους –νέους και παλιούς συνταξιούχους – τα εξής, σε αδρές γραμμές:

1. Δεν υπάρχουν πλέον κατώτατα όρια προστασίας των επικουρικών. Αυτές θα μπορούν να είναι όσο χαμηλά πάνε, χωρίς δίχτυ–ποσό προστασίας, κοινωνικής/κρατικής προστασίας.

2. Σε περίπτωση ελλειμμάτων, θα υπάρχει αυτόματος μηχανισμός/κόφτης.

3. Για τον υπολογισμό της επικουρικής σύνταξης των νέων ασφαλισμένων θα μετράνε αποκλειστικά οι ατομικές εισφορές, που έχουν συσσωρευθεί σε όλο τον εργασιακό βίο και το πόσα χρόνια θα ζήσει ή προβλέπεται ότι θα ζήσει ο συνταξιούχος, μέσα από πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους, που θα καθοριστούν από υπουργικές αποφάσεις.

4. Ο επαναϋπολογισμός, όλων των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων, έγινε και θα ολοκληρωθεί, στο «πνεύμα» των παραπάνω και μέσα από πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους και συντελεστές μείωσης, στοιχεία που περιέχονται και στη παραπάνω υπουργική απόφαση.

Δ) Προετοιμάζουν, προλειαίνουν νέες, τις επόμενες μειώσεις των επικουρικών συντάξεων. Υποτίθεται, με βάση το ν. 4387/2016, ότι όσες επικουρικές – που αθροιστικά κύρια και επικουρική είναι πάνω από τα 1300– επαναϋπολογιστούν και μειωθούν τόσο, ώστε το άθροισμα κύριας και επικουρικής, να είναι κάτω από τα 1300, αυτές θα «προστατευτούν», με τη λεγόμενη προσωπική διαφορά. Δηλαδή, μπορεί η μείωση της επικουρικής, από τον επαναϋπολογισμό, να είναι τόσο μεγάλη, ώστε, το άθροισμα κύριας και επικουρικής να πέσει πχ, στα 1.200 ευρώ. Τότε, αυτή η διαφορά, τα 100 ευρώ στο παράδειγμά μας, δεν θα κόβεται, αλλά θα δίνετε, χαρακτηρισμένη, σαν προσωπική διαφορά. Πολλές – δεν ξέρουμε πόσες – από τις περίπου 230.000 επικουρικές, που ήταν αθροιστικά, κύρια και επικουρική πάνω από τα 1300, και που ήδη μειώθηκαν ή θα μειωθούν έως και τον Οκτώβρη, θα περιέχουν πλέον (μετά τον επαναϋπολογισμό) ένα κομμάτι, σαν προσωπική διαφορά.

Επίσης, όπως σημειώσαμε και πιο πριν, και όλες οι άλλες επικουρικές – οι αθροιστικά, κύρια και επικουρική, κάτω των 1.300 (που παρανόμως ή αυθαίρετα επαναϋπολογίστηκαν), αν οδηγηθούν, που θα οδηγηθούν, σε μειώσεις, υποτίθεται ότι και αυτές θα «προστατευτούν», με τη λεγόμενη προσωπική διαφορά. Στο παράδειγμα, στην ενότητα Β, η επικουρική σύνταξη των 142,70 ευρώ, σπάει στα 2, σε αναπροσαρμοσμένη βασική σύνταξη 66,65 ευρώ και σε ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ 68,63.

Οι εγγυήσεις τους και οι υποσχέσεις τους, ότι δεν θα θιγεί η προσωπική διαφορά κλπ, ότι δεν θα κοπούν οι συντάξεις, μετά τα τόσα Μνημόνια και τα τόσα αντιασφαλιστικά, μετά τη κατάργηση κάθε κοινωνικού χαρακτήρα της Κοινωνικής Ασφάλισης, μετά την απαγόρευση οποιουδήποτε ελλείμματος στις επικουρικές, μετά τον κόφτη ή τον αυτόματο μηχανισμό «εξισορρόπησης», είναι σκέτη ανισορροπία να τους πιστεύει έστω και ένας. Αργά ή γρήγορα η προσωπική διαφορά θα κοπεί.

Ε) Το τελευταίο σε σειρά θέμα που θέλουμε να σημειώσουμε, αλλά όχι σε σημασία, σε σχέση με την εφαρμογή αυτών των μειώσεων, στις επικουρικές, είναι το θέμα της αλαζονείας τους. Πέρα από το καθαρά θέμα των αντιασφαλιστικών, αντεργατικών και αντιλαϊκών από – ρυθμίσεων, το θέμα της εφαρμογής των διατάξεων αυτού του νόμου, με τον επαναϋπολογισμό όλων των επικουρικών, δεν είναι απλό. Δεν πρόκειται περί λάθους, δεν πρόκειται μόνο για μια παρανομία από τη μεριά της κυβέρνησης, ή μιας αυθαίρετης ερμηνείας του νόμου. Αυτή η πράξη δείχνει και μια υπερβάλλουσα αλαζονεία, την οποία αργά ή γρήγορα θα την πληρώσουν. Μάλιστα, αυτή η αλαζονεία δεν αφορά μόνο τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ. Αφορά και τους τοκογλύφους δανειστές, αλλά και τους παλιούς Μνημονιακούς (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΠΟΤΑΜΙ κλπ). Οι αποδείξεις ή οι ενδείξεις για αυτό βρίσκονται στο ότι δεν έχουν πει κουβέντα και δεν έχουν κουνήσει το δακτυλάκι τους. Αν ήταν κάτι άλλο, καμιά μονομερής ενέργεια ή κάτι ενάντια στους καναλάρχες θα είχαν βγάλει αφρούς, θα κουνούσαν το δάκτυλο και δε θα έχαναν την ευκαιρία να ουρλιάξουν κατά της «Αριστερής» κυβέρνησης.

Βέβαια η καλπάζουσα πλέον αλαζονεία τους, τους κάνει ολοένα και πιο επικίνδυνους, αλλά και πιο απρόσεκτους, άπληστους κλπ.. Ίσως αυτό, στο διάστημα που ανοίγεται (νέα κτυπήματα στα εργασιακά, πλήρη εφαρμογή του αντιασφαλιστικού ν.4378/2016, που περιέχει και τη πλήρη επανεξέταση, επαναϋπολογισμό και των κύριων συντάξεων– δηλαδή την κατακρεούργηση όλων των υπαρχουσών συντάξεων κ.α.), να αποδειχτεί το αδύναμο σημείο τους.

14.9.2016